Poëzie en muziek uit de Belle Epoque

Het leek vrijdagavond even of de bezoekers van de grote Poëzieavond in het Kulturhus enkele uurtjes werden meegenomen in een tijdmachine. Naar het gouden tijdperk, de belle epoque. Een periode van het einde van de 19e eeuw tot aan het begin van de Eerste Wereldoorlog. Gastdichter en voordrachtskunstenaar Simon Mulder en het Salonorkest Belle Epoque zorgden voor een formidabele sfeer waarin iedereen zich even in het verleden waande. Een initiatief van Borne doet Poëzie.

‘Een beetje anders dan normaal’

“Deze editie van Borne doet Poëzie is een beetje anders dan normaal, maar is juist daarom heel speciaal geworden! Uniek en nog niet eerder vertoond”, legt Monique Wilmers, uit. Zelf gekleed in de stijl van de belle epoque. Wilmers, Miriam Janssen en Mirian Jacobs zijn de drijvende krachten achter Borne doet poëzie.

De zaal is omgetoverd in een etablissement waar de gasten figuurlijk in de vorige eeuw stappen. De podiumkunstenaar en de musici van het salonorkest zijn gehuld in kostuums uit het gouden tijdperk. Ook wel bekend onder de naam Jugendstil en Fin de Siècle. Het was een tijd die gekenmerkt werd door welvaart, een enorme ontplooiing van de kunsten en wetenschappen en maatschappelijke rust. Een indrukwekkende toename van verschillende kunstvormen en -stijlen die aan het einde van de 19de eeuw en het begin van de 20ste tot bloei kwamen.

Geboren in de verkeerde tijd?

De Amsterdamse gastdichter Simon Mulder, die ook internationaal optreedt, lijkt zo uit de 19e eeuw te zijn gestapt. Wilmer stelde hem dan ook de vraag of hij wellicht in de verkeerde tijd was geboren. Zijn voorliefde voor deze periode is letterlijk van hem af te lezen. Hij studeerde vergelijkend-historische taalwetenschappen. Naast zijn vele poëtische en literaire werk vervult hij ook de rol als docent. De ruim zestig liefhebbers van cultuur hoorden dan ook de uitleg over zijn geliefde periode aan. Als tegenbeweging op het rationalisme kwam men terug bij het gevoel, droombeelden en poëzie.

De dichtkunst had een maatschappelijke functie. Op vele kunstvlakken gingen kunstenaars op zeer eigenzinnige wijze nieuwe kunstvormen ontwikkelen, die ook steeds abstracter werden. Ze distantieerden zich van de bestaande of gangbare stijlen. Op een boeiende wijze droeg hij voor uit zijn werk Avant-garde en andere dichters. Zijn oeuvre bestaat veelal uit gedichten met een link naar de periode rond 1900. Werk van Nederlandse en Franse dichters. Hij neemt het publiek mee met zijn mimiek, intonatie en de pakkende inhoud. Het is muisstil in de zaal. De gevoelige inhoud komt bij eenieder binnen.

Nostalgische walsen

Salonorkest Belle Epoque, bestaande uit zes musici, speelt al meer dan 35 jaar authentieke salonmuziek. Nostalgische walsen brengen je terug in een tijd waarin veel aandacht en waardering was voor kunst en cultuur. “Het is uit de tijd van de Weense koffiehuizen.” Het orkest benadrukt dat het publiek gezellig met elkaar, aan de schaars verlichte tafeltjes, mogen praten. Vroeger was dit ook gebruikelijk bij een optreden van een salonorkest. Doch de bezoekers zijn dit niet gewend. Ietwat onwennig ontstond er geroezemoes. De melodieën verleidden de gasten om denkbeeldig mee te zwieren op de gevoelige tonen. Het publiek geniet van potpourri’s, karakterstukken en intermezzi uit de periode rond 1900. Zelfs bekende muziek uit de film van de Titanic. Vier kisten met bladmuziek uit de nalatenschap van een salonviolist vormen nog steeds de basis van het originele repertoire van dit salonorkest.

Educatie: Dichter belicht

In ‘Dichter belicht’ vertelde Miriam Janssen over het boeiende leven van de dichter Henriette Roland Holst,1869-1952. Actief als dichter en bevlogen socialiste. Haar gedichten zijn maatschappelijk geëngageerd. Zij bewerkte in 1900 het strijdlied ‘De Internationale’. Een lied dat wereldwijd gezongen werd door linkse en arbeidersbewegingen. Het nu nog bekende lied van Roland Holst begint met: ‘Ontwaakt, verworpenen der aarde! Ontwaakt, verdoemden in hongers sfeer!’ Het was een vrouw die in die tijd zich in een mannenwereld begaf waar kunst en politiek belangrijk was.

Nog meer poëzie

Wilmers vindt het spannend. “We willen graag deze poëzieavonden in stand houden.” Eind maart verschijnt een nieuwe editie van de Bornse Bundel. “We nodigen iedereen uit om een gedicht te schrijven.” Het thema is ‘Thuis’. Of je nu eerder gedichten hebt geschreven of dit keer voor het eerst: alles is welkom.” Inzenden is mogelijk tot 15 februari. De bundel wordt gepresenteerd op de poëzieavond van 28 maart. Voorwaarden en deelname: bornedoetpoezie@gmail.com (YD)