Foto’s waar je stil van wordt

Beeldend kunstenaar Jehuda- de Jong van der Tak, uit Doorn, heeft zich laten inspireren door de locatie: de Bornse Synagoge. “75 jaar vrijheid en de oorspronkelijke functie van de synagoge: joden een onderkomen bieden tijdens hun samenzijn. Dit heeft mij aangezet om voor deze plek beeldend werk, foto’s, tekeningen, keramische portretten en collages te maken. Joden terugbrengen naar deze voormalige sjoel.”

Drie generaties in één beeld

Jehuda bezocht in september 2019 het Cultureel Podium in Borne. Om afspraken te maken voor een expositie in het seizoen 2020-2021. Bij het betreden van de ruimte, het voormalig gebedshuis, veranderde ze van gedachten. Niet haar werk was leidend maar de historie en betekenis van het gebouw. “In 75 jaar vrijheid zitten drie generaties besloten”, aldus Jehuda.

Ze ging op zoek naar joodse families die mee wilden werken om zich te laten portretteren. Hierbij legde zij zichzelf een paar spelregels op: de geportretteerde families bestonden uit drie of zelfs vier opvolgende generaties grootouder, ouder, kind en kleinkind. Elke generatie diende joods te zijn. Naar de joodse traditie geboren uit een joodse moeder. Elke generatie moest willen meewerken en in Nederland wonen. Uitgangspunt voor het beeldend werk was het ochtendgebed, met bijbehorende kleding. De grafische tekening van de gebedsdoeken komt in al het werk terug.

Fotografie en gesproken teksten

De personen gezamenlijk vangen in één veelzeggend beeld. Kijken, ervaren en beleven. “Als toeschouwer niet bij je eigen gedachten stil blijven staan”, legt de kunstenares uit. “Luisteren wat een generatie te zeggen heeft.” Middels een QR-code en een eigen smartphone komen de portretten tot leven, ze spreken. In een minuut vertelt het gezicht wat vrijheid betekent voor haar, hem, voor de familie. En wat betekent de joodse identiteit in het leven.

Jehuda laat zien dat het niet alleen om foto’s gaat. Bij het binnenstappen van de ruimte baant de bezoeker zich een pad langs joodse gebedsdoeken. Ingeleid door een verhaal van de kunstenares. Eénmaal binnen, is er een schat aan kunstwerken te zien. Minuscule keramische portretjes ter grootte van de leren kistjes van de gebedsriem die gedragen wordt tijdens het ochtendgebed. Tekeningen van joodse moeders, ze lijken heldinnen zo fier staan zij voor wie zij zijn.

Mondriaan fonds

Voor de expositie heeft de kunstenares, die geen jodin is, zich verdiept in de gebruiken en rituelen. Dit vond zij een voorwaarde om met respect en vertrouwen een samenwerking aan te gaan met de afgebeelde personen. Toen de Covid-19 crisis begon werd de uitvoering belemmerd. Immers was het niet mogelijk om in de kleine studio opnames te maken. “Gelukkig toen de versoepeling zijn intrede deed werd voor iedereen het vastleggen van de beelden makkelijker,” verzucht de exposant. De families die aan dit project deelnemen zijn enthousiast en tevreden over het resultaat. Dit spreekt rond. En inmiddels hebben meerdere families zich aangemeld om een beeld van hen vast te laten leggen. Ook heeft Jehuda plannen om deze expositie op meerdere plekken in Nederland in te richten. Daarvoor heeft ze ook ondersteuning van het Mondriaan Fonds nodig. Ze heeft een aanvraag ingediend voor een financiële tegemoetkoming. Het project moet aan vele criteria voldoen. (YD)

De expositie is te bezoeken op de zondagen van 6 september t/m 4 oktober van 10:00 uur tot 17.00 uur. Aanmelden vooraf i.v.m. Covid-19 is gewenst: 06 54677303.