‘Heel mijn werk is religieus en niemand weet dat’

In de schilderachtige Oude Kerk in Borne, waar geschiedenis en kunst elkaar ontmoeten, vindt een bijzondere expositie plaats. Het is het 100ste geboortejaar van de in 2005 overleden kunstenaar Anton Heyboer, een reden om het werk van deze excentrieke en visionaire kunstenaar te tonen. En, voor zover bekend, de eerste expositie in een nog in gebruik zijnde kerk. "Heel mijn werk, ook dat wat overal ter wereld in grote musea hangt, is religieus en niemand weet dat," zei Anton Heyboer ooit in een interview. De kerk, met haar gotische bogen en eeuwenoude secco’s, vormt een prachtig contrast met Heyboers expressieve, abstracte schilderijen, tekeningen en gravures. Dat triggerde de Stichting Vrienden Oude Kerk om een klein deel van zijn werk tentoon te stellen.
 

Wie is Anton Heyboer?

Wie de naam Anton Heyboer noemt, krijgt al snel de reactie: die man met vijf bruiden! Voor velen stond hij bekend om zijn excentrieke levensstijl en onconventionele relaties. Op een afgelegen boerderij in Den Ilp vormden zij een artistieke commune en werkten zij samen aan kunstprojecten. Maar kennen mensen zijn werk?
 

De kunstenaar, geboren in Indonesië, kende vele tegenslagen in zijn leven. Na opnames in psychiatrische instellingen ontwikkelde Heyboer zijn eigen religie. Dit is vaak terug te zien in de symboliek op zijn tekeningen. Hij gebruikte niet alleen potloden en houtskool, maar ook luciferstokjes. De vijf bruiden deelden met Anton de opvatting dat ook hun leven kunst is. "In dat leven raak ik dingen aan en die zijn dan ook kunst. Omdat mijn leven kunst is," verwoordde Lotti Heyboer, een van de bruiden, ooit.
 

In de jaren vijftig brak Heyboer door als kunstenaar en begon hij zijn eigen unieke stijl te ontwikkelen. Hij experimenteerde met verschillende materialen en technieken. Heyboer is internationaal bekend vanwege zijn bijzondere tekeningen, etsen en schilderijen. De kunstwerken worden gekenmerkt door hun expressieve penseelstreken, levendige kleuren en abstracte composities. Zijn werk is permanent te zien in grote musea, van New York tot Kurashiki in Japan. Volgens kenners is hij een van de beste naoorlogse kunstenaars. Zijn handtekening, werk met soms minuscule streken en markante uitleg, is bekend.
 

Zestien werken nu te zien

In de kerk hangen nu zestien werken van Heyboer. Hun rauwe energie en intense kleuren zorgen voor een levendige tegenhanger van de serene, historische omgeving. De getoonde werken zijn bekend om hun emotionele diepte en unieke benadering van de menselijke conditie, en spreken tot de ziel van de kijker. Het is een selectie uit de verzameling van onder andere Oscar Dragt en het museum Jan in Amstelveen. Dragt, een goede bekende van wijlen Heyboer, zegt: "Anton zou het heel bijzonder vinden dat zijn werk in een kerk hangt, een hele eer. We hebben vaak samen over de betekenis van religie in het leven gesproken." Gerie van der Endt, een vrijwilliger uit de kunstgroep van de Stichting Vrienden Oude Kerk, geeft aan dat men wel heeft gezocht naar passend werk voor in een kerk. "We zijn niet bang om een discussie over kunst aan te gaan. Elk werk heeft zo weer zijn eigen verhaal." Heyboer bleek een fervent brievenschrijver te zijn. Soms te vinden op een tekening en soms een ‘liefdesverklaring’. Aan de muur prijkt een kunstwerk met een liefdesbrief. "Ooit geschonken aan een vriendin uit Twente," vertelt Dragt. Enkele anekdotes worden zondagmiddag 14 juli tijdens de opening verteld. Johan Meijer interviewt Dragt over Anton Heyboers buitenmaatschappelijke levenswijze. De motieven voor zijn kunst en de symboliek zullen worden toegelicht. Het benadrukt hoe Heyboers tumultueuze leven en filosofische inzichten verweven waren in zijn kunst, en hoe deze expositie een eerbetoon is aan zijn blijvende invloed.
 

In dit 100ste geboortejaar is Anton Heyboer, voor even, weer tot leven gekomen, en zijn geest zweeft tussen de eeuwenoude muren van de kerk. Een blijvende herinnering aan de kracht van kunst om te verbinden en te inspireren.
 

Stichting Vrienden Oude Kerk

De Stichting Vrienden Oude Kerk heeft als doelstelling om de Oude Kerk ook maatschappelijk in te zetten. Een groep vrijwilligers die nog naar ondersteuning, in natura en financieel, zoeken, zorgen voor aanvullend cultureel aanbod in Borne. Zowel doorlopend met exposities als met lunchconcerten in augustus.
 

De opening van de expositie is te bezoeken op zondag 14 juli om 14.00 uur in de Oude Kerk te Borne, Oude Kerkstraat 2. De expositie is verder geopend op de zondagen: 21 en 28 juli van 14.00 – 16.00 uur. En op de woensdagmiddagen: 7, 14, 21 en 28 augustus, aansluitend aan de lunchconcerten, vanaf 13.30 tot 16.00 uur. De werken zijn ook te koop. (YD)