Nieuw land voor Ekaterina Levental

Het autobiografische verhaal van Ekaterina Levental wordt vervolgd in de muziektheatervoorstelling `De Grens`. In het eerste deel `De Weg` verhaalt zij in woord en muziek haar vlucht uit de voormalige Sovjet Unie, via allerlei wegen totdat zij als kind, met haar familie, bij een veilig politiebureau in de Wallen arriveert. In `De Grens` vervolgt zij, in een muziektheatervoorstelling, haar weg in Nederland. De voorstelling vond plaats op 5 oktober in het Cultureel Podium Bornse Synagoge.

Gilze-Rijen

Dat is het eerste asielzoekerscentrum waar de familie Levental arriveert. Ekaterina spreekt als enige Engels. Voor haar familie is zij kennelijk de enige die met de onbekende buitenwereld, Nederland, kan communiceren. Via diverse kledingstukken brengt Ekaterina de diverse mensen tot leven die uitleg geven over het nieuwe leven: “Daar staan de bedden, de kasten en de tafel. De kamer kan niet op slot. De WC wel en de douches zijn beneden.”

Ook de vragen die de immigratiebeambten stellen worden door Ekaterina Levental beeldend uitgedrukt: “What is your name? Did you live somewhere else?” De laatste vraag is levensbedreigend, want ze hebben immers een tijdje in Israël gewoond. De angst afgewezen te worden is voelbaar.

Hilarisch is het stuk waarin Ekaterina Levental de mannen uit het asielzoekerscentrum speelt. Ze is de man, maar onderhuids is de dreiging die van hen uitgaat voelbaar. Ze wordt door haar broertjes en haar ouders tegen deze mannen beschermd. Maar niet alleen deze mannen zijn dreigend, misbruik door anderen wordt ook tussen de regels door verteld.

Ondertussen vertelt ze van haar dromen en gevoelens, in de prachtige gezongen Russische liederen komt het leed en de hoop tot uiting. “Ik speel harp en ik wil zangeres worden.”

Hulpverlener Jan komt op

Jan komt iedere week naar het asielzoekerscentrum: “Ik wil de enige zijn die je helpt.” In zijn verhalen is hij de oorlogsheld die joden door de oorlog heeft geholpen. Het vertrouwen van de familie Levental in Jan is groot. Het hele verhaal over Jan drukt het paternalisme van veel `hulpverleners` goed uit: “Je bent kansarm als je al 16 jaar bent. Maar ik wil zangeres en harpiste worden.” Voorlopig zit Ekaterina nog in de vensterbank naar buiten te kijken.

Jan nodigt de familie bij hem en zijn vrouw uit. Bij Ekaterina uit dit bezoek zich in onbehagen: “Geen jaloezie maar onbehagen om de tegenstelling tussen de luxe, welzijn en welvaart tussen hen en ons.”

Igor duikt op: ”Ik heb een verblijfsvergunning en de oplossing voor jullie. Ik trouw met Katja (Ekaterina) en de ouders mogen dan twee keer per jaar op bezoek komen.” Haar ouders vragen of Ekaterina over het voorstel na wil denken. Een week later is er nog een ontmoeting tussen Igor en Ekaterina. Maar nee, geen huwelijk.

Terugblik

In een terugblik naar het verleden wordt duidelijk dat grootmoeder het mogelijk heeft gemaakt dat het gezin naar Nederland kon vluchten. Ekaterina laat hier ook zien dat zij zich wil ontwikkelen.

Almen

Het gezin verhuist naar Almen. Jan blijft geregeld komen en de wandelingen die al in Gilze-Rijen begonnen en waar Jan iets andere ideeën over had dan Ekaterina worden voortgezet. Maar Jan blijft, ondanks alles, een vriend. Dan, in 1996, breekt eindelijk de dag aan dat ze een verblijfsvergunning krijgen: “Jullie worden niet erkend als vluchteling maar door de omstandigheden krijgen jullie wel een verblijfsvergunning.”

Het nieuwe leven

En de kansen keren. Ekaterina wordt op 17-jarige leeftijd aangenomen als studente bij het conservatorium in Enschede. De joodse gemeenschap betaalt haar reiskosten en Ekaterina kan nu studeren. Haar droom komt uit.

Ekaterina Levental en Chris Koolmees vertellen

“Ik heb anderhalf tot twee jaar geen scholing gekregen. Toen ben ik begonnen in Enschede met de opleiding voor harpiste. Ook in Lyon heb ik harp gestudeerd. Mijn zangopleiding kreeg ik in Den Haag. De UAF ( University Asylum Foundation) is heel belangrijk voor mij geweest. Zij leverden de middelen om te kunnen studeren. Mijn voorstellingen, het drieluik, zijn een mix van twee werelden.”

Chris Koolmees (haar echtgenoot, regisseur en begeleider, foto rechts) : “De Weg is nu in drie jaar tijd 100 keer gespeeld. De Grens hebben we 50 keer gespeeld. In mei komt het derde deel in première, `De Schoppenvrouw`. De Schoppenvrouw vertelt het verhaal over haar oma, een `monster' volgens de verhalen en zo noemt Ekaterina haar ook. In alle verhalen gaat het over sterke vrouwen in relatie tot de maatschappij.

Het is belangrijk haar verhaal te vertellen. Aan de ene kant omdat het verhaal van Ekaterina een vluchtelingenverhaal is, aan de andere kant omdat het verhaal laat zien hoe een vluchteling zich ontwikkelt tot een geslaagde medelander. Ekaterina: ”Ik ben volledig ingeburgerd. Ik eet drop, ik kan fietsen en heb een gouden tip voor alle beginners; kijk vooruit, kijk voor je en niet naar je voeten.”(AM)