Foutje bedankt!

In het derde kabinet Lubbers (1989-1994), een coalitie van CDA en PvdA, moest fors worden gesneden in de overheidsuitgaven. Omdat de lopende uitgaven veel hoger waren dan de inkomsten, was het financieringstekort opgelopen tot 8 procent. Daarnaast was de werkloosheid hoog. Miljarden aan bezuinigingen en lastenverzwaringen volgden. De bekendste bezuinigingsmaatregel uit die periode is ongetwijfeld het ‘kwartje van Kok’, de accijnsverhoging op autobrandstof.

Ook lokale overheden deelden in de malaise en moesten de broekriem aanhalen. Op 28 november 1991 stelde de gemeenteraad de begroting voor 1992 vast. Door verhoging van belastingen en bezuinigingen moest een tekort van ruim een half miljoen gulden worden weggewerkt. Taakstellend werd een bedrag van f 30.000,- begroot, de verwachte opbrengst door invoering van betaald parkeren. Dat besluit deed de emoties in Borne hoog oplopen. Vijf maanden na invoering konden de parkeermeters weer uit de grond. Actie en lobby van ondernemend Borne hadden gewerkt.

Draagvlak

De voornaamste motieven voor invoering waren een betere regulering van het parkeren in het centrum en het terugdringen van de automobiliteit. Er is nooit een meerderheid geweest in de raad die echt achter het voornemen betaald parkeren heeft gestaan. De coalitie, bestaande uit CDA, GB90 en PvdA, was verdeeld. GB90, met uitzondering van wethouder Kotteman, was tegen, evenals de VVD. Het CDA aarzelde sterk, maar ging overstag toen er f 30.000,- gevonden moest worden. GroenLinks en PvdA steunden eveneens de plannen, want het leverde geld op en is goed voor het milieu. De gebruikers van een parkeerplek mochten best wat bijdragen aan de vele investeringen die in het centrum zijn gedaan, wat is daar tegen?, aldus de sociaal democraten, maar betaald parkeren is electoraal gezien niet echt een fuifnummer.

Handtekeningen 

Na de eerste signalen van een op handen zijnd onderzoek naar betaald parkeren, hebben gemeentebestuur, raadscommissies, de stuurgroep Centrumplan en de BBO heel wat afgesteggeld over nut en noodzaak. De ondernemers vonden de timing ongunstig en wilden wachten tot het centrum was verbeterd en waren niet te porren om, bij niet invoering van betaald parkeren, het budgettaire probleem van f 30.000,- voor hun rekening te nemen. Bovendien zou het een negatief effect hebben op de bereidheid om in de toekomst financiële offers te brengen voor het Centrumplan. Kortom, er was behoefte aan meer tijd en beter overleg om voor de toekomst meer draagvlak voor betaald parkeren te creëren. Die wens werd nog eens kracht bijgezet door de aanbieding van 12.000 handtekeningen onder het motto: ‘Gemeente, handen af van onze parkeerservice’.

‘Op het randje’

Toen zich een meerderheid in de raad aftekende voor invoering van betaald parkeren, ging burgemeester Vunderink, mede namens wethouder Kotteman, op zoek naar een opening. Die was er volgens hem, want voor de BBO was betaald parkeren bespreekbaar en zou het op termijn kunnen worden ingevoerd en de beoogde opbrengst kunnen opleveren. In afwachting daarvan zou gezocht moeten worden naar een tijdelijke oplossing voor het financiële probleem door de geplande reconstructie van de Europastraat-Grotestraat uit te stellen. Vunderink en Kotteman volgden daarmee de BBO-lijn.

Een motie van GB90 en VVD van die strekking, dus om uitstel, haalde het niet tijdens de begrotingsbehandeling. PvdA en CDA waren not amused over de move van Vunderink, die ze bestempelden als ‘op het randje’. ‘Wie bestuurt er hier nu eigenlijk?’, gromde Smies. Een meerderheid van CDA, PvdA, GroenLinks en wethouder Kotteman volgde vervolgens het standpunt van de wethouders Workel en Van der Woord-Van der Heijden om betaald parkeren zo spoedig mogelijk in te voeren, een evaluatie werd toegezegd., stemverhouding 13-6. Aldus geschiedde.

Ambtelijke werkgroep

Ter voorbereiding op de daadwerkelijke invoering van betaald parkeren werd door het college een ambtelijke werkgroep ingesteld. Deze ‘Projectgroep Betaald Parkeren’ kwam met een aantal voorstellen om de door de raad beoogde hoofddoelstellingen tot uitvoering van betaald parkeren te kunnen realiseren. Hen werd opgedragen de nodige voorbereidingen te treffen als het nemen van de benodigde kredieten, vaststelling van een parkeer- en parkeergeldverordening, werving en selectie van parkeercontroleurs alsmede instelling van de zone voor betaald parkeren. Voorbereidingen die zouden moeten leiden tot invoering van betaald parkeren per 1 september 1992. De jaarlijkse exploitatielasten werden door de werkgroep op f 156.000,- geraamd, de opbrengsten werden vooralsnog geschat op f 186.000,- per jaar. Voorzien waren 6 parkeerautomaten, 47 parkeermeters en 253 parkeerplekken waarvoor betaald moest worden.

‘Zwarte zaterdag’

Ondertussen roerden de ondernemers zich stevig in hun strijd voor een parkeervriendelijk Borne. Woede overheerste, want als de gemeente door zou gaan met dit beleid, dreigde er leegstand te ontstaan in het winkelcentrum. Ze voelden zich in hun voortbestaan bedreigd. Parkeergeld is voor veel consumenten een drempel voor een bezoekje aan het centrum. Die parkeermeters moesten verdwijnen, hoe dan ook. Men uitte die boosheid door de etalages in het winkelcentrum met zwart landbouwplastic dicht te plakken, de ludieke actie ‘Zwarte Zaterdag’. Het uit ondernemers bestaande actiecomité ‘Betaald parkeren weg ermee’, dreigde met grimmiger acties als de gemeente horende doof zou blijven voor de negatieve effecten van betaald parkeren.

Overstag

In een gezamenlijke vergadering van de commissie Algemeen bestuurlijke aangelegenheden en Financiën van 12 november 1992 werden de eerder in brieven en pleitnota’s bepleite zorgen over omzetverlies en werkgelegenheid uitvoerig besproken en gewogen. Gehoord die discussie stelde de PvdA voor het betaald parkeren tijdelijk op te schorten tot eind van het jaar. Tussentijds zou dan samen met de winkeliers gezocht kunnen worden naar mogelijkheden om het publiek terug te halen naar het centrum. Het CDA was om, het had de gevolgen voor ondernemers onderschat volgens woordvoerder Reesink. Hij wilde het betaald parkeren met onmiddellijke ingang opschorten in afwachting van een uiterlijk op 1 maart 1993 te nemen definitieve beslissing. Die zou moeten worden voorbereid door een in te stellen commissie.

Opschorting

De VVD stemde in met die aanpak, GB90 wilde onmiddellijk afschaffen, maar vond de instelling van een commissie bespreekbaar. De opschorting, van 15 november 1992 tot 1 maart 1993 en gelijktijdig de werking van de verordeningen betaald parkeren, werd in de raadsvergadering van 19 november beklonken, inclusief de financiële consequenties. PvdA en GroenLinks stemden tegen. Er klonk applaus op de publieke tribune, maar de vraag bleef wel: betekende opschorten ook afschaffen? De ondernemers van het centrum hadden daar alle vertrouwen in. De volgende dag vloog er een reclamevliegtuigje boven het dorp, dat sleepte een banner achter zich aan met daarop de tekst ‘Borne weer gratis parkeren’.

Intrekking

De door de gemeenteraad op 3 december 1993 ingestelde Commissie ‘Betaald Parkeren’ moest college en raad adviseren over o.a. de parkeerproblematiek in het centrum; het afdekken van de financiële consequenties; het betrekken van de winkeliers bij de herinrichting van het centrum en verbetering van de contacten met de ondernemers. In de commissie hadden zitting de raadsleden Aertssen, Serlie en van den Akker, namens respectievelijk het CDA, GB90 en de VVD. Van ondernemerskant de heren Johan Leurink, Jan Lansink, Henk Kuipers, en Han Heijne. Als voorzitter, tevens adviseur, werd aangezocht de heer Van Zundert, hoofddocent bij de faculteit Bestuurskunde van de Universiteit Twente.

Het advies liet niet lang op zich wachten, de commissie oordeelde: ‘Voor de invoering van een algemene parkeerheffing in Borne is niet voldoende maatschappelijk, economische en politiek draagvlak aanwezig, om die reden moet de maatregel worden ingetrokken’. Voorts mochten de financiële consequenties niet op de ondernemers worden afgewenteld.

Op 25 februari 1993 nam de gemeenteraad het advies over en besloot unaniem tot intrekking ingaande 1 maart 1993. Betaald parkeren was van de baan, de financiële gevolgen nog vele jaren voelbaar. De coalitie likte haar wonden, de verhouding bestuur-burger was geschaad, niemand begreep er nog iets van. De aangeschafte apparatuur werd met plastic toegedekt en later verkocht, voor de parkeercontroleurs werd passende arbeid gezocht. “We hebben een episode afgesloten, waarmee we niet juichend de geschiedenis ingaan”, verzuchtte burgemeester Vunderink.(HN)

Bij de foto's (van boven naar beneden): 1., 2. en 4. Winkeliers demonstreerden tegen betaald parkeren door hun etalages met zwart plastic af te dekken. 3. burgemeester M. Vunderink, M. Reesink en W. Smies; 5. Daags na opschorting werd de apparatuur in het centrum afgedekt

Bronnen: Gemeentearchief Borne; Bornse Courant. Foto’s; Twents Fotoarchief (foto boven Marcel Kistemaker)