De financiële positie van Borne - 2

De gemeente Borne heeft in 2019 een verlies van vier miljoen moeten neerschrijven. De verwachting is bovendien dat ook het lopende jaar een miljoenentekort zal laten zien. Dit betekent dat er ingrijpende maatregelen genomen moeten worden om het hoofd boven water te houden. Het Borns Onderzoek Platform (BOP) probeert in aanloop naar de ongetwijfeld vele overlegrondes die nog zullen volgen de vinger op de zere plek te leggen door diep in de cijfers te duiken, experts te raadplegen en vergelijkingen te maken met soortgelijke gemeenten.

Nadat we gisteren al een algemene oriëntatie gaven op de financiële staat van de gemeenten in ons land, zoomen we vandaag in op het financiële reilen en zeilen van onze eigen gemeente. Daartoe deed BOP onder meer een beroep op Jan Badenhop, externe deskundige in (semi) overheidsfinanciën. Badenhop werkt sinds enkele jaren binnen het Blinq-netwerk van financieel specialisten en was daarvoor vele jaren bij actief bij Deloitte. Na een eerste verkenning concludeerde BOP samen met hem dat een analyse van de jaarrekeningen 2017, 2018 en 2019 met de bijbehorende begrotingscijfers het meeste houvast zal bieden om het verloop van de financiële status in kaart te brengen.

Jaarrekeningen 2016-2017-2018

Een gemeente werkt doorgaans met algemene reserves en bestemmingsreserves. Algemene reserves zijn vrij besteedbaar; bestemmingsreserves zijn voor een specifiek doel. In 2018 bedroegen de algemene reserves in totaal nog 14,9 miljoen, verdeeld over een reserve grondexploitatie van 6,1 miljoen, een beleidsreserve van 3,1 miljoen en een algemene reserve van 5,7 miljoen. De bestemmingsreserves bedroegen zo’n 20 miljoen. Daarbij zijn in 2018 twee bestemmingsreserves nogal vaag te noemen: ‘nog te realiseren nieuw beleid exploitatie’ en ‘nog te realiseren nieuw beleid kredieten’. Samen bedragen beide reserves 3,3 miljoen. De reserve decentralisatie sociaal domein slinkt opvallend hard. In 2018 is er 2 miljoen aan onttrokken. Dit is voor het tekort op de Jeugdzorg en de WMO. In 2019 zal het tekort nog groter worden en daarmee de reserve ontoereikend maken. Het totaalsaldo van baten en lasten in 2018 sluit met een tekort van 2,4 miljoen. Het uiteindelijk gerealiseerde resultaat over 2018 bedraagt 1,8 miljoen negatief, door voor 0,6 miljoen een beroep te doen op de reserves. In 2016 was er nog een positief saldo van 2,5 miljoen. De kentering kwam in 2017; dat jaar werd afgesloten met een negatief saldo van 2 miljoen.

Meerjarenbegroting 2020-2023

De begroting 2020 sluit zonder ombuigingen met een tekort van 3,1 miljoen. Zonder in te grijpen komt daar de komende drie jaar nog eens 8,2 miljoen bij. ‘Solidair Borne’ is veruit het grootste thema. Het totaal aan lasten bedraagt ruim 38,5 miljoen en het totaal aan baten 10 miljoen. Op het onderwerp Maatschappelijke participatie, waar Jeugdhulp en WMO onder vallen, zijn de lasten voor de ombuigingen al verlaagd met 375.000 euro en de baten met 130.000 euro. Dat betekent al een verschil van ruim een half miljoen. Als je dan kijkt naar de voorgestelde ombuigingen, dan staat er bij Maatschappelijke participatie ‘dat deze besparingen op termijn realistisch en haalbaar worden geacht, maar wel om een ingrijpende omslag vragen in denken en doen’. Kijk je dan vervolgens naar de overschrijding in het sociaal domein van 3,3 miljoen, dan steekt de eerder voorgestelde besparing en een ombuiging van samen ruim 1 miljoen daarmee wel erg schril af. Het is dus niet erg realistisch dat die bezuiniging wordt gehaald. En dat werkt vervolgens weer door in de daaropvolgende jaren.

Ambities

Als je kijkt naar de belangrijkste gemeentelijke ambities voor 2020, dan zijn dat het voorbereidingskrediet ‘t Wooldrik van 2 miljoen, een krediet voor de Basis op orde van 800.000 euro en dienstverlening en informatie van 850.000 euro. Daarnaast zijn er nog structurele ambities van 1 miljoen in 2020 naar 2 miljoen vanaf 2024.

De som leert dat de algemene reserve in twee jaar tijd met 10,2 miljoen keldert en op 4,7 miljoen zal uitkomen. Daarmee zal het zogenaamde weerstandsvermogen van de gemeente, afgezet tegen de hoogte van de te lopen risico’s, onder nul komen te liggen. Voor de provincie een signaal dat, als er geen uitzicht is op directe verbetering en een sluitende begroting, niets anders rest dan Borne onder preventief financieel toezicht te plaatsen...

Kortom, het is vijf voor twaalf, de donkere wolken pakken zich samen. De komende tijd zal het BOP-team samen met een aantal externe deskundigen het vergrootglas op deze zorgelijke ontwikkelingen leggen, ook in de hoop daarmee nog tijdig het tij te kunnen keren. Vanzelfsprekend houden wij u op de hoogte van de verdere bevindingen.