Carmelitessen verlaten klooster

Het inmiddels 140-jarige Carmelitessenklooster in Zenderen wordt met sluiting bedreigd. Nu nog verblijven er drie zusters, waarvan twee op hoge leeftijd, maar hun vertrek is aanstaande. “We lopen tegen grenzen aan”, aldus pater Jan Brouns, prior Provinciaal van de Karmelieten Orde in Nederland. “Op dit moment is het eigenlijk niet meer verantwoord, er staat een groot gebouw, er is een tuin en alles vereist onderhoud”, zo klinkt hij zorgelijk. En toch zit de in Almelo woonachtige pater niet in zak en as. “We zijn aan het nadenken, hebben contacten met Rome en er zal heus wel een oplossing uitrollen.”

Lange tijd woonden er ruim 40 zusters in het lommerrijk gelegen klooster, op een steenworp van de N743 tussen Borne en Zenderen. Ze leefden en werkten in afzondering, uiterst pover, waarbij de geloften die ze ooit aflegden de leidraad vormde. Maar de aanwas van nieuwe zusters en paters hier droogt al een aantal jaren op, dit in tegenstelling tot in andere delen van de wereld. “We moeten ons voorbereiden op het einde. Dat moeten we wel eerlijk onder ogen zien”, aldus Brouns. “De Orde der Karmelieten is al rond het jaar 1200 ontstaan en we hebben meer dan 800 jaar iets voor de mensen mogen betekenen. Wees dankbaar dus, zeg ik dan. Het leven gaat zoals het gaat.”

Verzorgingshuis in Denekamp

De prior Provinciaal adviseert en begeleidt de zusters vanuit het bestuursbureau in Almelo. Formeel heeft hij, als hoofd van de Nederlandse Karmelprovincie, geen stem. “Nee, dat zijn de zusters, zij zijn eigenaar van het klooster. Maar je begrijpt dat het nemen van beslissingen op hun leeftijd wat moeilijker wordt. Daarom springen wij bij en onderhouden we ook de contacten met het hoofdbestuur van de Orde in Rome.” Dat bijspringen heeft er onder meer in geresulteerd dat kortgeleden al een van de zusters is overgeplaatst naar Denekamp. Ook de twee andere oudere zusters hebben inmiddels een indicatie voor het verzorgingshuis daar. Eén van hen is op dit moment in afwachting van opname. “Zodra dit een feit is -dat kan morgen zijn, over een maand of misschien wel een jaar- gaan de andere twee ook. Zij trekken dan in een speciaal voor hen aangekochte woning, pal naast het tehuis, zodat ze toch alle vier in elkaars nabijheid kunnen leven.”

Vanaf dat moment staat het klooster dus leeg. Maar nu al denken de pater en zijn team na over de dan ontstane situatie. “Wat moeten we doen? Moeten we een landelijke centrale voor antikraak inschakelen? Moeten we mensen in Zenderen vragen ons tijdelijk te helpen met het onderhoud, of misschien zelfs wel vragen daar in groepjes ’s nachts te slapen? Het vandalisme ligt immers op de loer…”

Het enige authentieke klooster in Noord-Europa

Ook zijn er signalen vanuit Rome dat een groep Filipijnse zusters wellicht naar Zenderen kan om vandaaruit het werk van de Orde verder voort te zetten. Een soortgelijke oplossing is ook al gevonden voor een klooster in het Duitse Erlangen. “Misschien zou het kunnen”, zegt Brouns met enige aarzeling. “Er is natuurlijk wel een taalprobleem, en bovendien zullen ze zelf op enige wijze in hun onderhoud moeten voorzien. We wachten af en hebben in Rome in elk geval aangedrongen om haast te maken. En als Rome positief beslist, dan denk ik dat we erin meegaan, want het zou natuurlijk mooi zijn dat we op deze wijze het enig nog authentieke in Noord-Europa functionerende Carmelitessenklooster kunnen behouden.”

En als dat allemaal niet lukt? Brouns slaakt een diepe zucht. “Ja, dan rest ons niets anders dan een andere bestemming voor het klooster te vinden of het misschien zelfs wel te verkopen. En je kunt het geloven of niet, maar ook dáár hebben zich al kandidaten voor gemeld. Het zal dus allemaal wel goedkomen.” Zover is het echter nog niet. Feit is wel dat er in heel korte tijd drie voor de gemeente Borne markante en geschiedenisrijke ‘instituten’ aan het einde van hun bestaan dreigen te komen. Na het Jongensinternaat in Azelo en De Zwanenhof in Zenderen zou het Carmelitessenklooster zomaar de derde op rij kunnen zijn. (AJ/BM)