Beelden van emoties

De 28-jarige kunstenares Anastasia Borovenska kwam na een lange reis vanuit Oekraïne in Azelo terecht. Alleen. Haar thuis achterlatend. Herinneringen, angsten, hoop en wanhoop neemt zij mee op reis. Zoals een kunstenaar betaamt legt zij haar emoties vast op papier. Niet in klei, zoals deze keramiste gewend is. Dit materiaal ligt thuis. Ver van waar haar bed nu staat. In Maria Mediatrix.

Realiteit onder ogen

Een Nederlandse vriend bracht haar in contact met het Kulturhus en programmamanager Laura Reymer. “We verwelkomen graag nieuwe inwoners, dus ook de Oekraïners zijn onze gasten”, legt Reymer uit. Om mensen met elkaar in contact te brengen is kunst ook een middel. “Kunst verbindt”, onderstreept de programmeur. Het idee om het werk van Anastasia tentoon te stellen werd al snel geboren.

Woensdag opende ze haar expositie van kleurrijke tekeningen die passen in de naïeve kunststroming. Met een uitgebreide toelichting nam ze de bezoekers mee in haar verhaal. Op vier panelen vertolkt ze haar reis vol ontberingen. De keuze om het land te verlaten, te overleven. De toeschouwer wordt geconfronteerd met de realiteit van de oorlog. Hier zie en ervaar je wat een oorlog met een mens doet. Het is nauwelijks in woorden te vatten. Maar wel in beelden. Zoals Anastasia ons laat zien. Dit keer niet via tv maar rauw voor het oog.

‘The struggle for live’

De kunstenares is professioneel keramiste. Ze volgde een kunstopleiding aan de universiteit. Anastasia werkte in Kiev als keramiste en als docent. Op de avond van 23 februari bereidde ze de masterclass voor de zaterdag voor. Een dag later veranderde haar wereld totaal door de Russische inval (tweede foto in de tekst). Bij de aanvang van de oorlog verdwenen haar mannelijke collega’s. Het keramiekcentrum sloot. Na tien dagen in een wereld van heftige explosies en oorverdovend lawaai (derde foto in de tekst) te leven besloot ze haar vaderland te verlaten.

Via een vriend kwam zij bij zijn ouders in Enter terecht. Dit eerste deel van haar realiteit is terug te zien op tekeningen op het eerste paneel. De poes die ze moest achterlaten, het verlies van realiteit, de explosies, het gevoel in een film beland te zijn, de opvang en de goede zorgen van een familie in Enter. Haar energie stroomde weg. Ze ontving psychische hulp vanuit Oekraïne. Anastasia vindt geen woorden om haar emoties vorm te geven. De hulp vanuit Oekraïne stimuleerde haar om de emoties te vangen in beelden. Niet weglopen voor gevoelens. Maar ontmoet ze op papier. Haar emoties moesten gehoord worden om het trauma van de oorlog op te vangen. Ze voelde zich emotioneel gebroken. Op het eerste paneel (bovenste foto in de tekst) zijn de tekeningen van haar eerste oorlogservaringen en ‘the struggle for live’ te vinden. Naast de weergaven staan teksten in het Engels en Oekraïens.

Na een maand werd een ruimte in Maria Medriatrix haar nieuwe huis. Leeg, met witte muren. Ze tekende en zei tegen zichzelf: “Zorg dat je weer controle op je leven krijgt.” De prenten kregen een plekje op de maagdelijk witte muren. “Make a little home”, nam ze zich voor. Met alle goedbedoelde hulp ervaart ze dat gepushed worden niet bij haar past. Dit mantra komt voortdurend in haar uitleg naar voren. Geef mensen de ruimte om zelf de volgende stap te maken. Deze gedachten en ervaringen zijn in het tweede paneel waar te nemen.

Het voortdurend nieuws volgen en informatie tot je nemen kan je gek maken. Maar je kunt niet zonder. Ze verbeeldt dit in een afbeelding van een mens met buitennatuurlijk grote oren. Ook de aanslagen en het gevecht in Marioepol is terug te vinden in beelden. Land en huizen van familieleden verdwenen. In dit derde paneel illustreert ze dat ze tijd nodig heeft. Ze is haar leven verloren. Het is de pijn die wordt weergegeven.

Stappen voorwaarts

Maar het herstel komt eraan. Ze geniet van de vele konijnen die ze in het landschap ziet springen. Iets wat ze in Oekraïne niet tegenkwam. Ze merkt dat dit weer vreugde geeft. Anastasia kan weer plannen maken. Maar wel in haar eigen tempo. Op het laatste bord zie je haar opleving. Naast pijn, hoop, wanhoop, kwaadheid, kwetsbaarheid ook comfort en de stap uit de crisis. Inmiddels is ze met een volgende stap bezig. Schilderen op doek. Anastasia prepareert bestaande schilderijen uit de kringloopwinkel. Om daar haar eigen waarnemingen op vast te leggen. Helaas heeft ze de middelen niet om nieuw leeg schilderdoek en andere materialen aan te schaffen.

Het kunstenaarscollectief van het Koetshuis gaat nu kijken hoe ze haar kan ondersteunen. Anastasia is niet de enige kunstenaar in Azelo en Zenderen. Het collectief wil graag in contact komen met meerdere Oekraïense kunstenaars. Om hulp en een podium te bieden voor de emoties die deze oorlog teweegbrengt. Zoals Anastasia benadrukt: ”Het is een verhaal van illustraties, niet een roep of een manifestatie. Het is een verhaal van hoe een gewoon mens probeert er te zijn.”

De expositie in de foyer van het Kulturhus is vrij toegankelijk en tot 11 september te zien. (YD)