Borne onderzoekt onteigening Joods bezit

De gemeente Borne kondigt aan een onafhankelijk onderzoek te laten uitvoeren naar de onteigening van Joods vastgoed tijdens en na de Tweede Wereldoorlog, evenals de bestuurlijke bejegening van de Joodse gemeenschap in die tijd. Het onderzoek, dat wordt uitgevoerd door de Radboud Universiteit, zal in april 2025 worden afgerond en gepresenteerd tijdens de herdenking van 80 jaar bevrijding op 14 mei 2025.

Het besluit tot dit onderzoek volgt op een landelijk verzoek van het tv-programma Pointer en onderzoeksplatform Follow the Money in 2020, waarin alle Nederlandse gemeenten werden opgeroepen te onderzoeken hoe Joods bezit tijdens de oorlogsjaren werd behandeld. In Borne werd dit initiatief destijds uitgesteld vanwege personele omstandigheden. Nu heeft de gemeente besloten om alsnog uitgebreid onderzoek te laten doen.

Dubbele focus van het onderzoek

Het onderzoek richt zich op twee hoofdvragen:

• Hoe is tijdens de oorlogsjaren omgegaan met Joods vastgoed in Borne, en hoe heeft de gemeente na de oorlog gehandeld ten aanzien van deze onteigeningen?
• Hoe heeft de gemeente Borne zich bestuurlijk en ambtelijk gedragen tegenover haar Joodse inwoners vóór, tijdens en na de oorlog?

Professor dr. Van Meurs van de Radboud Universiteit leidt het onderzoek. “We willen begrijpen wat de houding van de gemeente destijds is geweest,” aldus burgemeester Jan Pierik. “Daarom hebben we gekozen voor een gedegen en onafhankelijk onderzoek.”

Samenwerking en lokale betrokkenheid

Om de kwaliteit van het onderzoek te waarborgen, is een lokale klankbordgroep samengesteld, waarin vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap en lokale historici zitting hebben. Daarnaast wordt een sub-klankbordgroep opgericht die uitsluitend bestaat uit leden van de Joodse gemeenschap.

Volgens burgemeester Pierik wordt er niet veel meer verwacht dan we al wisten, maar is het onderzoek essentieel om recht te doen aan de geschiedenis en de betrokkenen. “Volgend jaar is een belangrijk moment, juist omdat we 80 jaar bevrijding herdenken.”

Presentatie en expositie

De resultaten van het onderzoek worden op 14 mei 2025 gepresenteerd in de Bornse synagoge. Gelijktijdig wordt een tentoonstelling geopend, waarin documenten uit het gemeentearchief en beeldmateriaal over de Jodenvervolging in Borne te zien zullen zijn. De expositie, die de vooroorlogse, oorlogse en naoorlogse periodes belicht, krijgt een sobere en indringende opzet.

Met dit onderzoek en de bijbehorende tentoonstelling hoopt de gemeente niet alleen het verleden te reconstrueren, maar ook een educatieve bijdrage te leveren voor toekomstige generaties.