Naar de ‘Bonte Dinsdagavondtrein’

In de dertiger jaren van de vorige eeuw werden radio-uitzendingen een integraal onderdeel van het dagelijks leven. ’s Avonds kluisterden hele gezinnen zich aan de radio om naar populaire programma’s te luisteren zoals hoorspelen en muziekshows, gezellig een avondje ‘luistervinken’. Radio was toen de belangrijkste bron van entertainment.
 

Toen in de jaren ’20 van de vorige eeuw de eerste radiozenders begonnen uit te zenden, werd de zendtijd door de overheid verdeeld onder zogenaamde zuilen. Hierdoor ontstonden publieke omroepen als de VARA (socialisten), NCRV (protestanten) en de KRO (katholieken), die de zendtijd van de twee zenders Hilversum I en Hilversum II mochten invullen. De twee zenders brachten een afwisselend programma van amusement, nieuws en informatie.
 

In de beginjaren werden radio-uitzendingen verzorgd met een cultureel, een ontspannend en een vormend karakter. Populaire programma's waren onder andere ‘De Bonte Dinsdagavondtrein’, de kookrubriek van mevrouw Lotgering-Hillebrand, en de rubriek ‘Met naald en draad voor u paraat’ en, niet te vergeten, het wekelijks radiocommentaar van mr. G.B.J. Hilterman; ‘De toestand in de wereld”. Maar luisteraars kropen ook ‘in de radio’ voor het populaire hoorspel ‘De familie Doorsnee’ en ‘Paul Vlaanderen’, de avonturen van een privédetective.
 

Bonte Dinsdagavondtrein

De meest succesvolle radioshow in de geschiedenis van de Nederlandse radio was de ‘Bonte Dinsdagavondtrein’ van de A.V.R.O, dat van 1936 tot 1957 werd uitgezonden, met uitzondering van de oorlogsjaren. In eerste instantie was het programma bedoeld voor het werven van leden, maar al heel snel luisterden er miljoenen mensen naar. Op 19 mei 1936 maakte voor het eerst ook publiek onderdeel uit van het programma, dat zijn naam dankt aan drie belangrijke elementen; het had de vorm van een bonte avond; het werd op dinsdagavond uitgezonden en het publiek werd per trein naar Hilversum vervoerd. Vandaar liep men, voorafgegaan door het Philips fanfareorkest, naar de AVRO-studio aan de ’s Gravelandse weg.
 

Het programma werd live uitgezonden en tijdens de uitzending was het stil op straat, hele families zaten aan de radio gekluisterd, zeker als de grootste sterren van de show te horen waren; Willy Walden en Piet Muyselaar als de ‘juffrouwen’ Snip en Snap en Wim Sonneveld als Willem Parel. Maar het zorgde ook voor de eerste landelijke bekendheid van artiesten als Toon Hermans, Rudi Carell en The Three Jacksons. De programma’s werden gemaakt met medewerking van omroeporkesten en het zangtrio de ‘AVRO-girls’. Ze werden gepresenteerd door Guus Weitzel en Frans Muriloff. Het programma had een eigen lied gezongen door Bob Scholte met de begintekst "Elke dinsdag doet een bonte dinsdagavondtrein alle huizen aan van o­ns land. En ze leert de mensen weer een beetje vrolijk te zijn. Overal waar zij belandt”
 

Naar Hilversum

Op 1 maart 1938 togen zo’n 40 Bornenaren naar Hilversum voor het bijwonen van het zo populaire programma, een uitzending die nog een Borns tintje zou krijgen. De meegereisde correspondent van de Nieuwe Hengelose Courant deed er op 2 maart verslag van.
 

“Vijfhonderd Tukkers naar Hilversum”

“Daartoe uitgenodigd hebben wij gisteren met een vrolijk gestemd gezelschap A.V.R.O.- leden uit Hengelo, Oldenzaal, Borne en Almelo met een extra trein de reis naar en van Hilversum en daar in A.V.R.O.-studio genoten van een aantrekkelijke “Bonte-Dinsdagavondtrein” uitzending. De Twentenaren werden op het station te Hilversum begroet door de opgewekte muziek van twee muziekcorpsen, waarna de stoet van 500 mensen met muziek en vlaggen voorop door enkele straten met dichte rijen belangstellenden naar de A.V.R.O.-studio trok. Gezeten in de prachtige ‘A.V.R.O.-Pullmantrein’, de concertzaal, de directeur van de A.V.R.O., de heer W. Vogt, den bezoekers een welkom toeriep, en even uitweidde over het grote succes van de “Bonte Dinsdagavond” uitzendingen.
 

Een verassing was het, toen daarna een als Twentsche boer verkleed A.V.R.O. lid uit Borne den heer Vogt namens de Bornsche luisteraars een krentenwegge aanbood, een handeling die met een kort woord door den heer Over Jr. werd toegelicht. De Twentsche boer gaf nog op aardige wijze een locaal tintje aan de uitzending door even een stukje harmonica-muziek (‘De Driekusman) voor de microfoon ten beste te geven. Het spreekt natuurlijk vanzelf dat de Twentenaren ook nog door het zingen van het Twentsche Volkslied en enige andere wijsjes hun gehechtheid aan de eigen streek demonstreerden.
 

Er heerschte den geheelen avond een buitengewoon opgewekte stemming onder de bezoekers, er werd lustig gezwaaid met vlaggetjes, men pakte elkaar bij den arm en liet zich meewiegen op de maat van een bekend wijsje en men was zeer gul met zijn applaus. Dit laatste hoefde echter zeker niet alleen een uiting te zijn van een prettige stemming, want wat dezen avond werd geboden was ‘so wie so’ een gul applaus waard. We denken hier aan de muziek van het A.V.R.O.- vaudevilleorkest en de A.V.R.O.-girls met haar uitstekende zang. Aan het optreden van Anna Wünsch, de zangeres met vier stemmen, de heeren B. en C. Veldkamp met hun levensliedjes en hun Twentsch lied. Boris Lensky de begaafde violist en aan Pierre Palla, die aan het orgel weer wonderen deed en tenslotte de omroeper (wie). De muziek van het orkest en koor, bekende melodieën uit operette en film, populaire wijsjes, een grap en een liedje, feestelijke carnavalsklanken, lichte kunst, sprakelend en geestig, van dit alles, met alle gulheid des harten geboden, hebben de bezoekers en met hen duizenden in den lande, vereenigd om het radiotoestel, buitengewoon genoten.
 

En daarbij kwam, dat men nu eens in A.V.R.O’s ‘keuken’ was, dat men een kon zien hoe dat alles met de “Bonte Avond” uitzendingen in zijn werk ging, hoe Pierre Palla het orgel bespeelde, en hoe de omroepers met zijn keurige uitspraak van het Fransch, Duitsch en Engelsch de nummers aankondigde.
 

Blij gestemd en dankbaar voor het genotene keerden de Twentenaren na de daverende finale van het orkest naar het station terug, zingend en zwaaiend met vlaggetjes.
 

Bij het Bornsche gezelschap, dat in het begin van den avond op zoo’n aardige wijze de aandacht op zich vestigde, deed zich op den terugtocht even een incidentje voor toen een van de heeren kwam te vallen en zich zoodanig aan het hoofd en handen bezeerde, dat medische hulp moest worden ingeroepen en een verband gelegd.
 

Om half twaalf verliet de A.V.R.O.-trein het station te Hilversum met zijn vroolijke passagiers. Met een flinke vaart, alle stations voorbijvliegend, trok de trein het Oosten en den donkeren nacht tegemoet. Twee lichtpuntjes voorop, een lange rij verlichte raampjes, het gedreun der wielen en daarbovenuit brokstukken van het befaamde lied van de “Bonte Dinsdagavondtrein”.
 

Ook andere omroepen gingen vergelijkbare showprogramma's maken, zoals ‘Negen heit de klok’(KRO) en Showboat (VARA).
 

In de jaren vijftig begon de opkomst van de televisie de populariteit van de radio te verdringen, het bood een visuele ervaring die de radio niet kon bieden (HN)

Bij de foto’s van boven naar beneden:

• Vertrek naar de ‘Bonte Dinsdagavondtrein’. o.a. op voorste rij zittend: Hartkamp (met accordeon), Jan Groothengel (met krentenwegge), Johan Spanjaard en Jan Hagreis. De foto werd gemaakt voor het station door veearts van der Veen.
• Poster ‘Bonte Dinsdagavondtrein’
• AVRO Girls
• Vertrek station Hilversum

Bronnen: ‘Groeten uit Borne’, G.P. ter Braak, H. Noordhuis, 1992 Oldenzaal; Beeldengeluid.nl; ’AvroTros.nl; Wikipedia. Foto’s: Nationaal Archief; Beeldbank gemeentearchief Borne.