Krijgt Zenderen volgend jaar een heilige?

Op 3 november 1985 werd hij al door paus Johannes Paulus II zalig verklaard. Titus Brandsma, de in 1881 in Bolsward geboren Karmeliet die in 1942 in Dachau door de Duitsers werd vermoord. Na jarenlange onderzoeken en veel lobbywerk lijkt nu de volgende fase nabij: de heiligverklaring van de martelaar en pater die in 1902 naar Zenderen kwam om er theologie te studeren. In datzelfde jaar later legde hij er zelfs zijn kloostergeloften af. Ton van der Gulik, zelf Karmeliet en pastor van de RK-kerk in Zenderen, is euforisch. “Als het allemaal meezit kan Titus Brandsma volgend jaar al door de paus heilig worden verklaard,” zo zegt hij met een glinstering in zijn ogen.

Eerste stappen in Zenderen

Volgens Van der Gulik betekent het recente bericht van de postulator, die onder meer de bewijsvoering verzorgt van het wonder dat Titus Brandsma zou hebben verricht, dat nu de belangrijkste hobbel is genomen. De laatste fase is nog de beoordeling door een groep theologen, waarna de voordracht naar de paus kan. “Dat lijkt nu nog een formaliteit”, zo weet hij. “Ja, voor mij persoonlijk is dit een heel groot feest. Jarenlang heb ik in Rome immers ook aan de archieven van Titus Brandsma gewerkt. Maar ook voor Zenderen betekent dit veel, want hier heeft hij immers zijn eerste stappen gezet naar zijn latere kerkelijke en maatschappelijke leven.”

Ton Crijnen, historicus, publicist en oud-journalist van Trouw, bracht met hulp van onder meer dezelfde Ton van der Gulik in 2008 een biografie uit over Titus Brandsma, uitgesproken voorvechter van de vrije journalistiek. Daarin schrijft hij: ‘De persoonlijkheid van de in 1985 zaligverklaarde Friese mysticus, hoogleraar en verzetsman was van een intrigerende complexiteit. Titus Brandsma paarde lichte ijdelheid, een neiging tot opvliegendheid, overtrokken energie en politieke naïveteit aan ware naastenliefde, pretentieloze vroomheid, opvallende daadkracht en grote morele moed’.

‘Hij combineerde sterk tijdgebonden ideeën met verrassend moderne opvattingen’, vervolgt Crijnen. ‘Zo gingen bij hem een voorkeur voor de autoritaire staatsvorm, gehoorzaam vasthouden aan een starre kerkelijke moraal en een negatieve theologische kijk op het jodendom hand in hand met verlichte ideeën over de journalistiek, een nieuwe visie op het godsbegrip en het publiekelijk verwerpen van elke vorm van antisemitisme in Hitler-Duitsland’. “Opvattingen”, aldus pastor Van der Gulik, “die in de wereld van vandaag niet zouden misstaan.”

Het wonder

De Zenderense pastor is jarenlang nauw betrokken geweest bij het leven van Titus Brandsma. Dat deed hij vanuit het Studiehuis van de Orde in Rome, waar hij bibliothecaris, bibliograaf en sub-prior van de Karmelietenorde was. “Ook verzorgde ik vanuit Boxmeer de archieven van Titus”, aldus Van der Gulik en hij was daarmee tevens zijdelings betrokken bij de aanvraag voor de heiligverklaring. “We hebben het al eens in 2000 geprobeerd, maar strandden toen op het niet bewezen wonder." Dit keer lukte het dus wel, want de Amerikaanse priester Michael Driscoll genas in 2004 ‘vanuit wetenschappelijk oogpunt’ op onverklaarbare wijze van zijn ongeneeslijke ziekte, mede door de aanroeping van de inmiddels zalige Titus Brandsma, zo luidde de conclusie.

De verzegelde documenten (in totaal 1.232 pagina’s) van het medisch specialistenteam werden in 2018 toegestuurd naar het Vaticaan, waar ze vervolgens plechtig werden geopend en grondig bestudeerd. “Zo wordt er dan naar de geschiedenis van de man gekeken, naar zijn gedachtewereld en naar zijn publicaties. Maar ook of er voldoende devotie voor hem is. En daar moeten dan weer getuigenissen van zijn”, vertelt Van der Gulik.

“Dat proces is nu helemaal afgerond. We zijn er dus bijna. Daarom ben ik op dit moment een heel blij mens. Als er niets onverwachts meer tussen komt, kan Titus Brandsma volgend jaar op het Sint-Pietersplein heilig worden verklaard. Een universele erkenning voor de pater Karmeliet die ruim 100 jaar geleden in Zenderen met zijn theologie begon.” (AJ/BM)