‘Er gaat een wereld voor je open’

Het kleinood oogt als een onbeduidend en aloud kerkmissaal. Tientallen jaren lag het handgeschreven receptenboekje dan ook in een doos op zolder van de familie Schoemaker aan de Brinkstraat. Ben Schoemaker, een nazaat van de iconische Bornse plattelandsheelmeester dokter J.B. Schoemaker, kan er achteraf alleen maar om lachen. “Weggooien doe je niet, dus bleef het eigenlijk maar onaangeroerd in de doos. Op enig moment hebben we het toch maar naar beneden gehaald. Totdat mijn vrouw het idee opperde het boekwerkje eens bij Martin Thiehatten neer te leggen.” Van het een kwam het ander. Vrijdagmorgen werd het receptenboek overhandigd aan burgemeester Jan Pierik, om het zo aan het gemeentearchief te kunnen toevoegen.
 

‘t Oále doktershoes

De overhandiging vond niet toevallig plaats bij lunchcafé De Ster, op de hoek van de Marktstraat en Oude Kerkstraat. Dat is immers de plek waar dokter Schoemaker, die leefde van 1799 tot 1879, woonde en werkte. En zo kwam het ‘oále doktershoes’ zoals het in de loop der jaren is gaan heten, ineens weer tot leven. Niet in de laatste plaats door de euforische toelichting van Martin Thiehatten zelf, die actief is binnen de Heemkundevereniging. Al wist de burgemeester ook nog een onverwachte duit in het zakje te doen.
 

Thiehatten moest eerlijk toegeven dat hij er weinig van kon maken toen hij het receptenboek enkele maanden geleden voor het eerst onder ogen kreeg. Maar zijn onuitputtelijke geschiedkundige nieuwsgierigheid bracht hem uiteindelijk bij een apotheker in Alkmaar die de notities voor een groot deel wist te ontcijferen. “Ja, dan gaat er een wereld voor je open en krijg je ineens een kijkje in de wereld van toen”, vertelt hij met een glinstering in zijn ogen.
 

Rattengif en pleisters

Zo blijkt dat dokter Schoemaker in 1816 begon met zijn artsopleiding in Amsterdam. “Vermeldenswaardig is bovendien dat het boekwerkje niet alleen geneeskundige recepten bevat, maar ook recepten voor inkt… en rattengif. Én voor pleisters!”, vervolgt hij. “Volgens de overlevering destijds een kliederige massa die over de wond werd gesmeerd waarover vervolgens een laagje linnen werd geplakt.”
 

Als Jan Pierik even later het boekje namens de gemeente ‘met heel veel dank aan de familie Schoemaker’ in ontvangst mag nemen, voegt hij er met graagte nog wat bijzonderheden aan toe. “Wat ik inmiddels heb begrepen is dat dokter Schoemaker destijds een heel kleurrijk persoon was. Wijd en zijd bekend in Twente en ‘beroemd’ om het zetten van botbreuken. Zo is er het verhaal dat een patiënt bij hem kwam waar een gezette breuk in de arm niet heelde. Schoemaker vroeg de patiënt zijn arm in de vensterbank van een open raam te leggen, waarna hij het valraam ‘pardoes’ naar beneden liet komen. Daarna kon hij de nieuwe breuk opnieuw zetten, maar nu wel goed.”
 

Jenever en stukken grond

“Maar dat is niet het enige”, aldus de opgetogen burgervader, “de dokter stond ook bekend om de betalingen. Die gingen bij hem niet alleen in klinkende munt, maar ook met jenever en stukken grond. Met recht een icoon van Borne dus.” En van dat icoon is dus nu ook het receptenboek voor de eeuwigheid bewaard gebleven. Het gemeentearchief van Borne is er trots op. (AJ/BM)