De stichting BOP en Borne Boeit willen dit jaar starten met het eerste onderzoek naar een lokaal, actueel, relevant maatschappelijk thema of project. Het doel is om de Bornse inwoners hierover te informeren en ze hierbij te betrekken.

BOP en BorneBoeit hebben een eerste keuze van drie mogelijk te onderzoeken onderwerpen gemaakt. De Bornse inwoners werd gevraagd een voorkeur uit te spreken voor één van deze thema’s óf zelf met een onderwerp te komen dat om grondige onderzoeksjournalistiek vraagt. Inmiddels is de poll gesloten. Een meerderheid koos voor 'verkeersveiligheid in het centrum'.

Korte schets eerste onderzoeksonderwerp

Verkeersveiligheid centrum Borne, vooral Nieuwe Kerkstraat nu

De Nieuwe Kerkstraat in het centrum van Borne heeft enkele jaren geleden een facelift ondergaan. Onderdeel daarvan is de inrichting als ‘Shared Space’, waarbij verkeersstromen niet duidelijk gescheiden zijn en auto’s, fietsers en voetgangers in één ruimte bewegen. Er zijn signalen dat men de huidige situatie als onveilig zou ervaren.

Bij een onderzoek naar dit onderwerp zou je kunnen denken aan de vraag of de mening over onveiligheid breed gedragen is, wat de achterliggende gedachte achter het concept van Shared Space is en op welke wetenschappelijke onderbouwingen dit is gebaseerd. Hoe pakt dit in de praktijk uit? Vraagt de specifieke situatie van de Nieuwe Kerkstraat bepaalde eisen? Is er sprake van ongevallen of bijna ongevallen? Zijn er andere aspecten die de veiligheid ter plekke beïnvloeden? Hoe ervaren de verschillende typen verkeersdeelnemers en andere stakeholders (onder andere winkeliers) de Shared Space inrichting? Zijn er snelle maatregelen denkbaar die de situatie kunnen verbeteren, indien dat nodig wordt geacht? Welke alternatieven zijn er en welke consequenties hebben deze alternatieven?

Kortom: Is de huidige verkeersinrichting van de Nieuwe Kerkstraat de meeste optimale voor die situatie?

Onderzoek

Allereerst wilden we weten hoe mensen de veiligheid in de Nieuwe Kerkstraat ervaren. We vroegen het op straat en middels een enquête. Meer dan 730 lezers vulden de vragenlijst in en de uitkomst was helder: driekwart van de ondervraagden is van mening dat de situatie onveilig tot zeer onveilig is. Dit gevoel is het grootst bij voetgangers en fietsers, maar ook de meerderheid van de automobilisten ervaart de straat als (zeer) onveilig.

Vervolgens doken we in de gedachten achter het concept Shared Space, raadpleegden diverse bronnen en zochten contact met het Kenniscentrum Shared Space. Het verkeersconcept blijkt een radicaal andere manier van omgaan met verkeersonveiligheid te zijn. Niet steeds meer regels, obstakels en verkeersborden, maar uitgaan van gedeelde verantwoordelijkheid van alle weggebruikers. Het gaat niet alleen om de verkeersruimte, maar meer om verblijfsruimte. Het gevoel van onveiligheid is onderdeel van het concept. Mensen gaan daardoor beter opletten, waardoor de situatie uiteindelijk veiliger wordt.

Onveiligheidsgevoel relatief hoog. Objectief weinig ongevallen.

Die theorie, de constant-risico theorie, werd nog eens nader uitgelegd door verkeerspsycholoog Pieter de Haan. Een beetje onveilig voelen hoort erbij en draagt juist bij aan de verkeersveiligheid, meende ook hij. Maar de cijfers uit onze enquête vond hij wel erg hoog. Waar het aan lag kon hij niet direct beoordelen.

Objectief gezien kan de Nieuwe Kerkstraat niet als erg onveilig worden aangemerkt. Joachim Wissink, verkeersdeskundige van de gemeente Borne, meldt dat er sinds de aanpassing van de straat slechts twee ongelukken geregistreerd zijn. Dit gaat wel om ongelukken die bij de politie zijn gemeld, het aantal ongelukken waarbij de politie niet betrokken is geweest is niet bekend.

Snelheid omlaag naar 15 km per uur

In 2012 werd door de gemeente gekozen voor een inrichting als Shared Space voor de Nieuwe Kerkstraat, omdat men de straat nadrukkelijk wilde betrekken bij het centrum, waarbij de verblijfsfunctie aantrekkelijker moest worden. Door het plaatsen van de fietsenrekken, de bankjes en het weghalen van het trottoir moest het een meer welkome uitstraling krijgen. De weg zoals voorheen, met een vier meter brede rijbaan en een smal trottoir, zorgde voor weinig sfeer en een ongezellige ambiance. De verkeersdeskundige is van mening dat het concept in principe succesvol is toegepast, maar vertelt dat er na alle klachten wel besloten is om de maximum snelheid te verlagen naar 15 km per uur.

Indertijd is er met diverse belanghebbenden overleg gevoerd. Een inrichting als Shared Space kon op goedkeuring rekenen van ondernemers en centrumbewoners. Maar mogelijk is er niet goed gecommuniceerd over wat er van verkeersdeelnemers gevraagd wordt aan gedrag in de straat.

Alternatieven

Daarnaast blijkt de veelgehoorde roep om de auto’s te weren uit de Nieuwe Kerkstraat nog niet zo gemakkelijk uit te voeren. Het aanpassen van het autoverkeer in de Nieuwe Kerkstraat zorgt voor een moeilijker doorstroom naar het centrum. Als de straat autoluw wordt gemaakt, zonder aanpassingen aan andere straten, is de toegankelijkheid van het centrum voor een deel van het centrum slecht. Een optie is het aanpassen van de Hofstraat. “Dat zou een tweerichtingsweg kunnen worden, maar dat gaat ten koste van de parkeergelegenheid. Daar zullen ook weer mensen niet gelukkig mee zijn. Ook zou de rijrichting omgedraaid kunnen worden, maar dan wordt het op andere plekken weer drukker.” Kortom, veel mogelijkheden, maar met veel consequenties. “Het is moeilijker dan het lijkt. Helaas kennen we in Borne geen ringstructuur om het centrum. Het is afwegen van verschillende belangen”, aldus Wissink.

Resultaten meegenomen in nieuw centrumplan

Het centrumplan zal binnenkort geactualiseerd worden, waarbij ook de verkeersafwikkeling wordt meegenomen. Daarbij zullen de meer dan 130 suggesties van deelnemers aan onze enquête worden meegenomen in de afwegingen. Veel respondenten suggereerden autoluw maken van de straat, maken zich zorgen over verkeersdeelnemers met een beperking en jonge kinderen. Verder veel opmerkingen over de maximum snelheid, gedrag en handhaving. Er kwamen ook diverse tips binnen die de fysieke inrichting op bepaalde punten in de straat zou moeten verbeteren.