Twee eeuwen Bornse Vermaning

In oud Borne staan verschillende gemeentelijke en rijksmonumenten. Voor twee rijksmonumenten is 2024 een heel bijzonder jaar. De Bornse Vermaning, de doopsgezinde kerk aan de Ennekerdijk, is in 1824 gebouwd en bestaat dus 200 jaar. Een moment om bij stil te staan. In 1884 is in deze kerk een Haupt-orgel geplaatst. Dit bijzondere en waardevolle instrument is nu 140 jaar oud. Voor de Doopsgezinde gemeente een reden om aan beide jubilea aandacht te schenken. Een voor iedereen toegankelijke interessante expositie geeft een kijk op: ‘Wie wij waren - wat wij zijn, vier eeuwen Bornse Dopers’. De tentoonstelling is ontwikkeld in samenwerking met het Bussemakerhuis.

Doopsgezinden en Vermaning

Vele inwoners kennen de Doopsgezinde kerk. Maar wat de kern van deze levensovertuiging is, is veelal onbekend. Het is een stroming die zich begin 16e eeuw afsplitste van de Lutherse reformatie. Bouke Wouda, kerkraadslid en bestuurslid van de Stichting Bornse Vermaning, legt uit. “Doopsgezinden dopen alleen mondige mensen. We dopen mensen, vanaf achttien jaar, op basis van een zelfgeschreven belijdenis. Streven naar vrede en gerechtigheid in de wereld zien we als een kerntaak.” Jolanda Valk is de huidige voorganger. “De eerste vrouwelijke predikant in Nederland was aangesloten bij de doopsgezinde gemeenschap.” De gemeente streeft naar gelijkwaardigheid, ook in het ambt. Vermaning duidt op het kerkgebouw. “Het staat voor onderwijzen, met elkaar leren.”

Zoals bij meerdere kerkgenootschappen is ook hier het aantal leden drastisch teruggelopen. Sinds jaren is de Bornse kerk de ontmoetingsplek voor heel Twente.

Met een expositie een kijkje in het verleden

De kerk is een vroeg 19e-eeuwse eenvoudige zaalkerk. De lambrisering, banken, kapstokken voor de hoge hoeden en ouderwetse stoven nemen je mee in een tijd van weleer. Met boven de ingang het laatromantische Duitse orgel met zijn bewaarde originele heldere en harmonieuze klank. Vanaf woensdag 5 juni wordt op fraai vormgegeven informatiepanelen uitgelegd wie die doopsgezinden waren die in de 17e en 18e eeuw Borne tot centrum van de textielhandel maakten. Maar het biedt ook een terugblik op de rol tijdens de Tweede Wereldoorlog. In vitrines zijn tinnen voorwerpen, een rouwservies en een statenbijbel uit 1741 te zien. Op de wanden worden enorme quilten, wandkleden, getoond.

Culturele betekenis in Borne

De Stichting De Bornse Vermaning wil ook een rol in de Bornse samenleving vervullen. “Mede daarom herscheppen we de tuin naast de kerk met een ruimte waar toeristen en bewoners kunnen verpozen op een zitbank. Ze kunnen de permanente informatiepanelen bekijken”, vertelt Wouda trots. Met een herplaatste putboom bij de Bentheimer put past deze kleine oase straks helemaal in het historische dorpsbeeld.

‘Een monument van Doperse eenvoud’ en cd

In een feestelijke viering op 2 juni wordt stil gestaan bij de jubilea. Het orgel speelt samen met het ‘Engelenkoor’, bestaande uit vier trombonisten die replica’s van oude instrumenten bespelen. Voor deze gelegenheid is er een boekje ‘Een monument van Doperse eenvoud’ over de geschiedenis van kerk, orgel en gemeente verschenen. Maar ook een cd: ‘Het Bornse Hauptorgel, bespeeld door Henk Oosterveen’.

De eerste exemplaren worden overhandigd aan Henk Stenvers, een onder doopsgezinden bekende nazaat van een der eerstesteenleggers, en aan burgemeester Jan Pierik. De tentoonstelling ‘Wie wij waren - wat wij zijn, vier eeuwen Bornse Dopers’ is te bezichtigen van 5 tot en met 28 juni in De Bornse Vermaning, Ennekerdijk 31 op dinsdag tot en met vrijdag van 11.30 tot 16.30 uur en in het weekend van 13.00 tot 16.30 uur. (YD)