Grote restauratie in Oude Kerk gestart

‘Een eenvoudige hemel op boerenaarde’, is een uitspraak van historicus Jaap Grootenboer, waarmee hij de verscholen trots op ‘zijn’ Oude Kerk verwoordt. Een trots die met de komende restauratie opnieuw zal worden verankerd. Via de zijdeur van de Oude Kerk is het werkterrein van de twee restaurateurs zichtbaar. Vanaf gistermorgen proberen Aafje Bouwhuis en Nanon Journée de komende maanden de eeuwenoude op kalk geschilderde secco’s (de muurschilderingen) te herstellen. Hierbij ligt de nadruk op het conserveren van historisch materiaal voor het behoud van het cultureel erfgoed.

Bevlogen en vol liefde voor het vak vertellen ze over hun missie. “We injecteren en behandelen de scheuren met een substantie die past bij het authentieke materiaal. Geen kunststof zoals in de jaren ‘70. Dit geeft spanning in het pleisterwerk.” Het zijn nieuwe zienswijzen. De jonge vrouwen hebben het vak geleerd van de restaurateur die die bij de vorige herstelwerkzaamheden van de Oude Kerk betrokken was. “Ook hebben we onder andere in Italië de oude technieken mogen leren.” Onlangs deden zij al een proef om te laten zien wat het effect is. Met een sponsje haalden ze de kleur van de schilderingen weer op een fabuleuze wijze op.

Derde restauratie in honderd jaar

Het gaat om het herstel van zeventien historische muurschilderingen, scheuren in de muren en een fundament onder de preekstoel. De kerk is een Rijksmonument. Het koor en de toren werden gebouwd in de eerste helft van de 15e eeuw. De bouw van het 2-beukige schip werd in 1482 voltooid. In 1483 werd de kerk als katholieke kerk in gebruik genomen. Dit duurde 60 jaar. In die tijd zijn de secco’s aangebracht. Daarna is de kerk van de Lutherse, Gereformeerde en Hervormde Gemeente geweest.

In de achttiende eeuw werden de kerken witgekalkt op grond van de toen geldende mode opvattingen. Bij restauratie van de kerk tussen 1919 en 1921 en in de jaren ’70 zijn de zeventien schilderingen blootgelegd. Na 50 jaar waarin de tijd over het werk is gegaan, verflagen zijn losgesprongen of inmiddels vergaan, dient de tijd weer stil te worden gezet door een nieuwe conservatieronde. Met alle schilderingen is wel iets aan de hand. Bij de één meer dan bij de andere. Soms erg zichtbaar, soms als een tijdbom onder het oppervlak.

Kerkdiensten tijdelijk naar Kulturhus

De werkzaamheden starten in het koor. Daar zijn steigers geplaatst om de gewelven met de secco’s en de metershoge muren te kunnen behandelen. Een team van vrijwilligers helpt vanaf zaterdag mee. Onder begeleiding van de beide restaurateurs reinigen ze de komende maanden dan de witte muren. Testen hebben uitgewezen dat dit een verfrissend resultaat oplevert. Aannemersbedrijf Wesselink start ondertussen met de bouwtechnische reparaties. Vanaf oktober staat het onderhoud van het schip van de kerk gepland. Op dat moment zal de kerk voor de diensten gesloten blijven en uitwijken naar de grote zaal van de Muziekschool in de kelder van het Kulturhus. Als de restauratie volgens planning verloopt kan de adventsviering dan weer in een ‘nieuwe’ Oude Kerk plaatsvinden.

Tachtigduizend euro is er al binnen, maar er is nog veel meer nodig

Gerie van der Endt, de voorzitter van het College van kerkrentmeesters, vertelt trots en opgelucht te zijn dat de herstelwerkzaamheden eindelijk kunnen beginnen. “De benodigde gelden, tweehonderdduizend euro, zijn nog niet binnen. De toekenning van de subsidie van de provincie Overijssel laat nog op zich wachten. Ook de bevestiging van een financiële bijdrage van de gemeente Borne is nog niet bekend.” Hij hoopt dat de gemeenteraad akkoord gaat met een verhoging van het standaardbedrag van € 2.000,-.

Inmiddels stroomt het geld wel binnen via crowdfunding, donaties en van de Stichting Gidsen Oud Borne. De teller staat al op 80.000 euro. Ook hoopt men via publieke acties inkomsten te verwerven. ”Helaas gaat de actie Heel Borne Bakt niet door”, aldus Van der Endt. “Wel worden op 14 september, de open monumentendag, en 15 september, de opening van het kerkelijk jaar, de kunstwerken van de actie Kunst in de Kerk geëxposeerd. De opbrengst van de verkoop van deze door kunstenaars ter beschikking gestelde werkstukken komt eveneens ten goede aan de restauratiewerkzaamheden.” (YD)