'Samen Kerken' is het motto van de Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen. De diverse kerken in onze gemeente werken onder deze paraplu nauw met elkaar samen en ontwikkelen initiatieven om vanuit een christelijke inspiratie in gezamenlijkheid voor iedereen in onze samenleving een rol van betekenis te spelen.

Wekelijks geven voorgangers en betrokken leden van de kerken in een column hun kijk op de (christelijke) wereld van vandaag. Deze columns kunt u hieronder lezen.

Zorg voor zin en ziel

18 november 2024 - Binnen het verpleeghuis vieren we veel en vaak met elkaar. Het is een huis waar we het leven delen, zowel de mooie als de moeilijke momenten. Dit vanuit onze visie op zorg voor “heel de mens”. We kijken naar de mens achter diens ziekte of de mens zoals die een leven lang is geweest. We voelen ons geroepen om samen met bewoners en naasten op weg te gaan en het verpleeghuis zoveel mogelijk als een nieuw (t)huis te laten voelen. Waarbij er ruimte en respect is voor ieders overtuiging en zingeving. Een viering is vooral een ontmoeting; we zien en horen elkaar echt.
 

Bij vieringen komen de drie werkelijkheidsgebieden: het religieuze, de mensenwereld en de natuur, aan bod. Zo kan men in contact komen met een belangrijk deel van de geschiedenis en levensbeschouwelijke identiteit. Oecumenische vieringen en hun rituelen zijn herkenbaar voor velen en geven hierdoor aansluiting met het verleden. In de Dijkhuiskapel worden deze vieringen altijd goed bezocht.
 

Feest en viering hebben ook te maken met de ordening van de tijd. Vooral wanneer dit moeilijker te volgen is voor onze bewoners door cognitieve problemen en of dementie, kan dit helpend zijn. Ze markeren de tijd, de dag, week of jaar. Ook markeren ze de gang van de natuur in de jaargetijden. Zo worden “belevingsvieringen” voor de bewoners die door verslechterde gezondheid niet meer kunnen deelnemen aan andere welzijnsactiviteiten, georganiseerd samen met de muziektherapeut. De laatste belevingsviering had als thema De Herfst. Hierbij werden alle zintuigen aangesproken: we hadden knisperende herfstbaadjes uit de tuin, kaarslicht voor een fijne sfeer, voeding met herfst-smaken, passende muziek, aromatherapie herfstgeuren en poëzie.
 

De huiskamervieringen hebben ook te maken met gedenken en herdenken. Laatst nog in de huiskamerviering met als thema ‘Verbonden in Licht’, waarbij bewoners herkenning kunnen vinden in gedeeld verdriet. Voor iedere bewoner werd een kaarsje aangestoken voor bemoediging en kracht. Bewoners kunnen dan een wens uitspreken bij hun kaarsje. We hebben hierbij onze overleden dierbaren herdacht. Een viering heeft altijd te maken met een diepere dimensie van ons bestaan: dankbaarheid, hoop, vertrouwen, verwondering, schuld, verdriet, eenzaamheid en gemeenschap. Kortom: Zorg voor zin en ziel; dit wens ik ons allen toe!
 

“Buiten vieren miljoenen sterren feest

daar straalt door heel de nacht hun groot geflonker;

maar binnen heerst het gezegende donker

dat ook de wonden van het hart geneest.”
 

Gedicht: Lof der duisternis

Henriette Roland Holst
 

Sabine Pikkemaat, geestelijk verzorger.

Werkzaam in TMZ het Dijkhuis en via ‘Willem. Hart voor Levensvragen’.

November

11 november 2024 - De maand november begint met het feest van Allerheiligen op de 1e, en op de 2e dag de Gedachtenis aan de overledenen. Deze twee dagen bepalen de sfeer van de hele maand. We vieren en we bidden. We zijn blij voor degenen die het aardse leven hebben afgesloten en nu de hemelse heerlijkheid hebben bereikt. We bidden voor degenen die daarin nog niet helemaal mogen delen. We denken in deze tijd vooral aan onze overleden familieleden en vrienden. Het is niet aan ons te weten wat hun situatie is. We weten niet hoe het leven na de dood er uit ziet.
 

Maar we geloven dat er leven is na de dood. Zoals we in dit leven Gods liefde mogen ervaren, zo is dat ook hierna. Er is een eenheid van de hemelse gemeenschap en de aardse. De liefdesband met onze geliefden is ook na de dood gebleven. En gebed voor onze overledenen is een liefdesdaad. Terecht zeggen we dat de overleden geliefden wel weg zijn uit ons leven, maar nog altijd aanwezig zijn in ons hart. De eenheid van hemel en aarde is gebaseerd op Gods liefde voor ons allen. Het vieren van Allerheiligen en de gedachtenis aan de overledenen vragen van ons de liefde te koesteren als bron van alle leven.
 

Velen van ons hebben de begraafplaats bezocht als blijk dat we de overleden geliefden niet zijn vergeten; in tegendeel dat de liefde tussen ons levend is. Het vlammetje van de kaars die we aanstaken, is het symbool van de levende liefde. In onze cultuur zijn we wat zuinig met het laten zien van onze liefde en genegenheid naar de overledenen toe. Elders wordt er soms veel van werk gemaakt. Persoonlijk en gemeenschappelijk. Maar wat we doen is oprecht en helpt ons de realiteit te beleven die er is tussen ons en hen die ons voorgingen.
 

Voor velen van ons gaat de gedachtenis aan de overleden familieleden gepaard met verdriet. De herbeleving van het afscheid destijds maakt dat we de pijn nog steeds meedragen in ons leven. Voor velen van ons zijn de ouders al lang geleden gestorven. In deze maand mogen we onze dankbaarheid tonen die we meedragen voor wat zij voor ons hebben gedaan. Een gebed voor hen is een teken van die dankbaarheid en een verlangen onzerzijds dat de Heer hen gelukkig doet zijn zoals ze verdiend hebben. Dat ze allen rusten in vrede.
 

Nico Hofstede

karmeliet

Moet de kerken zich aanpassen aan de tijd?

4 november 2024 - Kerken vragen zich regelmatig af hoe ze in de toe­komst de mensen kunnen bereiken en zich met hen kunnen verbin­den. Want zoals het nu gaat zien we dat niet alleen minder mensen naar de kerk gaan maar ook steeds meer personen aangeven dat religie nauwelijks of geen rol meer speelt in hun leven. Dat ze er zelfs een afkeer van hebben.
Wat zouden de kerken moeten doen om daar verandering in te brengen?

Som­mi­gen zeggen dat de Kerk zich moet aanpassen aan de tijd en mee moet gaan met de ver­an­der­de opvat­tingen en gedachten. Maar of dat laatste nu echt de oplossing is?

In een vorige column concludeerde ik dat jongeren, waaronder jonge voetballers, een toenemende interesse hebben in zingeving, maar dit eerder zoeken bij de evangelische en pinkstergemeenten dan bij de traditionele kerken. Niet omdat deze gemeenten ‘moderner’ zijn, maar wel omdat bij hen een aantrekkelijke gemeenschap te vinden is waar het geloof met vurig­heid wordt beleefd en er aan­dacht is voor een goede com­mu­ni­ca­tie van de bood­schap. Waar actieve inzet is voor geloofsver­die­ping en vor­ming. Waar door de inzet van de kerk voor mensen in moei­lijke omstan­dig­he­den (caritas), de kerk laat zien dat zij ertoe doet: dat christen-zijn een concrete uit­wer­king heeft in de dingen die christenen doen.

Dus in plaats van zich aan te passen aan de tijd lijkt de oplossing voor de kerken te vinden in trouw blijven aan haar boodschap, maar tegelijk open en verwelkomend zijn naar alle mensen, jong en oud. En daarbij gebruikmakend van alle mogelijke moderne communicatiemiddelen.

De katholieke kerk is al enige tijd bezig om die transformatie in gang te zetten. Veel is er misschien nog niet van te merken, maar intern probeert ze in Twente oa middels het boek Als God Renoveert, geschreven door James Mallon, een Canadese katholieke priester, dit proces op gang te brengen. Hij beschrijft in het boek hoe hij en zijn team erin slaagden om hun parochie te transformeren van een traditionele kerk naar een dynamische, missionaire gemeenschap waar plaats is voor iedereen.

Het boek behandelt onderwerpen zoals leiderschap, het belang van een duidelijke visie en hoe je op praktische wijze een gemeenschap kunt mobiliseren om samen te werken aan een gedeelde missie.

Het boek biedt zowel theologische inzichten als praktische adviezen voor kerken die zichzelf op authentieke wijze duurzaam willen vernieuwen en aanpassen aan de moderne tijd, maar dan wel met behoud van de boodschap van Jezus.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Mensen van voorbij?

28 oktober 2024 - Op allerlei manieren worden onze overleden dierbaren herdacht. Afgelopen zaterdag vond ‘Verbonden in Licht’ plaats op het Gedenkpark hier in Borne. Tien jaar geleden was dat voor het eerst. Een kostbare traditie is het geworden, die steeds meer belangstellenden samenbrengt.
 

Bewust is gekozen voor een avond dichtbij 2 november. In de Rooms Katholieke traditie is dat Allerzielen. Bij Allerheiligen, daags ervoor, hoort het gedenken van Heiligen van naam uit de Bijbelse en Christelijke traditie. Het gedenken van gestorvenen op 2 november stamt uit de Benedictijner kloostertraditie van het Franse Cluny, waar Odilo van Cluny het in 998 invoerde. In de dertiende eeuw kreeg het de naam Allerzielen. Op deze dag worden de namen van de gestorvenen van het voorbije jaar genoemd, wordt hun gedachteniskruisje uitgereikt aan voortbestaanden en worden er bloemen op hun graven gelegd.
 

Bij Protestanten was het traditie om op de Oudejaarsavond de namen van overleden gemeenteleden van het afgelopen kalenderjaar op te noemen. Zonder verdere rituelen, als sloot je een 'administratief boekjaar' af. In de afgelopen decennia kreeg het gedenken in Protestantse kringen steeds meer invulling en werd het in veel gemeenten 'verschoven' naar de laatste zondag van het kerkelijk jaar. Het ging Eeuwigheidszondag heten of Gedachteniszondag. Tegenwoordig verplaatsen steeds meer Protestantse gemeenten het gedenken naar de zondag rond 2 november, aansluitend op Allerzielen.
 

Zeg je verbonden te zijn in Licht, zeg je eigenlijk dat onze gestorvenen voortleven. Zij leven voor altijd in onze harten, zij leven voort in onze herinneringen en verhalen. Zolang je naam genoemd wordt, leef je voort onder de mensen.
 

Ooit schreef de dichteres Hanna Lam het bekend geworden 'De mensen van voorbij'. Van deze mensen wordt gezegd dat zij: niet worden vergeten, bij God mogen wonen en binnenvlinderen in onze gedachten. Met als conclusie: 'De mensen van voorbij zijn in het Licht, zijn vrij!' Een ontroerende wijze van spreken over geliefden die ons zijn voorgegaan.
 

Als wij dan op allerlei manieren gedenken, 'ongeacht levensovertuiging' of meer binnen de kerken in hun verschillende soorten en met hun veelkleurig rijke gedenktradities en wij noemen de namen van hen die ons ontvielen en of wij gedenken ze in stilte, dan zijn ze niet 'voorbij'.
 

Iedereen die het afgelopen jaar of langer geleden een geliefde heeft verloren: een partner, een kind, een ouder, broer, zus, vriend of vriendin... wens ik Licht- en liefdeskracht in deze tijd van gedenken.
 

ds. Johan Meijer

Wat zie ik als ik naar een jong iemand kijk?

21 oktober 2024 - Laatst kreeg ik het boek: ‘Ik wens je een glimlach’, (een handleiding voor geluk) van paus Franciscus. Op pagina 24 trof me de zin: Jongeren zijn de belofte van het leven.

Paus Franciscus schreef: ‘Als ik een jong iemand zie, dan zie ik een persoon die zijn eigen weg zoekt, die wil vliegen op eigen vleugels en naar de wereld en de horizon kijkt met ogen vol toekomst, vol hoop, naast tal van illusies. Een jongere staat op zijn twee benen, net als iemand die volwassen is. Maar in tegenstelling tot volwassenen die hun voeten naast elkaar plaatsen, staat bij een jongere altijd één voet iets voor de andere. Altijd staat één voet iets verder dan de andere, klaar om zich op weg te begeven, altijd vooruit spurtend. Over jongeren praten is praten over beloften, wat gelijk staat aan het praten over vreugde. Jonge mensen bergen zoveel kracht in zich; ze weten hoe ze hoopvol de toekomst in de ogen moeten kijken. Jongeren maken de belofte van het leven zichtbaar, wat een zekere vasthoudendheid veronderstelt. Ze kunnen dwaas genoeg zijn om zichzelf voor de gek te houden, maar zijn tegelijk veerkrachtig genoeg om te genezen van de schade die ze door hun valse voorstellingen hebben opgelopen’….
 

Als zestiger, in mijn geval zonder kinderen en veelal omringd door leeftijdgenoten en ouderen, merk ik dat ik niet gemakkelijk contact maak met een jong iemand. Ik bemerk dat ik ze al snel ‘jongeren’ noem. Het feit dat ik ze als groep benoem zegt al iets over mijn beeldvorming, want ‘ze’ zijn geen groep. Het zijn allemaal jong iemand-en die ieder op eigen wijze de weg in het leven zoeken.

In het nieuws komen de echte dromen van jonge mensen niet aan bod. Wel frustratie over de woningcrises, eenzaamheid, depressies als gevolg van de hoge druk van verwachtingen die op hen rust en de toename van psychologische of psychiatrische nood.

De paus benadert de jonge mens anders. Deze kijkt en luistert naar het verlangen, naar zingeving en het zoeken van de weg in het leven. Het leven is vaak vallen en weer opstaan, het is een levenslange leerweg. Wat mij treft in dit stukje is de liefde en het vertrouwen dat paus Franciscus heeft in de jongere, en dat hij die jonge mens verbindt met vreugde. Ik denk dat paus Franciscus een mooie deelnemer was geweest in het programma: ‘Tieners tegen kwalen’, waarin jonge en oudere mensen elkaar wat te geven en te leren hebben over het leven.

Ja, wat zie ik als ik naar een jong iemand kijk? Ik hoop een belofte van het leven.

Paula Tielemans

Karmelklooster Zenderen

Rijkdom

14 oktober 2014 - In juli mocht ik voorgaan in een schoolverlatersviering: een gezinsviering waarin speciaal aandacht is voor kinderen uit groep 8. Bij wijze van overweging voerde ik een gesprek met de aankomende schoolverlaters. Tijdens dit gesprek vroeg ik of iemand al wist wat hij of zij later wilde worden. De meesten wisten het nog niet. Eén jongen wist het wel en stak zijn vinger op: “Ik wil later rijk worden!” Dat riep natuurlijk de nodige hilariteit op in de kerk. Maar het antwoord van deze jongen was wel heel eerlijk. En hij is vast niet de enige die droomt van veel geld.

Het is echter de vraag of streven naar rijkdom de weg is naar een gelukkig leven. Afgelopen weekend hoorden we in de katholieke kerken in de evangelielezing (Marcus 10, 17-30) Jezus in sterke bewoordingen uitdrukken dat rijkdom een obstakel kan zijn in een leven als zijn leerling: “Voor een kameel is het gemakkelijker door het oog van een naald te gaan, dan voor een rijke in het Koninkrijk Gods te komen.” Zo is de reactie van Jezus, nadat een rijke jongeman afdruipt als Jezus hem uitdaagt zijn bezittingen weg te geven.

Betekent dit dat het beter is om geen geld te hebben? Misschien mogen we deze lezing eerder verstaan als een oproep om stil te staan bij onze verhouding tot bezit.

Zijn bezittingen een middel om jezelf en misschien ook anderen te onderhouden, om te leven? Of is geld een doel op zich geworden?

Dat eerste lijkt me een gezonde houding die ook ruimte biedt om anderen te helpen met wat je over hebt. Het gaat mis als geld en rijkdom een eigen leven gaan leiden. Dan kan rijkdom een doel worden dat je nastreeft ten koste van andere belangrijke dingen in het leven. Dan kun je God en zijn schepselen uit het oog verliezen en vergeten om rekening te houden met het welzijn van andere mensen, de natuur en misschien ook je eigen welzijn.

Ik maak me er geen grote zorgen over dat een jongen in groep 8 graag rijk wil worden. Ik wens hem en zijn klasgenoten wel toe dat ze een gezonde houding ontwikkelen ten opzichte van bezit. Dat zij vrije mens worden met oog voor het algemeen welzijn en de medemens. Met een dergelijke houding, hoeven bezittingen je niet te weerhouden van een gelukkig leven, een leven in verbondenheid met God en mensen.

Diaken James Keuben

‘Geef me 2 minuten van je tijd….’

7 oktober 2024 - ‘Twee minuten per dag, dat kan je leven helemaal veranderen’, ik moest er meer van weten. Waar gaat dat over? Twee minuten joggen per dag? Hoe kort een gemiddeld verblijf op een gemiddelde internet-website duurt? Of twee of tien minuten tijd voor je geliefde: ‘...om je te zeggen, hoeveel ik van je hou’? Of bijbellezen misschien?

Mijn oog viel er extra op, omdat ik pas geleden een bijeenkomst bezocht met monnik Thomas. Thomas leerde ons oudere predikanten hoe stilte in te bouwen. Dominees praten liever over geloof en de dingen van het geloof. Dan komt het leven, het doen – de handen. En misschien stil-worden, bidden, ruimte voor je hart. Het contrast is groot met een monnik. Voorop staat dan het dagelijks regelmatig stil worden en bidden. Al of niet met een bijbeltekst. Van daaruit wordt vertrouwen en geloven geschonken. Om vervolgens open te staan voor het leven en je naasten. Overigens bleek ook voor monniken een hele uitdaging: elkaars en eigen zwakheden verdragen met groot geduld. Een levenslange job. Heel boeiend allemaal, geen saai leven!
 

‘Twee minuten stilte per dag, dat kan je leven al helemaal veranderen’. Ik las over ‘2 minuten-gebed’ bij de geliefde blijmoedige internetpastor Nikolaas Sintobin. (Ik kende hem van z’n mooie boek ‘Levenslessen’). Wanneer dan? En hoe doe je dat dan?

Je neemt de dag door, voor jezelf. Terugblikkend. Voor het slapengaan wil dat (bij mij) het beste. Nagaan wanneer je die dag iets van rust ervaarde, openheid, aangename verwondering... Waar kwam dat door? Wat gebeurde er of werd er gezegd of gedaan, door wie? Kortom: ‘Wat stemt mij dankbaar?’ Je wordt het je bewust en misschien breng je dat in gebed naar God. Eventueel schrijf je iets op, alleen als dat je helpt. Je kunt (als je tijd over hebt) ook nog nagaan wanneer je onrustig werd, wat minder prettig was, hoe dat kwam. Misschien een moment van ongeduld met iemand. Je zou dat, na het ‘dank’-moment, het ‘sorry’-moment kunnen noemen. Eventueel komt er nog een ‘alsjeblieft’-moment. Voorbeeld:

‘morgen wil ik iets meer geduld oefenen’. Een aanbod aan een ander, aan jezelf, aan God..

Begin als beginner met alleen 2 minuten ‘dank-moment’. Veranderingskracht zit vooral in de herhaling. Verandering op den duur door dit ‘levensgebed’: vooral meer gevoeligheid krijgen voor sporen van het goede in jouw leven, voor wat je dichter brengt bij God.

Sintobin schreef ook ‘Wat deed God voor Hij de wereld schiep?’ – een boekje over christelijk geloven in 52 vragen. Met antwoorden, in twee minuten te lezen. Hij sluit af met: ‘Heeft Jezus gelachen?’ Wat denk je? Deze column is een week eerder klaar in plaats van op het voor mij gebruikelijke nippertje...
 

Arie Gootjes

emeritus predikant

email: agootjes56@gmail.com

Israëlzondag

30 september 2024 - Komende zondag (de eerste zondag in oktober) heet in de Protestantse Kerk Israëlzondag. Deze werd door de hervormde synode in 1949 ingesteld na de oprichting van de staat Israël. In 1984 sloten de gereformeerden hierbij aan. Op haar website geeft de PKN drie motieven voor zo’n aparte markering in het kerkelijk jaar: gestalte geven aan de liefde voor het volk Israël, bezinning op de relatie van de kerk met Israël en gebed voor het volk Israël. Ik mag op deze zondag voorgaan in de dienst in de Oude Kerk in Borne. Doorgaans is voorgaan in een viering voor mij een feest, maar deze Israëlzondag levert me flinke hoofdbrekens op, gezien de situatie in het land en de recente ontwikkelingen van de oorlog die zich steeds meer uitbreidt en intensiveert.
 

Sinds de verschrikkelijke aanslag van Hamas op 7 oktober vorig jaar en het daaropvolgende geweld van Israël in Gaza (en nu ook in Libanon) is de situatie in het (on)heilige land voor veel mensen alleen maar complexer geworden. In bijna de hele wereld neemt men, ieder vanuit zijn eigen perspectief, stelling. Helaas vaak vóór de ene en (dus) tégen de andere partij in dit conflict; en te vaak met voorbijgaan aan de context en de voorgeschiedenis.
 

Wat ik zondag moet gaan zeggen is me nog niet zo heel duidelijk. Wat mij wel duidelijk is, is dat het geen Israëlzondag ‘as usual’ gaat worden. De website van de PKN geeft wat preeksuggesties, maar die gaan helemaal voorbij aan het hier en nu. Daar kan ik nu niets mee!
 

Ik denk dat ik het maar ‘gewoon’ ga hebben over vrede en over mensen van vrede, die ook in Israël en Palestina te vinden zijn. In het programma Buitenhof van 29 september zag ik twee vredesactivisten, Alon-Lee Green (Joods) en Rula Daood (Palestijns) die elkaar hebben gevonden in hun gezamenlijk verlangen naar een rechtvaardige vrede. Hun beweging ‘Standing Together’ groeit en blijft protesteren tegen de oorlog en het geweld, ondanks bedreigingen en soms rake klappen van o.a. joodse kolonisten.
Vrede is een taai proces en vraagt om een heel lange adem, ook volgens de Britse priester en vredesonderhandelaar Andrew White in een artikel in De Correspondent van de afgelopen week. Onderhandelingen kunnen jaren duren en de uitkomst blijft onzeker. En wij, gewone mensen zonder kennis van zaken hebben geen invloed op zulke processen, denken we. Toch, zo stelt het artikel, kunnen wij leren van Andrew White en hebben we wel degelijk invloed. Ik citeer: “Wij vormen samen namelijk een krachtig sociaal systeem. Dat systeem heeft invloed op politiek beleid en sociale narratieven die het Israël-Palestina-conflict en de levens van Israëli’s en Palestijnen beïnvloeden. Of die invloed destructief of constructief uitwerkt, is aan ons. Makkelijke slogans helpen hier niet bij. Wel ons laten horen, geduld betrachten, oog hebben voor de belangen van álle betrokkenen, liefde hebben voor de vijand. Genoeg liefde en geduld om naar ieders verhaal te luisteren, iedereen te willen begrijpen en moeite voor alle partijen te willen doen. Het gaat om een grondhouding, een basishouding die Jezus ons ooit heeft voorgeleefd. Vanuit die houding kunnen we wel degelijk iets betekenen. Dat geeft misschien een beetje hoop.

ds. Carla Borgers, emeritus doopsgezind predikant
kerkelijk werker Protestantse Gemeente Borne
lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

e-mail: carla.borgers@gmail.com of c.borgers@doopsgezind.nl

Zomerse stilte

23 september 2024 - Hebt u van de zomer genoten? De heldere dagen? De zon? Veel buiten zijn? Mensen die vrolijker dan in de winter lijken! Misschien bent u zelf ook vrolijker?
 

De zomer is vaak een periode waarin mensen op vakantie gaan; om te ontspannen. En tegelijkertijd zo onwijs druk met pakken, de stress van “hebben we alles”, de files op weg naar de vakantie bestemming, de ongebruikelijke warmte en dan heb ik het nog niet over het onbekende eten waar het darmsysteem niet tegen blijkt te kunnen, de camping die tegen valt….noem het maar op.
 

Ondertussen merk ik dat ik geniet van de zomerse stilte. Niet zozeer van de avonden maar vooral van de ochtenden. Omdat ik een ochtend mens ben, ben ik vaak vroeg uit de veren en drink ik soms al koffie op een tijd waarop anderen net opstaan. En dat is nu net hèt moment van genieten.
 

Zittend in mijn tuintje, luisterend en kijkend naar de mussen die zich zo druk maken, kwetterend zich in mijn laurierboom storten om daarna voorzichtig hun kopjes tussen de bladeren uit te steken op zoek naar die ene rozijn. Geweldig om te bekijken! Of te luisteren naar het gezoem van de bijen en hommels die zich te goed doen aan mijn bloemenmix. Een vreselijk slordig stukje tuin is het geworden nadat ik zakjes bloemen zaad hup in de tuin heb gestrooid, waarna zich een waar bloemenparadijs heeft ontwikkeld. Een droomwereld voor de bijen.
 

Die stilte is soms oorverdovend.
 

Stilte ….een groot goed tegenwoordig, want overal waar je komt staat de muziek hard aan, scheuren opgevoerde brommers je voorbij of hele colonne auto’s. Op een terras hoef je niet voor je rust te gaan zitten; hele levensbeschouwingen worden afgehandeld via de telefoon waar je ongewild medeluisteraar van bent.
 

Ik hoop dat u me niet kwalijk neemt dat ik stilte beschrijf als iets fijns. Ik realiseer me dat er stilte kan zijn waarin een gemis heftig ervaren kan worden. Stilte omdat er niemand is om een gesprek mee te voeren of gewoon een kopje koffie mee te drinken. Stilte als een drukkend gevoel vanwege eenzaamheid.
 

Terwijl we stilte goed kunnen gebruiken en zelfs nodig hebben om te herstellen. Net als de natuur om ons heen waar wij mensen toch echt onderdeel van zijn. Ook de stilte in de natuur komt in de verdrukking; geluidsvervuiling wordt het genoemd. Ernstig voor het voortbestaan van alle dieren. “Secret world of sounds” met David Attenborough is een mini serie waarin getoond wordt hoe belangrijk geluid is voor het voortbestaan van dieren waar ook ter wereld.
 

Stilte is nodig voor vernieuwing van hersencellen in de hippocampus, het hersendeel dat cognitie, geheugen en emotie aanstuurt. Om te resetten zeg maar. Stilte is dus niet alleen onmisbaar maar zorgt ook voor transformatie. Stilte geeft inzicht. Stilte kan helpen dicht bij onszelf te komen.
 

Het is tevens de titel van een boek over de vervolging van christenen in Japan. Vlak voordat een katholieke broeder gedwongen wordt zijn voet op de beeltenis van Christus te zetten begint de beeltenis van Christus te spreken: het is Christus die voor het eerst de stilte doorbreekt.
 

Misschien als we allen wat stiller zijn, om de Ander te kunnen ontmoeten, de Ander de kans te geven om gehoord te worden, zou het dan vrediger kunnen worden in de wereld?
 

Miek Remmers

De Heilige Geest is ook vandaag alom aanwezig

16 september 2024 - Op het Pinksterfeest waren ze allemaal bij elkaar. Plotseling was er een geluid alsof er een stormwinddoor het hele huis waaide. En er waren een soort van vuurvlammen te zien. Dat vuur verdeelde zich en kwam op hen allemaal. En ze werden allemaal vol van de Heilige Geest en begonnen allemaal in andere talen te spreken. Het waren talen die God’s Geest hun gaf.

Aldus staat het in de Bijbel beschreven in de Handelingen! Maar wat staat daar nu eigenlijk en wat kunnen we ermee? Als wij naar het weer kijken dan weten we waarschijnlijk allemaal dat winter kou geeft, lente nieuw leven, zomer geeft warmte en de herfst geeft onstuimigheid! Eens is ons dat uitgelegd en bijgebracht. We snappen waarom het weer in die seizoenen anders is en ook dat dit allemaal onlosmakelijk met elkaar verbonden is. Als we zeggen dat met Kerst De Zoon van God geboren is en dat met Goede Vrijdag diezelfde Zoon aan het kruis genageld is en met Pasen uit de dood is opgewekt dan hebben we deze verhalen van iemand gehoord of gelezen. Alleen de echte waarheid en betekenis van dit alles kunnen we pas weten en begrijpen door de Geest van God, die ons dat laat zien en ons dat uitlegt! Als er geen Heilige Geest geweest was dan had de Bijbel er heel anders uit gezien; met name het nieuwe testament. Maar omdat de Geest van God alom aanwezig is, is de waarheid van, door en uit God ons geopenbaard en kunnen we alleen door de uitgestorte Geest van God de volle omvang en waarheid van Bijbelse gebeurtenissen doorgronden. Wat God heeft gedaan en nog steeds doet is alleen te verklaren en te begrijpen als Zijn Geest in ons dat openbaart. De Heilige Geest openbaart in alle talen wat God in het ultieme offer van Zijn Zoon Jezus Christus met de schepping heeft volbracht: de dood is overwonnen en het onvolmaakte heeft plaats gemaakt voor het volmaakte, het eeuwige! Alleen Zijn Geest kan ons dat laten zien en laten begrijpen. De uitstorting van de Heilige Geest, het feest van de waarheid. Jezus noemt hem de trooster, omdat de Geest volkomen liefde is en ons laat zien en voelen, dat God van ons houdt en ons door en door kent; ons lijden, ons verdriet, onze angsten en onze onvolkomenheden. Hij gaat altijd in alles met ons mee! Als de Geest van God er niet was geweest hadden de discipelen hun door Jezus opgedragen taak niet kunnen vervullen, was de hemelse vergevende Liefde van God niet aan ons geopenbaard! Was de bedekking in het Oude Testament niet opgeheven. Waren we niet wedergeboren in Christus en misten we het perspectief in ons leven.

Gelukkig, de Geest daalt nog dagelijks in de mensen die erom bidden en om vragen. God’s Geest leidt ons en geeft uitzicht! Zijn belofte van een nieuwe wereld en een nieuwe mens geeft ons toekomstperspectief. Een wereld zonder ziektes, zonder dood en waar God Zelf onder ons zal wonen.

Rob Hoogerhuis

Voorganger Baptistengemeente Borne

Als een giraf

9 september 2024 - Ieder jaar is er de Vredesweek in de week van 21 september, de Internationale Dag van de Vrede. In 2024: 14 - 22 september.
 

Bij de Vredesweek hoort PAX, de grootste vredesorganisatie van Nederland. Ze werkt aan de bescherming van burgers tegen oorlogsgeweld, aan het beëindigen van gewapend geweld en het opbouwen van inclusieve vrede. Dit doet ze in conflictgebieden wereldwijd, samen met lokale partners en mensen die vinden dat iedereen recht heeft op een menswaardig leven in een vreedzame samenleving!
 

PAX publiceert ieder jaar een Vredesweekessay. Dit jaar door Dion van den Berg, die betoogt: “We moeten ons vooral niet laten verlammen door de grote problemen van het moment, maar concrete initiatieven versterken en organiseren. (…) Dit is nodig op alle niveaus: in de eigen woonplaats, nationaal en in de internationale arena. Menselijke waardigheid, solidariteit en interesse in de ander zouden hierbij als leidraad moeten gelden”. Het complete essay vind je op paxvoorvrede.nl.
 

Om een concreet voorbeeld te geven hoe je hieraan handen en voeten zou kunnen geven, organiseert de Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen op maandag 16 september de lezing “Geweldloos communiceren”, door ds. Carla Borgers. Kulturhus, 19.30 uur. Van harte aanbevolen en van harte uitgenodigd! Opgave vooraf is niet nodig.
 

Vaak denk ik terug aan mijn lieve en vreedzame buurvrouw Gerda. De mooie gesprekken in haar huis, dat nu onderdak biedt aan Oekraïense vluchtelingen. Was ik bij haar, zag ik altijd dat mooie houtgesneden girafje, dat ik na haar overlijden kreeg. De giraf, die voor mij een bijzondere symbolische betekenis heeft. De geweldloze communicatie van de giraf als contrast met de agressieve jakhals. Google je ‘jakhals en giraf’ dan vind je allerlei materiaal hierover.
 

Soms is de jakhals in ons functioneel: bij dreigend gevaar of als iemand uit jouw naaste kring (roedel) aangevallen wordt. Maar het kan onszelf en wellicht vooral ook anderen hinderen, als we op elke situatie reageren met ontblote tanden en ongenuanceerde agressie. Probeer dan eens de giraf in jezelf te ontdekken en ontwikkelen. Die lange nek, die kan overzien en overwegen, dat grootste hart van de landdieren, dat vriendelijk gezicht. Eerlijk over wat je zelf voelt, eerlijk over hoe je iets ervaart, eerlijk over wat je zelf nodig hebt. Die weidse blik, die ver kijken en reiken kan. Uitziend en verlangend naar Toekomstland. Dat de mensheid toch eens wat meer vreedzaamheid mag laten zien. Als een giraf.
 

Ds. Johan Meijer

Chapelle Notre-Dame du Roc

2 september 2024 - Enkele weken geleden nog maar waren we op vakantie in Frankrijk. In Castellane, een prachtig oud stadje in de Provence, beklommen wij de Roc, een berg van ruim 900 meter hoog om de daar gelegen Chapelle Notre-Dame te bezoeken. Deze kapel dateert uit 1876 en is recent gerestaureerd. De oorspronkelijke kapel dateert uit de twaalfde eeuw. Wij gingen via de moeilijke klim achter de rots naar boven en kwamen na anderhalf uur klauteren moe en bezweet aan. Bijna boven zei ik tegen mijn man: “Hoe is het mogelijk dat mensen vroeger zulke tochten maakten om een dienst bij te wonen?” Een man die dit kennelijk hoorde zei daarop: “Gelukkig dat we in dat sprookje niet meer geloven. Ze hebben ons heel wat wijs gemaakt.” Ik kan me het gezicht van de man niet eens meer herinneren, het ging te snel, hij was al op weg naar beneden, maar wat hij zei triggerde mij.

We liepen verder en genoten boven van het prachtige panorama dat we te zien kregen. Het uitzicht over de kloof en de rivier de Verdon en Castellane is werkelijk schitterend. In de kapel zag ik meteen al veel kaarsjes branden, zeker zo’n 50 stuks. Ook wij staken een kaarsje aan. Er is altijd veel om voor te bidden en gelukkig ook om voor te danken. We gingen een tijdje in de kerk zitten om uit te rusten en ook om de stilte en de spiritualiteit die van de omgeving uitging te voelen en te beleven. Er kwamen veel mensen binnen die een kruis sloegen voor het altaar met het Christusbeeld. Er heersten serene rust en stilte terwijl dat eenmaal buiten ook weer snel voorbij was. Na een tijd liepen we naar beneden via een andere route waar de kruiswegstaties werden verbeeld. Indrukwekkend.

De dagen erna dacht ik: nee meneer van het sprookje, jij mag denken wat je wilt, maar ik ben het niet met je eens. Dat sprookje behoort zo ongeveer tot het fundament van mijn leven. Van jongs af aan en door m’n hele leven heen. Het heeft wel eens op z’n grondvesten gewankeld en er zijn soms ook gezonde twijfels. Maar al het goede en waardevolle dat het geloof in Christus mij geeft zal ik denk ik nooit op kunnen geven.

Hoe zo’n klim naar Chapelle Notre-Dame du Roc tot overdenking kan leiden.

Stien Weken

Weldadigheid

26 augustus 2024 - Alleen het woord al roept bij mij een zekere aversie op.
“Iets goeds doen voor een ander in de vorm van liefdadigheid of barmhartigheid”

Een tijdje geleden reden we richting Frederiksoord (Overijssel/Drenthe) en toen werd mijn aandacht getrokken door een bord “Koloniën van Weldadigheid”. Het museum “de Proefkolonie” brengt me bijna 200 jaar terug. Een bijzondere vermenging van stadse paupers, lees bedelaars, landlopers in het soms zompige heideland. Vanuit een sociale betrokkenheid wordt er gewerkt aan armoedebestrijding, het geven van onderdak, onderwijs en vooral het versterken van de zelfredzaamheid. En dat alles enigszins gedreven vanuit een gelovige religieuze houding van de bedenker van deze koloniën, generaal vd Bosch.

Veel wordt er geleerd, aangemoedigd, soms verplicht en nog meer land ontgonnen. Alles met het doel om de armen op te voeden, te laten werken en zelfvoorzienend te maken. Vanwege religieuze redenen? Om mensen de kans te geven op een beter leven (onder bepaalde voorwaarden) of om gewoon de zwervers en bedelaars, de arme gezinnen kwijt te zijn uit de ook toen al (vermeende) grote steden? Toentertijd een interessant experiment voor de bedenkers. Of het voor de bewoners ook zo was? Ik durf geen antwoord te geven.

Het is meer dan de moeite waard om daar eens een dag of wat door te brengen en meerdere “Koloniën” te ervaren. Tweehonderd jaar geleden gesticht, en zelfs van zulk groot belang, dat het geheel nu behoort tot het Unesco Werelderfgoed.

Als ik dan in het hier en nu rondkijk… Weldadigheid, barmhartigheid, liefdadigheid bestaan ze nog? Ik durf opnieuw geen antwoord te geven. Hoe zijn we, hoe ben ik, hoe gedraag ik me? Een beschrijving van de “toestand in de wereld” vraagt zoveel tijd en ruimte en zeker ook nog eens vanwege de verschillende invalshoeken, vaak religieus getint.

Kijk ik om me heen dan is het op veel plekken kommer en kwel, iets verder woedt een oorlog en alle werelddelen worden geteisterd door strijd om de macht, geweld om grond en inwoners te bezitten en anderen te verdrijven waarbij vaak de naam van “hun God” wordt ge-misbruikt.
Kahlil Gibran schrijft in 1923 al in ‘de Profeet”. “En zo je God wilt kennen, tracht dan geen raadselen op te lossen. Zie liever om je heen en je zult hem zien spelen met je kinderen. Kijk naar de hemel en je zult hem zien wandelen in de wolk”.

Daar hou ik me aan vast en dan zie ik om me heen dat er ook sprake is van weldadigheid.

Jan Morsink

Email: Jan.Morsink@kpnmail.nl

Zie: https://www.kolonienvanweldadigheid.nl/nl

De muis en de kat

12 augustus 2024 - Zelfs wie niet van muizen houdt, zal toch vaak medelijden met zo’n beestje krijgen als het in de klauwen van een kat belandt. Want die kat doodt niet gelijk, maar speelt het zogeheten kat-en-muis-spel, want honger heeft onze ‘vensterbanktijger’ natuurlijk niet.
 

Deze column gaat natuurlijk niet over katten en muizen, maar over oorlog, vrede en verzoening. In deze tijd een onderwerp dat in veel beschouwingen voorkomt. Zo las ik de recente column in Trouw van Stevo Akkerman over de houdbaarheid van het pacifisme in relatie tot de oorlogen in Oekraïne en Gaza. Geluiden als: ‘Je moet onderhandelen in plaats van vechten’ en ‘Poetin heeft wel een punt als hij de NAVO verwijt te veel naar het oosten te zijn opgeschoven’ klinken vanuit verschillende pacifistische kanten. Ook de mening dat Oekraïne zich niet gewapenderhand mag verdedigen in de aanvalsoorlog die Rusland is begonnen omdat dit moreel onjuist zou zijn wordt vaak gehoord, zowel van religieus gemotiveerde als seculiere pacifisten. Het is een prachtige gedachte, die ik als doopsgezinde in de meeste gevallen omarm.
 

Maar…net als in de Israëlisch-Palestijnse kwestie is de machts- en krachtsongelijkheid zo groot dat je van Oekraïne niet kan en mag verwachten dat het alleen geweldloos verzet zou plegen. Nog afgezien van de manier van oorlog voeren, waarbij Rusland doelbewust burgerdoelen, ziekenhuizen, scholen, theaters, energievoorzieningen e.d. aanvalt, zoals dat ook in Gaza gebeurt. Je kunt natuurlijk aanvoeren dat er voorbeelden zijn waarbij vijanden toch om de onderhandelingstafel gingen zitten. Denk aan Zuid-Afrika. Maar dat kon pas toen het ANC onder leiding van Nelson Mandela een grote machtsfactor was geworden. Het is misschien vloeken in de kerk, maar het zou zomaar kunnen dat de weg naar vrede en verzoening loopt via het versterken van de macht en invloed van de onderliggende partijen. Was het niet de ‘vredesduif’ Mahatma Ghandi die zei dat je van een muis niet mag vragen zich te verzoenen met de kat?

Voor velen is macht een vies woord, want machtsmisbruik ligt op de loer. Maar het bevrijden van onderdrukten en het versterken van hun macht is een noodzakelijke voorwaarde om tot vrede en verzoening te komen. Waar de kwaliteit van die macht goed is zal wraak uitblijven en kan misschien uiteindelijk een proces van verzoening op gang komen. De muis zal het nooit redden tegen de kat, maar Oekraïne misschien wel tegen zijn overweldiger.
 

ds. Carla Borgers, emeritus doopsgezind predikant
kerkelijk werker Protestantse Gemeente Borne
lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

e-mail: carla.borgers@gmail.com of c.borgers@doopsgezind.nl

Verwondering

5 augustus 2024 - Het is zomer en voor velen ook de tijd van zomervakantie. Een periode om andere dingen te doen dan wat je normaal gewend bent. Veel mensen gaan tijdens de vakantie naar een andere plaats. We hebben behoefte om nieuwe ervaringen op te doen, nieuwe dingen te bekijken en andere mensen te ontmoeten. In zo’n nieuwe situatie en omgeving verwonderen we ons vaak over mooie dingen die we zien. We zijn onder de indruk van een prachtig kasteel en genieten van de prachtige natuur. Het lijkt wel of we tijdens de vakantie opeens meer stil staan bij het moois om ons heen. Het lijkt soms wel of we meer open staan voor het wonder.

Wanneer ik op internet zoek naar een betekenis van verwondering, dan vind ik op de site van de NVTH de volgende omschrijving: ‘Verwondering is een positieve emotie die ontstaat uit een confrontatie met iets dat veel omvangrijker is dan de eigen identiteit, en niet meteen te bevatten is’.

Wanneer we ons verwonderen, dan ervaren we in wat we zien of horen, iets wat groter is dan onszelf. Zo ervaren veel mensen in de natuur iets van God. Wij hadden in ons gezin pas nog een gesprek over schepping en evolutie. Hoe is alles in de natuur ontstaan. Hoe ingewikkeld, complex en ingenieus zit een mens in elkaar, hoe bestaat het dat een hommel kan vliegen, hoe kan een rups in een vlinder veranderen? Wanneer je daar stil bij staat, kun je niet anders dan je verwonderen en word je geconfronteerd met iets wat groter is dan jijzelf, een mysterie.

Verwondering is een positieve emotie. Het blijkt zelfs, zo las ik op diezelfde site van de NVTH, dat verwondering bijdraagt aan je welzijn. Net als dankbaarheid zorgt verwondering ervoor dat je positiever in het leven staat en dat het zelfs je gezondheid positief kan beïnvloeden. Verwondering is niet iets wat toevallig op je pad komt, je kunt er zelf actief naar op zoek gaan. Door actief op zoek te gaan naar het wonder in de dingen om ons heen, in de natuur, maar ook de mensen om ons heen.

Moet je daarvoor op vakantie? Zeker niet. Het maakt, het is soms wel gemakkelijker om verwonderd te zijn over iets wat we niet eerder zagen, maar verwondering is ook heel dicht bij huis te vinden. Verwondering zit hem in de manier waarop wij naar de dingen kijken.

Gretha Sierink

‘Precies goed’

29 juli 2024 - Dit is de titel van een gedicht dat enkele jaren geleden in mijn leven kwam en er sinds die tijd ook niet meer uit is verdwenen. Het is van Babs Gons. Zij is op dit moment dichter des vaderlands. In liefdevolle taal reikt zij een boodschap aan waarin staat dat ieder mens er mag zijn en ertoe doet. Er zijn best veel mensen die gebukt gaan onder de etiketjes die wij elkaar opplakken: dik, dun, lelijk, dom, gestoord, vreemd, zwart, wit, links, rechts… met een afkeurende toonzetting. Ik denk dat niemand hier vrij van is: zowel onder het gebukt gaan als het zelf etiketjes plakken. Dit gedicht tilt je op en spiegelt een hoopvolle realiteit van een positieve aanvaarding van jezelf. Het richt zich op de ontdekking en de aanvaarding van het goede in ieder mens: jezelf en je naaste. Het goede, dat niet alleen de mens aangaat maar dat feitelijk aan de hele schepping raakt. Ik kan dit gedicht dan ook niet lezen zonder direct te denken aan het scheppingsverhaal in Genesis 1, het eerste boek van de Bijbel. Dit loflied geeft ons een refrein dat bemoedigt en uitnodigt. “En God zag dat het goed was”, elke scheppingsdag opnieuw. Ook hier lees en ervaar ik dat alles, wat ons zo genadevol geschonken is, in wezen goed is. Ook die slak die je tuin plundert. Het helpt, om in relatie tot je schepper, je naaste en de schepping, in balans te blijven. Gelukkig zijn met wie jezelf bent en de ander en het andere niet de maat te nemen. Iedereen is in wezen oké en niemand en niets is perfect. Ik besef dat het soms lastig vol te houden is als we kijken naar wat er gebeurt in de wereld. Het kwaad overschaduwt vaak het goede. Beide teksten echter scheppen ruimte en richting om je eigen etiketjes los te laten, blij te zijn met wie je bent en verantwoordelijkheid te nemen. Dit in eigen kracht en kunnen.

….“En dat de aarde je dan met haar zachte handen heel voorzichtig omhoog duwt, je op de wang kust en fluistert; het is omdat je zo ontzettend mens bent. Niet te veel, niet te weinig, gewoon genoeg mens. Net zo mens als andere mensen. Precies Goed.”

En de Eeuwige nam rust op de zevende dag... , precies goed!

Ina van de Bunt-Koster

pastoraal theoloog

Groene diensten

22 juli 2024 - Sinds oktober 2022 is de Protestantse Gemeente Borne een Groene kerk. Daartoe hangt aan de buitenmuur van Oude Kerk de plaquette.

Maar wat is een Groene Kerk? Dat is samen invulling geven aan de Bijbelse opdracht om goed en recht te doen omwille van de naaste en Gods schepping.

En daartoe is lokaal de werkgroep Groen geloven in het leven geroepen. Wij organiseren diverse activiteiten, behapbaar en ook niet te hoogdravend m.a.w. het dichtbij huis te houden. De activiteiten die wij zoal hebben gehouden zijn de deelname gedurende de vasten- of lijdenstijd aan de Borne Schoon actie gedurende zes zaterdagen voor Pasen. Het doel hiervan is niet alleen het oprapen van weggegooid vuilnis, maar ook contacten buiten de kerk en kerkdiensten/vieringen op te doen. Ook is er een lezing door Paul Schenderling met het thema “De reis van spullen” gehouden. Verder is er op 12 oktober a.s. een GroeneKerken-dag in de Geertekerk in Utrecht met het thema “Omdat de schepping roept om een kerk die zorgdraagt”. Zie https://www.groenekerken.nl/groenekerken-dag.

En het is inmiddels ook een mooie traditie geworden de zondagmorgendiensten in de Oude Kerk gedurende de zomerweken te houden waarin het thema Groen geloven centraal staat. De komende zes zondagen hebben de voorgangers ervoor gekozen om deze zomer de Psalmen centraal te stellen. Iedere zondag viert een Psalm de boventoon. Wat hebben de gekozen Psalmen ons te bieden als het gaat om een groen geloven? Hebben ook de Psalmdichters bij het dichten van de Psalmen een groene geloofshouding voor ogen gehad? En zo ja, hoe dan? Het blijkt verrassend waar - het gaat immers over mensen, over dieren en over al wat leeft. De Psalmen zijn veelzijdig. Ze zijn een loflied, een weeklacht, een troostlied, altijd in relatie tot het leven, de Schepping en de verhouding van die veelheid met God…

Vanmorgen de eerste dienst van een reeks van zes bijgewoond en ik vond in die dienst de link mooi gemaakt naar de teksten in de Bijbel en de liederen uit het liedboek. Dat maakt mij nieuwsgierig naar de diensten in de komende vijf weken. Ervaar het mee!

U bent van harte welkom.

Huib de Wit

lid werkgroep “Groen geloven”

Protestantse Gemeente Borne

Email: groengeloven@pgborne.nl of info@raadvankerkenborne.nl

Een voetspoor in de zee……..

14 juli 2024 - Door de vele indrukken die we dagelijks opdoen en door wat we (denken te) moeten doen, hebben we vaak weinig aandacht voor wat ons innerlijk beweegt. We hebben vaak nauwelijks ruimte en rust om ‘op adem te komen’. En toch, wat kan het heilzaam zijn stil te staan bij wat je leven nou eigenlijk richting geeft, wat jouw verlangen is. Wat jouw Weg in het leven kan zijn.
 

Kunstenaars kunnen vaak diep innerlijke ervaringen en verlangens tot uitdrukking brengen in muziek, een gedicht, schilderij of beeldhouwwerk. Als we de tijd nemen om te luisteren of te kijken worden we soms geráákt. En kunnen we ook iets herkennen van ons eigen beleven.
 

Soms kan ik weken een lied zingen omdat het ‘in mij zingt’. En dan vaagt het weer weg om plotseling later weer naar boven te komen. Deze week was dat met het volgende lied van Huub Oosterhuis, dat ik gedeeltelijk hier citeer.

Gij zijt voorbij gegaan,

een steekvlam in de nacht.

De vonken van uw naam

zijn ogen in ons hart.

Het zijn woorden die spreken van het Onuitsprekelijke, van het onkenbare en toch kenbare. Van een ons overstijgende werkelijkheid, die toch zo dichtbij en ervaarbaar kan zijn. Maar ook al raakt het in het hart, de woorden of de ervaring is maar van korte duur.

Gij zijt voorbijgegaan,

een voetspoor in de zee.

Gij zijt te ver gegaan,

Gij zijt een mens te veel.

Je ziet een Weg, maar het wordt weer snel overspoeld door het water. Soms kan een ervaring ons letterlijk teveel worden, weten we niet hoe ermee om te gaan, komt het letterlijk te dicht op de huid…..

Gij zijt voorbijgegaan,

een vreemd bekend gezicht,

een stuk van ons bestaan,

een vriend, een spoor van licht.

Een stuk van ons bestaan; vreemd en ja óók bekend. Je ontdekt dat je er niet onderuit kunt. Het is een ervaring waarmee je wel verder móet.

En als je het dan tóch aandurft er de ruimte voor te nemen. Of als je het geluk hebt tochtgenoten te vinden, dan ………….

Ik wens ieder een zomer met veel ruimte en tochtgenoten om samen op ontdekking te gaan naar wat jouw Weg is.

Frida Koopman

Karmelklooster Zenderen

‘Summertime’

8 juli 2024 - Ik zit al een ‘eeuwigheid’ te wachten op de zomer die maar niet wil komen. Okay, we hebben een paar warme zonnige dagen gehad maar dat maakt voor mij nog geen zomer. Voor mijn gevoel zijn we vorig jaar oktober in de herfst gedoken en lukt het op de een of andere manier niet goed om daaruit te komen. Een aantal weken geleden toen het, voor de tijd van het jaar, nog ‘stervenskoud’ was, hief ik met een aantal mensen een klaagzang aan over het weer. Ik heb toen wel gezegd dat als het ineens warm zou worden, en ik daar over zou klagen, ze mij even aan die bewuste klaagzang moesten herinneren. Tot nu toe is dat nog niet nodig geweest.
 

Maar ja, wat niet is kan nog komen en ik hoop toch echt dat het, in ieder geval tijdens de schoolvakanties, warm en zonnig gaat worden. In een nostalgische bui ging ik even in mijn herinneringen terug naar de zomers van mijn jeugd. Die zomers waren warm, zonnig en eindeloos lang. Hele dagen, met een gevulde Tupperware-broodtrommel en een fles ranja in de tas, naar de speeltuin of (buiten)zwembad. ’s Avonds buiten nog wat rondhangen met vrienden en vriendinnen (van hangjongeren had nog niemand gehoord, laat staan dat men er ‘last’ van had). Het aangaan van de lichten van de lantaarnpalen was het sein om weer naar huis te gaan.
 

Natuurlijk ben ik die tijd nu hopeloos aan het romantiseren, want we denken graag aan alles wat goed en mooi was en willen al het andere het liefst ‘vergeten’. Geboren en opgegroeid tijdens de Koude Oorlog denk ik ook liever niet aan de spanning die ik als driejarige peuter voelde als volwassenen, na de zomer van 1962, de nieuwsberichten volgden i.v.m. de Cubacrisis waarbij we door het ‘oog van de naald zijn gekropen’ of de Vietnamoorlog tijdens mijn jeugd. Dat vroeger alles beter was vind ik dan ook grote onzin. Dat er een groeiende groep conservatiever, rechtser en onverdraagzamer wordt vind ik ronduit doodeng. En toch is mijn vertrouwen in de mensen nog niet helemaal verdwenen en blijf ik hopen dat het ooit goed zal komen. Ik vertrouw erop dat de Eeuwige met ons mee zal gaan maar we kunnen onze verantwoordelijkheden niet op hem/haar afschuiven. Ik wens iedereen een heerlijke zonnige, warme en ‘eindeloze’ zomer. Geniet er van zoveel je kunt maar blijf waakzaam!
 

Mia Ring

Voetbal en religie

1 juli 2024 - Op moment dat ik deze column schrijf is Nederland nog volop in de ban van de Oranjekoorts, ondanks het verlies tegen Oostenrijk. Maar het belangrijkste is dat we door zijn naar de achtste finale van het EK.

Voetbal wordt weleens de nieuwe religie genoemd; met name tijdens landenwedstrijden als het EK en WK is de onderlinge verbondenheid en saamhorigheid tussen de Nederlanders, net als bij religieuze groeperingen, groot. Met schroomt ook niet om daarbij religieuze termen te gebruiken: goede voetballers zijn godenjongens, een stadion als een kathedraal, de grasmat is heilige grond. Ook heiligen ontbreken niet: Diego Maradona werd vereerd als een Verlosser. Veel Argentijnen hadden destijds naast een afbeelding van Jezus of Maria een foto van Maradona boven het bed hangen. Ook onze eigen Johan Cruijff werd door Barcelona binnengehaald als El Salvador, de Verlosser, en Marco van Basten werd in Milaan San Marco genoemd.
 

Maar ook op een andere manier zijn voetbal en religie met elkaar verweven. Relatief nieuw is dat veel professionele voetballers religieus zijn en daar openlijk voor uitkomen. Zo meldt de NOS omroep dat 15 van de 26 selectiespelers van dit EK gelovig zijn en dat ook uitdragen. Wout Weghorst is een van hen. In een recent interview vertelde hij dat hij op zeventienjarige leeftijd werd aangeraakt door God en sindsdien God zijn houvast is. Denzel Dumfries vertelde in een uitzending: “Voor de wedstrijd hebben we een speciaal momentje met veel spelers in de groep en dan bidden we samen. Het geeft een extra gevoel van saamhorigheid op zo’n moment,” Vooraf bidden dus als een soort ritueel.

Voetballers geven aan dat hun geloof hen mentaal sterker maakt. Het helpt hen om te gaan met de druk van wedstrijden en het leven als profvoetballer. Voor sommige spelers beïnvloedt hun religie hoe zij zich gedragen op en naast het veld. Dit kan gaan over eerlijk spel, respect voor anderen en zich inzetten voor goede doelen.

Hoewel de algemene trend in de westerse wereld wijst op een afname van religieuze betrokkenheid onder volwassenen, is er niet alleen onder jonge voetballers maar ook bij andere jongeren juist een toenemende interesse in religie. Jongeren zijn op zoek naar zingeving en een gevoel van identiteit. Ze zoeken dit echter minder bij de traditionele kerken maar meer bij de evangelische en pinkstergemeenten. Het is dus een uitdaging voor zowel de katholieke als protestantse kerken om nieuwe manieren te vinden om verbinding te maken met jongeren.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Voeding

24 juni 2024 - Iedereen heeft voedsel nodig, elke dag weer. Als je je lichaam vergeet te voeden krijg je een rammelende maag of je gaat je slap voelen. En wie om welke reden dan ook helemaal niet meer eet sterft tenslotte.
 

Ook geloof wil gevoed worden, anders wordt het slap en sterft het uiteindelijk.

Geloof heb je of heb je niet, denken veel mensen. Dat zou betekenen dat je er niets aan kunt doen en niets aan hoeft te doen. Het geloof is je komen aanwaaien….of niet. De ene mens is ermee ‘behept’, de andere niet.
 

Toch klopt dat niet helemaal. Misschien is de ene mens ‘van nature’ religieuzer van inslag dan de andere. Maar ook wat anderen jou hebben voorgeleefd speelt een rol. Je ouders hebben je misschien laten dopen of misschien heb je later zelf die keuze gemaakt. Dat is een geloofskeuze. Die keuze houdt meer in dan het uitspreken van je geloof in God. Het is ook het kiezen voor een bepaalde levensweg, voor een manier van zijn en een manier van doen. En juist op die weg heb je voeding nodig, spirituele voeding.
 

Waar kan die voeding uit bestaan? Je kunt boeken lezen van inspirerende mensen.

Je kunt van en met anderen leren in (bijbel)gesprekskringen. Je kunt deelnemen aan vieringen en aan het vieren van de kerkelijke feesten door het jaar heen. Dat geeft een ritme aan je leven en daarmee een steuntje in de rug. Je kunt rituelen inbouwen in je dagelijkse bezigheden of in het toeleven naar de feesten. Bijvoorbeeld door het aansteken van adventskaarsen in de adventstijd of door samen met de (klein)kinderen een viertafel te maken in de aanloop naar Kerst, Pasen en Pinksteren. Je kunt elke dag beginnen en eindigen met een kort gedicht, een zegenspreuk of woorden van dank.
 

En dan is er het bidden. Veel mensen zeggen dat ze bidden moeilijk vinden. Dat ze niet geloven in een God die luistert en hun gebed verhoort. Maar bidden is ook niet het aanbieden van een wensenlijstje. Zo bid je misschien als kind. Bidden als volwassene is een manier van open staan, van bereid zijn om te ontvangen. Het is een vorm van contact maken met een andere dimensie. Het is niet vragen om een soort bovennatuurlijk ingrijpen, maar vragen om kracht en moed en wijsheid, om Geestkracht. Want de Geest kan mensen zó veranderen dat ze wél met een moeilijke situatie om kunnen gaan, of een andere weg inslaan. Niet zweverig, maar heel concreet, heel aards. Dat bidden kan in stilte of tijdens een wandeling of tijdens de afwas. Bidden doe je soms ook tijdens een moeilijk gesprek waarbij je inspiratie nodig hebt. Bidden doe je soms voor een ander van wie je weet dat die kracht nodig heeft. Je kunt ook voeding vinden in het helpen van anderen. Dicht bij huis of verder weg. Wat je ook doet, hoe je jouw geloof ook voedt, doe het met aandacht en geduld en liefde.

ds. Carla Borgers

emeritus doopsgezind predikant, kerkelijk werker Protestantse Gemeente Borne en lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

De Kweepeerboom

17 juni 2024 - Onlangs mocht ik voorgaan in de dienst in Pronsweide in Winterswijk waarbij het thema ‘Wanneer ben je een goede herder?’ centraal stond. Een bijbeltekst die daarbij hoorde was Ezechiël 34, daar staat in: ‘Horen herders hun schapen niet te weiden? Jullie eten wel van hun kaas, jullie gebruiken hun wol voor kleren en jullie slachtten de vette dieren. Maar de schapen weiden, dát doen jullie niet.’ Het deed me denken aan een gebeurtenis uit mijn eigen leven, waarin mijn herders-kwaliteiten niet zo goed uit de verf kwamen. Ik neem je mee in dit verhaal.

In onze tuin staat een prachtige kweeperenboom. Afgelopen jaren gaf hij véél peren. Het ging goed met de boom en we konden er heerlijke jam van maken. Zo tegen oktober haalden we kilo’s peren uit de boom. Waar ik eerder de boom elk jaar goed liet snoeien was ik dat afgelopen 2 jaar uit ’t oog verloren. De boom gaf immers al jaren kilo’s peren en had al die zorg en aandacht niet meer nodig, dacht ik.

De boom groeide ook afgelopen jaar weer hoger en hoger. Er zat veel bloesem in de boom, maar de peren…die bleven uit. Slechts vier peren wisten aan de boom te groeien. Ik snapte er niks van en ik baalde ervan. Ik had al heel wat mensen een potje kweeperenjam beloofd en ging er eigenlijk vanuit dat we weer kilo’s peren moesten gaan schillen. Maar…mijn nonchalante houding tegen de boom – hij deed het immers elk jaar prima – had de boom geen goed gedaan. De boom was veel te hoog gegroeid en alle energie ging zitten in de nieuwe dunne takken en zijn bladeren. De boom had geen energie meer over om tot vrucht te komen. De tuinman die ik erbij riep, sprak de strenge woorden: je hebt niet voldoende voor de boom gezorgd. Elk jaar moet je hem met aandacht snoeien, alleen dan kan hij optimaal vrucht blijven geven. Au, het was mijn eigen schuld. Die tekst uit Ezechiël was hier absoluut van toepassing.

Verlies dus nooit de taak van de herder uit het oog. Want zorgdragen voor iets of iemand is zo belangrijk. Helemaal als ik me besef dat God ons nooit uit het oog verliest. Hij geeft ons nóóit op. Zelfs niet als we een jaar weinig vrucht dragen. Of al we een tijdje niet zo mooi bloeien als dat Hij hoopt. Dat dát tot inspiratie mag zijn.

Vrolijke groet,
Janneke Huizinga

ouderenpastor

S O E K

10 juni 2024 - De letters SOEK staan voor: 'Senioren op eigen kracht'. Ja, wie wil dat nou niet? Onafhankelijk zijn, autonoom, op eigen benen staan. Het zijn vaak de eerste woorden van een kind: 'Ikke zellef doen'.

Vrijwilligers van Wijkracht gaan op bezoek bij Bornse ouderen voor een vrijblijvend gesprek, over wat er zoal komt kijken bij het ouder worden. Tijdens die gesprekken komen verschillende onderwerpen aan de orde:

• Over wonen: Kan ik hier blijven wonen, moeten er aanpassingen komen?
• Over vervoer: Hoe kom ik in het ziekenhuis, hoe koop ik een kaartje voor de trein, regiotaxi, automaatje, hoe werkt het allemaal?
• Over gezondheid: Zo moeilijk soms om een huisarts te bereiken en te spreken.
• Over financiën: Dat regelt mijn zoon/dochter... maar als je geen kinderen hebt?

Het gesprek eindigt vaak bij het onderwerp zinvol leven: Heeft het leven nog zin? Heb ik er nog plezier in? Om het fijn te hebben moet je vaak zelf de slingers ophangen. Velen voelen zich niet meer gelukkig in onze haastige samenleving waar de menselijke maat verdwenen lijkt. Waar bijna alles met het 'schermpje' moet worden opgelost. Er zijn dagen dat je geen mens spreekt. De arts kiest voor een telefonische consult. Door de zelfscankassa is er geen contact met de kassière.

Mede door de SOEK-gesprekken is mij duidelijk geworden dat omzien naar elkaar geweldig belangrijk is. Spreek elkaar aan in je buurt, stel vragen aan elkaar, kijk de ander in de ogen en vooral: Luister! Luister ook naar wat er achter de woorden wordt gezegd. Dan komt de menselijke maat weer een beetje terug in de samenleving.

Overigens geldt deze problematiek niet alleen voor ouderen. Ik las deze week over mentale problemen bij jongeren. Ook daar is sprake van eenzaamheid door het 'schermgedrag'. Door het verbod van mobieltjes op scholen wordt er weer met elkaar gepraat. Misschien moet Wijkracht ook eens denken aan een project JOEK: 'Jongeren op eigen kracht'.

Ik wens u allen veel warme contacten toe.
Dit lied van Henk Jongerius zongen we afgelopen zondag in De Zwanenhof.

Zie mijn mensen, hoor hun vragen.
Naar geluk dat op zal dagen.
Als zij onbevreesd het wagen.
Naar elkanders naam te vragen.
Eindeloos bewogen, door mededogen.

Wim Oldenbeuving
Vrijwilliger bij Wijkracht

Troosten

3 juni 2024 - We weten maar al te goed dat er veel ellende in de wereld is, ieder mens krijgt daar bij tijd en wijle een portie van mee. Er wordt pijn geleden of mensen zijn bedroefd om verschillende redenen. Vooral persoonlijk verdriet vraagt om ver-troosting van de kant van mensen om hen heen. Het is één van de werken van barmhartigheid: het troosten van de bedroefden. We zien dit in de Schrift: in het oude verbond laat de Heer de profeet Jesaja aan het volk zeggen: “Troost, troost, mijn volk, uw schuld is voldaan (Jes 40,1-2). In het leven van Jezus zien we de engel die hem in zijn doodsstrijd komt troosten (Lk 22,43).

Er zijn vaak mensen in onze nabijheid die een geliefde hebben verloren door de dood, die hun baan zijn kwijtgeraakt of om welke reden dan ook onrechtvaardig zijn behandeld. Verlies gaat altijd samen met gevoelens van eenzaamheid en van inwendige leegte. Tegenslagen incasseren is iets complex, maar zeker is dat het verlicht wordt door iemand van dichtbij die troost biedt. Het is als een balsem dat geruststelt, opwekt en helpt het vertrouwen in de toekomst te herstellen.

Er is geen exact recept voor troost, maar het is te leren. Allereerst moet je goed luisteren, aandacht geven zonder te oordelen. Meestal is de beste troost die we kunnen geven het delen van de pijn, zeggen dat het ook ons raakt en dat we bezorgd zijn. Veelal weten we niet hoe ons te gedragen als we in aanraking komen met medemensen die lijden. Een advies als: ’Huil maar niet’, en de vraag: ‘Hoe maak je het?’ maken het de persoon die lijdt ongemakkelijk. In plaats van vragen stellen is de aanwezigheid bij een bedroefd persoon al van groot belang, daar gaat troost van uit. Het tonen van belangstelling is van grote waarde.

Proberen we ons in te leven in het verdriet van de ander en vandaaruit iets te doen waar niet om gevraagd wordt. Vooral dat is een aanwijzing dat onze naaste niet alleen staat in het verdriet. Vaak gebeurt het dat mensen die zelf een groot verdriet hebben gehad, precies weten waar behoefte aan is.

Bij mijn bezoek aan Vilvoorde, België, zag ik een kapel, toegewijd aan Onze Lieve Vrouw van Troost. Voor mij was dit een nieuwe benaming van de Moeder Gods. Maar de vele kaarsen die daar brandden, wezen mij er op dat zij vanuit de hemel veel troost biedt.

Nico Hofstede

Karmeliet

Wat is 10 jaar?

27 mei 2024 - Het is Pinksteren. In de oude synagoge aan de Ennekerdijk zitten mensen samen rondom de tafel. Luisteren, bidden, zingen. Er wordt teruggekeken en er wordt vooruit gezien. De Theresiagemeenschap Borne had 10 jaar geleden hier in de historische religieuze ruimte, de oude synagoge, haar eerste viering. Een van de christelijke geloofsgemeenschappen in Borne. Wellicht de jongste. In ieder geval een gemotiveerde gemeenschap met katholieke wortels. Wat betekent het? 10 jaar. Het wordt zo mooi weergegeven in een herschreven gedicht, dat zijn oorsprong heeft in 1988 'Om door te geven - brieven en teksten uit een leerhuis van het Katechetisch Centrum Enschede’.

Een droom

Deze nacht had ik een droom

een droom over een vereniging

waarin mensen elkaar willen ontmoeten

en een deel van hun levensweg samen willen bewandelen.

Het was een vereniging

waar het woordje moeten vervangen is door mogen,

waar verbondenheid en vertrouwen samen gaan,

waar betrokken zijn en ongedwongen sleutelwoorden zijn.

Waar rangen en standen geen rol spelen.

Waar het Christen zijn een streven is met vallen en opstaan.

Het was een vereniging waar niemand wordt uitgesloten

noch om zijn afkomst, noch om zijn taal, noch om

zijn eigenheid, noch om zijn kunde, of onkunde.

Waar iedereen elkaar weet te waarderen

omdat er in die ander zoveel moois te ontdekken valt

in die rijkdom van verscheidenheid en 'anders zijn'.

Het was een vereniging waarin het woordje God tastbaar aanwezig was.

'Waar er twee of meer bijeen zijn in mijn Naam...'

Zichtbaar in kleine onopvallende daden van mensen,

Waar eenieder in alle bescheidenheid iets wil betekenen.

Het was een vereniging waar hartelijkheid voelbaar is,

omdat eenieder zich echt betrokken voelt

elk met zijn eigen inbreng als een grote familie,

rond die één en dezelfde leider.

Rond die één en dezelfde man,

Jezus van Nazareth.

Toen werd ik wakker en besloot:

Aan deze droom wil ik van harte meewerken.

Die vereniging, die geloofsgemeenschap bestaat omdat de mensen er voor elkaar willen zijn.
Zoals meerdere geloofsgemeenschappen in Borne, Hertme, Zenderen. Allen steeds weer geraakt door de Geest. Die geestkracht wordt ook weer uitgedragen. Dat gebeurt deze zondag letterlijk als de aanwezigen een klein duifje als symbool van vrede en van de H. Geest meekrijgen als herinnering aan 10 jaar het leven te vieren. In een goede gemeenschap is de ene blij omdat de ander er is.
Dat ervaar ik al 10 jaar.

Jan Morsink

Geen spijt van vriendschap

20 mei 2024 - Een tijdje geleden was ik als geestelijk verzorger op bezoek bij een bewoner van één van de TMZ verpleeghuizen. We hadden een gesprek over de gebeurtenissen van de afgelopen tijd. De bewoner had namelijk een aantal keren achter elkaar moeten verhuizen en dit was hem niet in de zogenoemde ‘koude kleren’ gaan zitten. Hij was, nu hij niet meer in zijn eigen huis woonde, niet alleen in afstand verder weg van familie en vrienden, maar ook gevoelsmatig stond hij verder van hen af. Hij herinnerde zich ineens de wijze woorden van zijn moeder. Deze had ze uitgesproken toen ze op leeftijd was. Ze zei tegen hem: “Hoe ouder je wordt, hoe dichterbij je je mensen wilt.”

Destijds had hij de woorden niet helemaal kunnen begrijpen, echt invoelen. Nu hij zelf een respectabele leeftijd had bereikt, was hij beter in staat te voelen wat zijn moeder had bedoeld. Hij had in deze levensfase, net als zijn moeder, een grote behoefte aan vrienden en de nabijheid van zijn naasten. Deze bewoner is niet de enige die zich enorm verheugt op bezoek van zijn vrienden en familie. De rol van vriendschap lijkt groter te worden in de laatste fase van ons leven.

Dit beschrijft ook Bronnie Ware in haar onderzoek naar waar mensen spijt van hebben aan het eind van hun leven.*)

Ze heeft als palliatief verpleegkundige jarenlang gesproken met mensen op hun sterfbed en gevraagd waar ze spijt van hadden. Eén van de dingen die mensen noemen is: Had ik mijn vriendschappen maar meer verzorgd. In de fase van het naderende levenseinde telt alleen nog liefde en vriendschap. Hoe aardig en meevoelend het zorgpersoneel in een verpleeghuis ook is, je kunt ‘je eigen mensen’ enorm missen wanneer ze niet dichtbij zijn.

Gelukkig had de bewoner die ik sprak wel tijd en moeite geïnvesteerd in een goede relatie met zijn naasten en vrienden. Hier was hij nu dankbaar voor. Deze dankbaarheid zette me aan het denken. Investeer ik wel genoeg in mijn relaties? In liefde en vriendschap? Goed om hier eens bij stil te staan: Leef ik een leven waar ik geen spijt van krijg op mijn sterfbed?

*) Uit: Bronnie Ware in het boek: ‘The Top Five Regrets of the Dying’

Sabine Pikkemaat

Humanistisch geestelijk verzorger TriviumMeulenbeltZorg o.a. in ’Het Dijkhuis Borne.

Pinksteren 2024

13 mei 2024 - Pinksteren vieren? Vieren wij de komst van de Heilige Geest? Maar wat betekent dat dan? De geboorte van de kerk, zet die ons dan aan tot vieren van een groot feest? Dat is niet onmogelijk, maar ons ontbreken dan toch de aansprekende symbolen en attributen waarmee feesten als Kerstmis en Pasen omgeven zijn. Gaat het om het vieren van de geslaagde samenleving waarin iedereen elkaar verstaat? Toch is dat wel een spoor. Pinksteren vieren als het feest van het doorbreken van de grenzen. En er zijn nog heel wat grenzen te overwinnen: gebeurtenissen die ons met een gevoel van machteloosheid vervullen. Bijvoorbeeld: Waarom is er zoveel geweld en haat? Israël en de Palestijnen? De oorlog tussen Rusland en de Oekraïne.

Waarom zien zoveel mensen het niet meer zitten, zoals dat heet, en kunnen zij nauwelijks of geen levensvreugde vinden? Waarom is er zoveel eenzaamheid? Deze opsomming zou eindeloos kunnen worden uitgebreid en maakt ons wat machteloos. En over die dingen zegt het evangelie vandaag: De geest van de waarheid zal jullie, wanneer hij komt, de weg wijzen naar de volle waarheid om de samenleving, om onze wereld, daaruit te verlossen. Niet allen natuurlijk, maar samen, als gemeenschap.

En die kracht hebben we als we openstaan voor de Geest. Anders gezegd: niet door alsmaar kritisch afstand te bewaren, niet in onverschilligheid ligt onze kracht om de samenleving te bevrijden, maar in onze bewogenheid, ons enthousiasme en onze inzet: daar is onze kracht gelegen. In onze ontvankelijkheid voor de Geest en in ons geloof in Hem die ons gezonden heeft. Door openheid, inzet en enthousiasme zullen we nieuwe mogelijkheden openen voor mensen, en grenzen overschrijden. Als wij zo doen zal het verhaal van Gods grote daden, de daden van liefde en van geestkracht, steeds verder verteld kunnen worden.

Met Pinksteren raakten zeer velen open voor het woord. Pinksteren is een feest van herkenning. Gods woord en ons eigen woord gaan samen.

Het is nu aan ons, dragers te zijn van Gods Geest. Het is nu aan ons, levende getuigen te worden van Gods beloften, zoals de leerlingen dat eens waren in Jeruzalem. Om zo ook vandaag Pinksteren het feest te laten zijn van Gods Geest als vruchtbare en leven-gevende stroom. Om zo hier en nu in ons leven de stroom gaande te houden, tegen alle noodlot in.

De Geest van Pinksteren brengt mensen bij elkaar. De Geest werkt bij iedereen, op elke plaats, op elk moment. De Geest is er niet voor enkelingen. Dit is het wonder van Pinksteren: nieuw leven voor iedereen. Pinksteren is de hevige wind van wereldwijde liefde, de tedere wind van naastenliefde en de zachte wind van Gods scheppende liefde. Pinksteren: er ontstaat perspectief en een verbazend vergezicht; de aarde wordt een tuin van hoop, van vrede en wegen van vreugde wijzen ons de weg naar diep geluk. Met Pinksteren wordt het oude stof weggewaaid, begint iets nieuws. Pinksteren heeft iets te maken met jeugd, lente en vernieuwing. Pinksteren: alles wordt nieuw, alles wordt goed. Want het is de geest die overal waait.

De Geest leeft in onze handen en voeten. Ons hart kent alleen nog de taal van de Geest. Pinksteren is de voltooiing van Pasen. Met Pinksteren wordt ons leven ondersteboven gehaald. Met Pinksteren is ons heil ten deel gevallen. De kracht en de vreugde van Pasen wordt met Pinksteren uitgedragen aan iedereen omdat de deuren wagenwijd worden opengezet. Mag zo Pinksteren ook bij en met ons een nieuw begin zijn.

Pastoor Jurgen Jansen

Welke rituelen heb jij?

6 mei 2024 - We hebben net een week achter de rug waarin nationale rituelen belangrijk waren. Koningsdag, 4 mei en 5 mei hebben alle drie hun eigen rituelen, hun eigen vaste invulling van de dag. Met daarbij natuurlijk al die vlaggen die uit gaan! Wat met al die rituelen wordt benadrukt, is in elk geval de onderlinge verbondenheid in Nederland. Eigenlijk zeggen we tegen elkaar: we delen een verleden, we delen een toekomst.

Verbondenheid met anderen ervaren, dat is één van de elementen waarom rituelen als waardevol worden ervaren. Maar rituelen helpen ook om structuur aan te brengen, om niet elke keer weer te hoeven verzinnen hoe je met iets omgaat. Zo kennen we allemaal persoonlijke rituelen: je dagelijkse kopje koffie uit je favoriete mok bijvoorbeeld, of de manier waarop je een feestje viert.

Sommige rituelen raken ook een diepere laag in jezelf; noem het de ziel. Vooral in dingen die je raken, kunnen rituelen veel voor je betekenen. Het kan best lastig zijn om een ritueel te bedenken, of om het uit te voeren. Je weet misschien niet zo goed hoe je dat aan kunt pakken, of je bent bang dat er veel emotie loskomt.

De andere kant is dat je - door het niet te doen - een onbestemd gevoel kunt overhouden van slecht afscheid te hebben genomen, dat het niet goed lukt om je draai te vinden in je nieuwe baan, of dat je je eenzaam voelt omdat je het liefst het leven met anderen zou willen vieren.

Rituelen kunnen een heel eenvoudige vorm hebben. Verzin een paar stappen (bijvoorbeeld: kaars aansteken, bloem erbij zetten, iets zeggen/opschrijven, muziek, foto erbij, enz. Kies wat bij je past) en plan een moment waarop je niet gestoord kunt worden. Zet je mobiel uit. Met alle aandacht, rustig en zorgvuldig volg je de stappen die je hebt bedacht. Als je klaar bent, is het klaar. Misschien blijf je nog even in stilte zitten, en anders rond je af, en ruimt weer op.

Rituelen zijn een mooie manier om stil te staan bij wat er in je leeft, en het daarna ook weer los te laten. En het roept tegelijk verbondenheid op met waar het ritueel over ging. Rituelen kunnen een moment zijn van voeding voor je ziel…

Kirsten Slettenaar
Remonstrantse Gemeente Twente

Herdenken

29 april 2024 - Net als voorgaande jaren komen we op 4 mei ’s avonds bij elkaar voor de Nationale Dodenherdenking. We herdenken dan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en die daarna in oorlogssituaties en vredesmissies hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid. In Borne komen we om 19.00 uur samen in de Oude Kerk en lopen we in een stille tocht naar het centrale oorlogsmonument bij het Dorset Mansion House waar vele andere bewoners dan al zijn toegestroomd.

Daar valt om 20.00 uur het leven twee minuten even stil, staan mensen schouder aan schouder voor het monument, de Last Post klinkt, het Wilhelmus wordt gezongen en er worden bloemen gelegd. En we hopen dat deze stilte en samenkomst niet wordt verstoord door knetterende brommers, claxonnerende auto’s of demonstraties van mensen die het plechtige moment willen aangrijpen om nog eens kenbaar te maken dat ze het totaal oneens zijn over iets wat ze veel belangrijker vinden dan al die slachtoffers die we herdenken.

Want helaas wakkert de naderende Dodenherdenking ook de jaarlijkse discussie over de betekenis en het doel van deze gedenkwaardige gebeurtenis weer aan. Sommigen vragen zich af of herdenken bijna 80 jaar na dato nog zinvol is, of er niet veel belangrijker zaken zijn om bij stil te staan.

Maar toch: het merendeel van de aanwezigen bij de herdenking heeft geen oorlog meegemaakt. Ze kennen het alleen van horen zeggen. Toch trekt de Dodenherdenking ieder jaar weer veel mensen, niet alleen in Borne maar op vele andere plaatsen in het land. Niet alleen ouderen, ook jongeren voelen er zich door aangesproken. Zij beseffen dat de gezamenlijk herdenking niet alleen bedoeld is om mensen te herinneren aan de vele ellende uit het verleden, maar ook een taak op onze schouders legt om te werken aan het behoud van deze hard bevochten vrijheid.

Want hoe kwetsbaar deze vrijheid is zien we overal om ons heen, dichtbij en veraf. Kwesties zoals de oorlog in Oekraïne en executies in Iran hebben onze ogen geopend dat vrijheid niet vanzelfsprekend is en dat het belangrijk is om voortdurend te blijven werken aan het behoud ervan. Wie roept ”Dit nooit meer“ zal dan ook daadwerkelijk moeten aangeven wat hij of zij kan bijdragen om dit in de toekomst te voorkomen. Als herdenken een moment wordt om ons eigen leven eens kritisch te bezien en ons te bezinnen op onze bijdrage aan de vrede in de wereld, dan heeft herdenken zin.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

‘Ga uit o mens en zoek uw vreugd’

22 april 2024 - Een prachtig lied is de afgelopen weken regelmatig in mijn gedachten. Een lied uit de zestiende eeuw, uit de Lutherse traditie. In vertaling: ‘Ga uit o mens en zoek uw vreugd, nu in de lente zich verheugt al wat er leeft op aarde!’ Mooie voorjaarsbeelden komen langs: bomen in blad gezet, bloeiende tulp en narcis. ‘En vogels, waar men hoort of ziet, de leeuw’rik zingt het hoogste lied, de zwaluw voedt haar jongen.’

Nu is het wel de vraag of het een vreugd is om er op uit te trekken in deze weken waarin zoveel regen valt en de temperaturen veelal laag zijn. Ik merk dat dat nogal invloed heeft op het gevoel van velen. "Ik ben er nu wel een beetje klaar mee", hoor ik om me heen. En ik voel het eerlijk gezegd zelf ook bij weer een gure bui.

Maar gisteren! Wat een vreugd om er op uit te gaan! Het is niet warm, maar er is een jas. Er lijkt wel kans op regen, "maar we zijn niet van suiker" Zegt mijn gast, die een echt natuurmens is en er ook heel veel van weet. Hij wordt heel enthousiast van de Judasboom, die daar op de hoek van de Grotestraat tegenover de St. Stephanuskerk in uitbundige bloei staat. Wandelen we langs de tuin rondom de Oude Kerk, wijst hij de ene na de andere symbolische plant of struik aan en vertelt er gedreven over. "Een kerk hoort een tuin te hebben", zegt hij, "wat hebben jullie een mooie tuin!"

Mijn gast is collega. Collega van een andere soort kerk. We kennen elkaar van onze beider eerste gemeente. Hetzelfde dorp, twee nogal verschillende gemeenten, maar dat kon ons ook indertijd niet deren om goed contact te hebben. Onvergetelijk: bij mijn afscheid zijn toespraak vol met mijn zeer dierbare natuurbeelden!

Een tijdje geleden bezocht ik hem in zijn huidige gemeente en leidde hij mij rond. Nu is hij in Borne en laat ik hem van alles zien. Zo ook de Mariakapel aan de Koppelsbrink. Ik vertel dat rouwboeketten en -kransen in de kapel worden gelegd of gehangen. En wijs op een al aardig ingedroogd exemplaar. "Kijk dan, Johan! Daar bovenop… een nestje, een broedende merel!"

We hebben geen gebrek aan gespreksstof en bespreken ook grote thema’s die ons beroeren. Oorlog en klimaat bijvoorbeeld. Maar nu zijn we een poos stil van verwondering en ontroering.

ds. Johan Meijer

Iedere dag kiezen voor vrede, een opgave

15 april 2023 - Rond Pasen keek ik het programma Pasen onder vuur (terug te zien op Uitzending Gemist). Programmamaker Arjan Lock bezocht zowel Israël als Palestina. Dit een half jaar na de aanslag van Hamas op Israël, met de eropvolgende en allesvernietigende aanval en jacht van Israël op Hamas. Arjan spreekt slachtoffers van deze oorlog. Slachtoffers, zowel aan de Palestijnse als aan de Israëlische kant. Mensen die niets met het conflict te maken hebben, maar direct of indirect dagelijks de gevolgen ondervinden doordat ze gewond zijn geraakt of dierbaren verloren in de dood. "We wonen in hetzelfde land maar we zijn gescheiden door een muur van oorlog en terreur", zegt een Palestijn.

Wat raakt me zo in deze reportage? De mensen in deze reportage zijn vrede- en bruggenbouwers in een omgeving die vijandig is. ‘Women of the sun’, ‘Women Wage Peace’ en ‘The Parents Circle’ zijn bewegingen die zoeken naar verbinding in medemenselijkheid en waardigheid. Zij kiezen voor vrede. En ja, ze voelen dagelijks de woede en pijn om het verlies van hun kinderen, hun land en hun veiligheid. Maar haat is geen antwoord. Daarmee komen hun dierbaren niet terug.

Deze mensen laten zien dat je keuzes hebt. Alleen vrede heeft toekomst. Wat zij doen is aan vrede werken om zo zin te geven aan de zinloosheid van de doden in deze oorlogen. "Wil ik meer bruggen bouwen of meer graven?" vraagt een zich af.
 

Paus Franciscus sprak in het Urbi et Orbi:

"Oorlog is altijd een dwaasheid en een nederlaag. We mogen niet toelaten dat steeds verder aanwakkerende winden van oorlog over Europa en het Middellandse Zeegebied waaien. Laten we niet toegeven aan de logica van wapens en herbewapening. Vrede wordt nooit met wapens gecreëerd, maar door elkaar de hand toe te steken en onze harten te openen."

En hopelijk blijft de oproep van Aleksej Navalny klinken:

"Listen, I've got something very obvious to tell you. You're not allowed to give up. If they decide to kill me, it means that we are incredibly strong…"

"Luister, ik heb je iets heel duidelijks te vertellen, je mag niet opgeven. Als zij besluiten mij te doden, betekent dit wat wij ongelooflijk sterk zijn..."

In de Passion klinkt ieder jaar dezelfde boodschap: "Denk goed na aan welke kant je staat, denk niet wit, denk niet zwart, maar in de kleur van je hart.."’

Moge we ieder voor zich én samen de kracht en vastberadenheid vinden om het pad van de vrede te kiezen. Ja, laten we elkaar hierin bemoedigen.

Paula Tielemans

Karmel Zenderen

Twentse Lente

8 april 2024 - Wanneer u dit leest is 21 maart alweer voorbij, het begin van de lente. In onze tuinen, op balkons. In parken zien we voorzichtig het groen weer omhoog komen. Tulpen en narcissen zijn weer volop te koop. Wat genieten we daar toch van, het lengen der dagen en dat kwetsbare groen.

Twentse Lente

Ooit was er de Hongaarse Lente, de Arabische Lente; weet u nog hoe die beide eindigden? Bij de Hongaarse Lente, die begon als een grote demonstratie begon op 23 oktober 1956, kwamen Russische troepen het land binnen om op een hardhandige wijze een eind te maken aan deze ‘lente'. Het Westen greep niet in omdat het bang was voor een derde wereldoorlog. De Arabische Lente begon in 2010; een golf van protesten, opstanden en revoluties in landen als onder andere Tunesië, Egypte, Libië, Jemen en Syrië. Mensen hadden hoop.

De reden voor de 'lente' is een verscheidenheid aan factoren; corruptie, hoge werkloosheid, veel dictators zitten al heel lang in het zadel, mislukte oogsten en stijgende voedselprijzen. Echter, het gevolg van deze 'lente' is dat er in sommige landen nog steeds oorlog is; Jemen, Libië zijn daar voorbeelden van. Er zijn voorbeelden waar het landen nu iets beter gaat zoals Libanon, Oman. Helaas een erg mager resultaat bedenkende hoeveel mensen hun leven hebben gegeven. Ondertussen loopt de sier appel uit en bloeien mijn lente cyclaampjes met kleine tere en kwetsbare maar o zo dappere bloempjes.

De bovenstaande voorbeelden van 'lentes' zijn in het verleden. Mensen lokaal lijden nu nog steeds. Net als nu in het oosten van Oekraïne. In Jemen, Gaza, Soedan; daar is zeker geen sprake van lente. Ik lees vanochtend in de krant dat de VN resolutie de president van Israël woedend heeft gemaakt.

Hoeveel meer doden moeten er nog vallen voordat er eindelijk eens opgehouden wordt? Hoe lang nog moeten mensen in het donker leven voordat hun kinderen bloemen kunnen gaan plukken? Zonder bang te zijn voor landmijnen? Of omringd te worden door vijandige soldaten in volle bepakking? Hoe lang moet het duren voordat machtige mannen gaan inzien dat oorlog niet de oplossing is van conflicten?

Lente

Ik lees de artikelen soms maar niet meer: ik word er triest van. De zinloosheid van dood en verderf veroorzaken. Wij mensen doen dit al eeuwen en we leren nog steeds helemaal niets. Waar we ook komen als mens, we creëren ellende lijkt het wel. We blijven in de winter met onze ideeën en gedachten en nog erger; onze daden.

Wanneer komt de lente naar Gaza? Wanneer naar Oekraïne, naar Jemen, naar Soedan?Ondertussen gaat de natuur gewoon zijn/haar gang; er komen weer kleine groene knopjes aan bomen en struiken. Er wordt nieuw leven geboren in de wei, lammetjes dartelen vrolijk rond. Bloemen gaan weer bloeien. De zon gaat weer krachtiger schijnen. Het is genieten van dit wonder van de natuur. De mens vernietigt tijdens oorlog en conflict zoveel natuur en toch de natuur gaat onverstoorbaar zijn/haar gang.

Het blijft een wonder, hoe troostend en hoe hoopvol. Ooit is er misschien het inzicht dat oorlog niets oplost en is er vrede. Ondertussen geniet ik volop van de Twentse Lente.

Miek Remmers

Lid Doopsgezinde Gemeente Twente

De Verwondering

1 april 2024 - Heeft u dat ook? Er zijn van die programma’s op televisie die mij diep kunnen raken en inspireren. Zo kijk ik vaak naar ‘De Verwondering’ van Annemiek Schrijver (KRO-NCRV). Misschien kent u het wel, hebt u er ooit naar gekeken op zondagmorgen of later teruggekeken. De formule is een twee-gesprek met mensen die bezield en gedreven zijn in hun werk en/of leven. Als we door allerlei ongewenste ontwikkelingen in onze samenleving wat moedeloos kunnen raken, kan verwondering over het verhaal van een bezield persoon ons soms op een vruchtbaar spoor brengen.

Een weldadig mens

Onlangs was Annemiek in gesprek met Fer van der Reijken, broeder Franciscaan in Den Bosch. Door en door katholiek, zoals hij zegt. Maar tegelijk zo open-menselijk en betrokken als een mens maar zijn kan. Passend bij de beweging van Franciscus, dienstbaar aan de samenleving aan wie hem nodig heeft: jongeren, zieken, daklozen, vluchtelingen, enz.. In de geest van Franciscus van Assisi (1181-1226) die zijn rijke vader vaarwel zei wegens zijn voortdurende geruzie om geld, zelf arm ging leven - God lovend en dankend en zijn medemensen (ook melaatsen) dienend. Hoe doet een mens dat in onze tijd?

Reli-druppels

Fer vertelt over ‘homeopatisch reli-druppelen’. Dat recept houdt in dat hij elke dag begint met een kort gebed: ‘Ik dank U dat U mij geschapen hebt. Maak mij tot een werktuig van uw vrede’. Ook eindigt hij elke dag met voor drie dingen te danken die hem raakten en goed hebben gedaan. ‘Dit danken gaat door het dagen-, maanden- ja jarenlang te doen steeds dieper in je persoon zakken’.

‘Niet-houden is de kunst’

Voor hem is God een oneindige bron van goedheid. Schepper en eigenaar van alle leven die niets voor zichzelf wil houden maar alles met ons wil delen. Franciscus maant z’n broeders: ontvang dat nou, maar eigen jezelf dat allemaal niet toe. Geef het ook allemaal weer terug aan God. Dat betekent voor Fer dat hij zich een rijk mens weet, met het huis waarin hij woont en de broeders met wie hij optrekt. ‘Ik mag alles ontvangen wat ik nodig heb, als ik het maar niet vasthoud. Want dan kan ik God danken en met toewijding medemensen dienen’.

Vrede is de weg

Als instrument van vrede proberen te leven: het maakt je leven gelukkig en heel vruchtbaar, is zijn ervaring. Zelfs bij alle leed en geweld wat ons in onze tijd dreigt te overweldigen, blijft hij kijken naar de vele mogelijkheden om goed te doen. Om eenvoudig als klein mens te doen wat hij kan. ‘Wie één mens redt redt de hele wereld’ zegt de Talmoed ergens. Als ieder mens dat doet gaat de wereld er heel anders uitzien. Begin maar gewoon.

Van oase naar oase

Wordt hij nooit moedeloos? Met verwondering in zijn stem vertelt hij wat hij in zijn leven aan veel belangrijke anderen te danken heeft. Hij is een sterk mens geworden, met op de bodem van zijn leven een sterke ervaring van liefde – waar hij aanstekelijk over vertellen kan. Die (naar psalm 84) door dorre dalen soms gaat maar daar oases (mede) kan scheppen, van kracht tot kracht (dagelijks) steeds voortgaand om uiteindelijk bij God thuis te komen. Soms, als zijn energie toch op is, neemt hij een week retraite – op een hint (en met hulp) van een medebroeder.

Een gepassioneerd paas-mens zijn

Geïnspireerd is Fer in de dagen van Passie door Jezus’ toewijding en dienst aan God en de mensen tot het uiterste. Steeds opnieuw verwonderd is hij te zien hoe er door crises heen nieuw leven en nieuwe veerkracht ontstaan kan in mensen. Met de Paasdagen viert hij en versterkt hij dat geloof: dat wij ten diepste – van Godswege – onaantastbaar en onverwoestbaar mogen zijn.

Dit gesprek bracht mij door zijn openhartige aanstekelijkheid en lichtvoetigheid terug bij mijn eigen dankbaarheid voor eigen leven. Leven dat zich dagelijks kan vernieuwen door dicht bij de Bron te leven. Dat wilde ik in deze week na Pasen graag met u delen!

Arie Gootjes, emeritus-predikant

Luister jij naar je geweten?

25 maart 2024 - Aan het begin van deze vastentijd hoorde ik een overweging over het geweten. Het intrigeerde me. Mijn geweten, wat is dat? Is het een zesde zintuig, een innerlijke stem die je vertelt of je iets moet doen of juist iets moet laten? Het woord voor 'geweten' (in Nieuwe Testament 'suneidēsis') betekent 'moreel besef of 'moreel bewustzijn'. Als het geweten spreekt, dan ben je je ergens van bewust geworden.

Hoe komt je geweten tot stand? Uiteraard ligt de basis hiervan in je jeugd. Je ouders hebben je verteld wat goed en fout was, schaamte, trots, schuld, het empathisch vermogen wordt ontwikkeld. En niet alleen: pas op, kijk uit, maar ook: dit is belangrijk, geef aandacht aan… Hoe staat dat nu in deze tijd met de gewetensopvoeding, als ik lees dat jongeren bij voetbalwedstrijden stenen gooien, filmpjes rondsturen en zich er 'niet van bewust zijn', bijna gewetenloos dus.

Elke opvoeding, elke cultuur, elke tijd, levert verschillende gewetens op. 'Het' geweten bestaat dus niet. Een kind van brave ouders voelt zich schuldig als hij een ander pijn heeft gedaan. Een kind van terroristen voelt zich schuldig als hij niet geschoten heeft op de 'vijand'. Van dingen waar je je vroeger schuldig om voelde, kun je nu misschien glimlachen., bijvoorbeeld vroeger deden we op zondag nooit… en nu…

En zeker speelt de media een grote rol in de verandering van het geweten. We krijgen meer informatie voor onze kiezen dan ooit te voren en hebben nauwelijks tijd om ergens bij stil te staan. Als normen en waarden in onze maatschappij vervagen, dan verandert dus ook het geweten. En hoe moeten we dan omgaan met morele beslissingen? Kunnen wij die overlaten aan een God, aan de overheid of aan kunstmatige intelligentie? Moeten we het maken van keuzes überhaupt nog wel aan mensen overlaten? Ingewikkeld, nietwaar?

Een gewetensonderzoek in deze vastentijd is op zijn plaats, nietwaar? Enkele suggesties:

• kijk ik te veel op mijn mobiele telefoon?
• is mijn werk of hobby een afgod?
• zie ik enkel mijn eigen mening?
• leef ik gejaagd?
• heb ik respect voor mijn ouders?
• ben ik zorgzaam voor mijn kinderen?
• draag ik bij aan een goede sfeer in mijn omgang met anderen?
• kan ik vergeven?
• haat ik bepaalde personen of spreek ik negatief over hen?
• respecteer ik openbaar bezit en het bezit van anderen?

Luister jij naar je geweten?

Maria Verheijen-van Alst
vicevoorzitter parochie O.L.V. Onbevlekt Ontvangen
Zenderen

Lijdenstijd en kunst

18 maart 2024 - Op vrijdagmiddag 8 maart heb ik in Hengelo Stations of the Cross gezien. Een groots opgezet kunstproject met hedendaags-artistieke uitwerkingen van de 14 klassieke kruiswegstaties. Alle geplaatst in of bij bijzondere locaties. Het wandelen langs de locaties was een bijzondere ervaring. De moskee was niet toegankelijk in verband met het Vrijdaggebed. Op de zaterdagmiddag is deze wel open, maar dan is in verband met Sabbath de Joodse Begraafplaats gesloten.

Ik raakte onder de indruk van de kunstwerken van internationale en regionale kunstenaars. Het zijn grotendeels indringende video-installaties. Zo is er een heel kwetsbaar videowerk te zien van collega ds. Arent Weevers uit Hengelo in de Brandweerkazerne. In het gebouwtje voor de Joodse Begraafplaats aan de Dennenbosweg is een grafisch werk te zien van de Bornse kunstenares Fré Cohen, wier aardse leven eindigde op 12 juni 1943.

Nog tot het einde van de Veertigdagentijd op is Stations of the Cross te zien op vrijdag- en zaterdagmiddag van 12.00 tot 16.00 uur in en om de binnenstad van Hengelo. Kijk voor meer informatie maar eens op www.waterstaatskerk-hengelo.nl. Het project is zeer de moeite waard!

In de Oude Kerk in Borne is sinds januari een tentoonstelling te zien van de schilder Karel Leusink, oud-tandarts in Borne, momenteel woonachtig in Doorn. Zijn werken zijn nog te zien tot en met 7 april. Op die dag is de kerk ook open op de zondagmiddag van 14.00 tot 16.00 uur.

In de Stille of Goede Week zullen we in de Oude Kerk in vieringen stil staan bij een werk van Leusink. Op Witte Donderdag (28 maart, 19.30 uur) zal zijn grote tweeluik Het Laatste Avondmaal centraal staan, op Goede Vrijdag (29 maart, 19.30 uur) gaan we kijken naar Gekroonde Christus, die zowel een doornenkroon als een gouden kroon draagt. Dit zijn vieringen van de Protestantse gemeente, waarbij uiteraard iedereen van harte welkom is, evenals bij de verschillende vieringen van Witte Donderdag tot en met Paasmorgen in de verschillende parochies en gemeenten in Borne-Hertme-Zenderen.

De Raad van Kerken hier ter plaatse organiseert op de maandag-, dinsdag- en woensdagavond van de Stille Week korte passiebijeenkomsten. In die van de maandag in de Oude Kerk (25 maart, 19.30 uur) kijken we naar het fascinerende werk van Karel Leusink 'Jezus: Je-Zus, Je-Broer'. Een heel ‘inclusieve’ Jezus, die ons vriendelijk aankijkt en naar ons lacht. Een andere invalshoek dan de veelal Lijdende Christus die wij meestal te zien krijgen in de Lijdenstijd. Op de dinsdag (26 maart, 19.30 uur) komen we samen in de Doopsgezinde Vermaning (Ennekerdijk 31) waar de nadruk zal liggen op de stilte. Van daaruit wandelen we in stilte naar de Mariakapel, om daar - opnieuw in stilte - een kaarsje aan te steken. Op de woensdag (ook weer 19.30 uur) zijn we in de Parochiekerk van Zenderen, waar we langs de 14 klassieke staties van de Kruisweg zullen trekken.

Op het eigenlijke moment voor de Kruisweg, de Goede Vrijdag (29 maart) is er om 15.00 uur gelegenheid om langs de kruisweg aan de buitenmuur van het voormalig Karmelitessenklooster te gaan.

Ik wens ons allen een zegenrijke Goede Week!

ds. Johan Meijer

Heilige momenten

11 maart 2024 - Vorig jaar mocht ik een huwelijk inzegenen van twee jonge mensen. De dienst hadden we samen voorbereid en zat natuurlijk vol met persoonlijke en dierbare elementen. Oma die graag een gedicht wilde voorlezen, vader die een schriftlezing deed. En het bruidspaar zelf dat een lied had ingestudeerd.

Ze hadden zanglessen genomen en zongen het lied ‘You raise me up’ tweestemmig in de dienst. Het werd een kippenvelmoment. Het bruidspaar zong met toewijding en overgave, geconcentreerd op het lied en met aandacht voor de ander. Vanuit de aanwezigen was alle aandacht en betrokkenheid op hen gericht, de liefde van alle aanwezigen omringde hen, geen enkele noot die wat minder zuiver was ontstemde de sfeer. Het was puur en intens en bijzonder. Het was een heilig moment, waarin veel meer gebeurde dan alleen twee mensen die samen een liedje zongen.

Of je een moment als bijzonder, of zelfs als heilig gaat ervaren, kun je niet regisseren. Dat is iets wat je alleen achteraf kunt zeggen. Je kunt wel de omstandigheden creëren waarbinnen dat plaats zou kunnen vinden. Zo had het bruidspaar er alles aan gedaan om alles goed te laten verlopen: al maanden van tevoren hadden ze een zangjuf gezocht, geoefend, lessen gevolgd. Ze hadden ook een specifiek moment in de dienst gekozen om het te zingen, over alles was nagedacht. Ze hadden helemaal naar dit moment toegeleefd.

Zorgvuldigheid is er dus nodig om de juiste omstandigheden te creëren. En het met aandacht doen, dat is ook belangrijk. Je doet zo’n lied als ‘You raise me up‘ niet zomaar even. “Ach, laten we even bij de piano gaan staan, eens kijken of het leuk klinkt”. Zo werkt het niet.

Met aandacht en een goede voorbereiding bereid je je voor. Je doet er alles aan, en op het moment zelf laat je het dan los. Je laat het helemaal gebeuren. En, je weet het nooit zeker, maar dan kan er een heilig moment ontstaan. Zo’n moment dat je nooit meer vergeet.

Het hoeft niet groots of bijzonder te zijn. Een moment kan als heilig aanvoelen wanneer alles klopt én als er liefde in zit. Op zo’n moment kun je dat van binnen voelen. Zulke momenten zijn bijzonder omdat ze onze ziel voeden. Ze laten ons voelen dat we ertoe doen. Dat we belangrijk zijn om wie we zijn en niet om wat we doen.

Kirsten Slettenaar
Remonstrantse Gemeente Twente

Vluchten kan niet meer…

4 maart 2023 - Vluchten kan niet meer, ‘k zou niet weten hoe;
vluchten kan niet meer, ‘k zou niet weten waar naar toe…

Dit liedje uit de musical ‘En nu naar bed’, gezongen door Jenny Arean en Frans Halsema werd een hit in het begin van de zeventiger jaren. Het was de tijd waarin de dreiging van een atoomoorlog actueel was. Bij een atoomoorlog heeft vluchten inderdaad geen zin, want nucleaire straling houdt zich niet aan grenzen. Voor de vluchtelingen van vandaag heeft vluchten nog wél zin. Er zijn nog steeds veilige landen die hen zouden kunnen opvangen en een nieuw thuis bieden.

Ik schrijf met nadruk zouden kunnen, want de wil tot en het draagvlak voor het opvangen van vluchtelingen worden steeds kleiner. Landen sluiten hun grenzen of voeren opnieuw grenscontroles in, hekken worden opgetrokken, honderden kilometers prikkeldraad met ‘scheermesjes’ worden her en der in Europa uitgerold om mensen en gezinnen tegen te houden en hen zo het recht op opvang te ontzeggen. Ze hébben dat (mensen)recht, maar ze krijgen het niet! Wist u overigens dat niet alleen mensen zich afschuwelijk kunnen verwonden aan dat scheermesjesprikkeldraad, maar ook vogels en zoogdieren? Dat spul zorgt voor gruwelijke wonden!

Vluchten kan niet meer. Dat geldt voor de mensen die moeten vluchten voor oorlogsgeweld of persoonlijk gericht geweld door een staat tegen de eigen burgers. Dat geldt voor klimaatvluchtelingen die letterlijk geen bestaan meer hebben vanwege hitte en droogte of overstromingen. Hoe uitzichtloos hun leven ook is, ze zijn nauwelijks meer welkom binnen Europa en zeker ook niet in ons land. Wij zijn bang geworden of - meer waarschijnlijk - bang gemaakt voor die ‘stromen vluchtelingen’ die allemaal onze kant op zouden komen en onze huizen en banen zullen inpikken en onze dochters kwaad zullen doen, misschien zelfs ‘onze’ cultuur teniet zullen doen.

Media en nogal wat politici goochelen met schrikbarende cijfers die menig Nederlander de stuipen op het lijf jagen. Maar wat het meest stuitend is dat diezelfde media en politici ook goochelen met woorden. De woorden migranten, arbeidsmigranten, studiemigranten, kennismigranten, vluchtelingen en asielzoekers worden door elkaar gebruikt waardoor iemand die niet bekend is met de materie in verwarring wordt gebracht.

Ik ben niet de enige kritische hoorder en lezer die het vermoeden heeft dat dit met opzet gebeurt. De politicus die ons meldt dat het draagvlak in de samenleving voor het opvangen van ‘migranten’ verdwijnt, weet donders goed dat hij of zij daar zelf de hand in heeft. De bijbel leert ons hoe we zouden moeten omgaan met vluchtelingen en anderen die onze hulp (tijdelijk) nodig hebben. Ja, ik weet het: de bijbel is zelfs voor een groot aantal christenen niet langer richtinggevend in hun leven, zeker niet op het punt van asiel en migratie. Toch mag ik van partijen die zich christelijk noemen wat meer eerlijkheid verwachten op dit punt en geen gegoochel met cijfers en woorden die de lading niet dekken.

Het lijkt wel of ook wij zelf op de vlucht zijn; op de vlucht voor onze verantwoordelijkheid voor medemensen die hier voor korte en langere tijd een veilig heenkomen zoeken. Maar ook voor ons geldt: vluchten kan niet meer, wegkijken ook niet.

ds. Carla Borgers

emeritus doopsgezind predikant en lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Een avond in het hospice

26 februari 2024 - Gisteravond ging ik na een week vakantie weer naar het hospice. Als vrijwilliger doe ik dit nu ruim een jaar en dat bevalt me prima. Het fijne van het hospice is dat ik veel tijd heb voor de bewoners die er liggen. Tijdens mijn werk als wijkverpleegkundige voelde ik ook vaak tijdsdruk. Op het web had ik al gelezen dat er twee nieuwe bewoners waren en nog één bekende. Na de overdracht ging ik kennis maken. Het werd een bijzondere avond (zoals vaker).

Meneer A moest even aan me wennen. “Alweer een ander gezicht”. Meneer was misselijk, dacht dat hij moest braken, et cetera. Ik zag al gauw dat hij erg angstig was. Ik vroeg wat hij altijd had gedaan in zijn leven. Dat bleek een goeie vraag. Vervolgens heeft hij lange tijd verteld over zijn leven. Lesgeven op scholen en een eigen sportschool. Het deed hem zichtbaar goed. Op een gegeven moment werd hij erg verdrietig. “Moet je me nu zien”, zei hij. “Ik heb bijna geen vlees meer op de botten. Ik heb het met mijn vrouw en de huisarts gehad over euthanasie. Ik wil en kan zo niet verder.”

We hebben een hele tijd gepraat, dat wil zeggen: ik heb geluisterd. Op een gegeven moment ging de bel. Ik ging naar meneer B. Zijn zoon was op bezoek geweest terwijl hij sliep. Hij wou graag zijn zoon bellen. Hij had geen telefoon maar ik wel, dus gingen we bellen. Hij wist de nummers uit zijn hoofd maar dit bleek niet helemaal het geval. Na twee keer een fout nummer kregen we zijn zoon aan de lijn. Meneer was bijna niet te verstaan omdat hij zo vermoeid was en heel zachtjes praatte. Dus heb ik maar een gesprekje gevoerd waar zijn zoon en ook meneer heel blij mee waren. Ik kreeg er ook wel een beetje de slappe lach van. Dit begrepen ze wel. Meneer was geboren in Italië. Mijn foto’s van Italië vond hij prachtig. Hij vertelde veel over zijn leven. Kon hem vaak amper verstaan, maar dat gaf niet. Er was gewoon iemand bij hem en daar ging het om.

Een avond met een gouden randje. Omdat het zo’n pure avond was. Alle franje verdwenen. Bewoners blij en meer ontspannen en ik blij, omdat ik, al is het maar een paar uurtjes, iemand aandacht kon geven.

’Er is veel ongevraagde narigheid in de wereld, maar ook veel onbetaalde aardigheid.’ Ach, het zijn de kleine dingen die het doen.

Stien Weken

50 jaar Superstar

hoe een hele generatie Jezus (opnieuw, anders) leerde kennen

19 februari 2024 - Veertigdagentijd of vastenperiode, een bezinningstijd op weg naar het Hoogfeest van Pasen. Mijn geloofsbeleving is sterk verbonden met muziek en zang. Via die weg komt de boodschap van de verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament binnen. Door te luisteren naar de Mattheus Passion of zoals nu zelf te zingen in de Johannes Passion, de onnavolgbaar mooie noten van J.S. Bach. Muziek raakt direct het hart en met de muziek ook de woorden.

50 jaar geleden verscheen de musical en later de film Jesus Christ Superstar. Ik was toen 16 jaar, volop puber en zoals iedere puber: met de kont tegen de krib van elke traditie. Ik ging wel naar de kerk, maar was het geloof in een hemelse vader wel een beetje verloren…

Toen kwam daar een zuster Jeanne Marie Vos op haar brommertje vanaf De Zwanenhof naar Borne om aan de jeugd een bandopname van de musical te laten horen. Met een inleiding en een gesprek erover. Ik was meteen verkocht. In déze Jezus kon ik geloven! Nog steeds krijg ik kippenvel bij het horen van zijn wanhoop, twijfel en hartstochtelijke overgave aan de wil van zijn Vader. Hier was een mens van vlees en bloed te zien en te horen. Dat maakte heel wat meer indruk dan het oplezen van het lijdensverhaal op Goede Vrijdag.

Toen de film in de Nederlandse bioscopen te zien was, ben ik geloof ik drie keer in één jaar wezen kijken. En later, toen wij zelf puberende kinderen hadden, keken we ook met ons gezin ieder jaar weer. Nu, 50 jaar later, is er een nieuwe musical te zien in de Nederlandse theaters. En ik ben benieuwd of dit ook weer nieuwe, jonge of oude(re) mensen tot herkenning brengt: een weg om via de levende Jezus (of de verbeelding van hem) te groeien naar geloven in een God, verborgen maar werkzaam in ons leven?

Ik zou zeggen: ga kijken, ga luisteren naar die prachtige musical of duik onder in de Passies Bach of kijk op tv naar de Passion. Laat de muziek het werk doen: je raken in je hart, de ruimte waar we God kunnen leren kennen. Als je maar kunt luisteren en ontvangen….

Een goede veertigdagentijd gewenst

Susan van Os-Yedema
emeritus pastoraal werker

Op zoek naar de stilte

12 februari 2024 - Veertigdagentijd, een periode van bezinning en/of vasten. Het verbaast mij soms dat als het onderwerp ‘bezinning en zinvol leven’ ter sprake komt de meeste mensen wel een idee hebben waar het over gaat. Dit in tegenstelling tot de veertigdagentijd. Als ik de veertigdagentijd noem, ontvang ik vaak een wazige en vragende blik. De link met bezinning en/of spiritualiteit wordt al helemaal niet gelegd. Terwijl in elke religie een stroming van spiritualiteit, mystiek en dus zingeving te vinden is.

Een rondje op het internet over zingeving leverde heel wat informatie op. Even een paar voorbeelden: ‘Als we over zingeving spreken, gaat het over de betekenis die je verleent aan jouw leven. Zingeving: ontdek wie je bent en wat je echt wilt. Breng zingeving in je leven met dit stappenplan! Of: Zingeving als helende kracht’. Zo zijn er vele blogs, lezingen en cursussen te vinden. Even verder doorlezen en je komt veel onderwerpen tegen die je binnen het christendom, en andere religies, ook kunt vinden.

Zo ging Jezus ook vaak naar een eenzame stille plek om te bidden. De eenzaamheid ofwel de stilte opzoeken om te mediteren wordt door velen als zinvol en rustgevend ervaren. Ik vraag mij wel eens af waarom al die ‘takken’ van zingeving algemeen geaccepteerd lijken te zijn maar dat er vaak een afwerende reactie komt als het over geloof of kerk gaat. Zijn het de dogma’s en ‘regeltjes’? Daar kan ik mij wel wat bij voorstellen, heb ik ook weinig mee. Wat mij aanspreekt is de rijkdom van de spirituele en mystieke stromingen binnen religies. En dat daar ruimte voor is binnen de kerk.

Met alles wat er op dit moment in de wereld speelt is er veel om stil van te worden, of om je juist uit te spreken. Misschien een idee om daar de komende tijd eens stil bij te staan. Ik wens ons allen een zinvolle veertigdagentijd en wil deze column graag eindigen met enkele regels uit het lied ‘Stil in mij’ van Dik Hout.

En het is zo stil in mij

ik heb nergens woorden voor

Het is zo stil in mij

en de wereld draait maar door

Het is zo stil in mij

ik heb nergens woorden voor

Het is zo stil in mij…

Mia Ring

Moderne Samaritaan

5 februari 2024 - De Samaritaan is de man in een bijbels verhaal die een gewonde reiziger helpt. De Samaritaan is een afvallige, vinden de strenge Joodse geleerden van die tijd. Hij houdt zich niet aan de regels volgens hen, dus hij wordt minachtend bejegend. Maar deze Samaritaan is wel degene die een goede daad doet. Hij is volgens het verhaal degene die de gewonde reiziger te hulp schiet, terwijl anderen er 'gewoon' langs lopen en geen hand uitsteken.

Het doet een beetje denken aan een ongeluk op de snelweg. Wanneer er een ongeluk is gebeurd helpen sommige mensen niet want ze zijn druk met 'het belangrijkste: namelijk een foto maken of liever nog een filmpje opdat dit gestreamd kan worden en iedereen kan meesmullen van andermans ellende.

En toch… ze zijn er, die Samaritanen. Mensen die zonder eigen belang opkomen voor anderen. Gewoon omdat het goed voelt de ander te helpen. Thomas Merton was een Trappist, theoloog, dichter en auteur. Hij schreef het volgende:

Roeping is geen stem van boven

Die me vraagt om iets anders te zijn dan ik ben.

Het is een stem van binnen

Die me roept om te worden hoe ik bedoeld ben:

Om de persoonlijkheid

Die de Eeuwige me bij mijn geboorte heeft gegeven

Te vervullen.

Roeping; om een goed mens te zijn, er te zijn voor anderen.

Het hoeft niet in grote dingen te zitten; een helpende hand, een luisterend oor, een bloemetje brengen bij de zieke buurvrouw, vragen of ze nog boodschappen nodig heeft. Dit kan al een houding zijn die de ander een goed gevoel geeft en die jezelf ook een goed gevoel kan geven. Een glimlach naar een onbekende bij de supermarkt. Want we weten niet wie de ander is, wat de ander beweegt/motiveert. We kunnen wèl iets doen aan onze houding. We kunnen wèl op kleine schaal aardig, vriendelijk en behulpzaam zijn. Dienstbaar zijn. Dat is geen onderdanigheid maar hulp aan een naaste. Ongeacht wie de ander is.

Het klinkt zo eenvoudig maar is in de praktijk o zo lastig; we hebben een slecht humeur, niet goed geslapen et cetera et cetera. Verzin het maar waarom we niet aardig of behulpzaam kunnen zijn. Het vergt moed om jezelf kwetsbaar op te stellen naar die ander om te helpen. Maar als we dat nu allemaal een beetje doen; wat zou de wereld er dan mooi uitzien. En het kost helemaal niets. En het hoeft niet gefilmd te worden of gefotografeerd. Het is opgeslagen in uw hart en in 't hart van de ander. Hoe mooi is dat.

Miek Remmers

Doopsgezinde Gemeente Twente

Eenheid

29 januari 2024 - Afgelopen zondag sloten we de Week van gebed voor Eenheid af met een viering in de Stephanuskerk in Borne. Een al meer dan 150 jaar terugkerend gebeuren dat jaarlijks start op de derde zondag van januari. In deze week bidden wereldwijd miljoenen christenen samen voor meer onderlinge eenheid, begrip en samenwerking. Christelijke kerken zijn wereldwijd heel divers, kennen vele uitingen en kleuren. Tijdens deze week vieren we dat we ondanks deze verschillen met elkaar verbonden zijn in die ene persoon Jezus Christus, maar erkennen tevens dat eenheid niet vanzelfsprekend is.

We beseffen daarbij ook dat we onderdeel zijn van een wereld met ook gelovigen van andere religies en niet-gelovigen. Een wereld met grote onderlinge verschillen en diepe kloven tussen arm en rijk, blanken en niet-blanken, westerse en niet-westerse landen. Een sterk gepolariseerde wereld met politieke verdeeldheid, felle discussies over identiteit, zoals ras, geslacht, seksuele geaardheid, met oplaaiende oorlogen en geweld, met gebrek aan onderling respect. Dit gekoppeld aan diverse vormen van sociale media, waar informatie vaak zonder goede onderbouwing wordt gedeeld, met nep-nieuws tot gevolg. Kortom een complexe wereld, waar eenheid soms ver te zoeken is.

Oplossingen zijn niet gemakkelijk te vinden. Het bevorderen van dialoog kan een eerste begin zijn. Kerken kunnen mijn inziens een positieve rol spelen bij het aanpakken van deze wereldwijde problemen, Echter niet als enige; nauwe samenwerking met overheden en andere maatschappelijke en sociale organisaties is daarbij nodig voor effectieve oplossingen op wereldwijde schaal.

Maar kerken kunnen een positieve bijdrage bieden op gebieden als:

• Liefdadigheid en hulpverlening: denk daarbij aan verlichten van armoede, verstrekken van voedselhulp, medische zorg en andere bijstand aan kwetsbare groepen;
• Onderwijs: kerken hebben een lange geschiedenis van betrokkenheid bij onderwijs;
• Interreligeuze dialoog: dit kan bijdragen aan vreedzaam samenleven en onderling begrip en verdraagzaamheid tussen religies;
• Moreel leiderschap: kerkelijke leiders zoals de paus kunnen een moreel kompas zijn door aandacht te vragen voor morele zaken en pleiten voor rechtvaardigheid, vrede, mensenrechten.
• Milieu- en klimaatbewustzijn: veel kerken vragen aandacht voor een goed rentmeesterschap van Gods schepping en behoud van de natuur;
• Sociale rechtvaardigheid: kerken kunnen een rol spelen bij het bevorderen van sociale rechtvaardigheid, het aanpakken van ongelijkheid en het opkomen voor de rechten van minderheden;
• Geestelijke ondersteuning: in tijden van crisis of rampen kunnen kerken een bron van geestelijke ondersteuning en troost zijn voor getroffen gemeenschappen.

Maar kerken moeten dan wel bereid zijn om deze rol(len) op te pakken. Daar is moed voor nodig en de wil om grenzen te verleggen.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Het wonder van de natuur

22 januari 2024 - De herfst en de winter, het zijn de maanden waarin ik me graag onder een dikke deken nestel op de bank. Maar als moeder van drie kinderen is dat onmogelijk. Want waar voor mij regen en wind een reden zijn om binnen te blijven, lijkt het voor mijn kinderen juist een reden om naar buiten te gaan.

Zo stonden we op een vrijdagmiddag klaar om de regen te trotseren. De kinderen trokken hun regenjassen en laarzen aan en ik stond naast ze met paraplu en een grote portie tegenzin. Eenmaal buiten was het voor de kinderen groot feest. Door de hoeveelheid regen van afgelopen dagen waren de plassen groter dan ze hadden kunnen bedenken. Voor de deur was de broek van mijn jongste natuurlijk al helemaal nat. Maar dat mocht de pret niet drukken, vol goede moed liepen ze richting het bospaadje dat naast ons huis ligt. En daar vielen ze alle drie op hun knieën, want de oudste had iets prachtigs ontdekt. Een hele lange, grote, roze glimmende regenworm. Met z'n drietjes zaten ze verwonderd naar die regenworm te kijken. "Mam", zei ze, "dit is het mooiste dier dat ik heb gezien. Zo mooi roze én hij glimt helemaal."

Lachend observeerde ik de kinderen en hun verwondering voor de natuur. Vervolgens besloot ik om ook op mijn hurken bij dit tafareel aan te sluiten en probeerde via de ogen van de kinderen naar die - in mijn ogen wat glibberige - regenworm te kijken. En terwijl de kinderen doorpraatten over dit bijzondere wezentje, begon ik te zien wat ze bedoelde. Die regenworm, het was ook wel een heel bijzonder schepsel. Wat zat hij bijzonder in elkaar. Geen wervels, geen ingewanden zoals wij dat kennen en tóch leeft het beestje en draagt het zijn steentje bij in de natuur. Toen de kinderen het koud kregen omdat de kleding inmiddels vies en behoorlijk nat was, besloten we naar huis te gaan. En ik dacht verder na over wat er zojuist was gebeurd. Ze waren zó verwonderd van schoonheid van de natuur. De regen, alle modder én zelfs een regenworm was voor hun voldoende om zich te vermaken.

Mijn goede voornemen voor 2024 is om wat vaker met deze ogen te kijken. En ik daag u ook uit om eens wat vaker met de ogen van een kind te kijken naar alles om je heen. Verwonder je over dingen waar we door de alledaagsheid niet eens meer op letten. Het zal je ogen openen, het zal je nieuwe inzichten geven en het zal je laten zien hoe bijzonder de Schepping eigenlijk is.

Janneke Huizinga

ouderenpastor

Opnieuw... proberen.

15 januari 2024 - En weer is het januari, de maand waarin we het oude jaar achter ons hebben gelaten en het nieuwe jaar verwelkomd. De kerstbomen in de Stroom Esch zijn verzameld en opgegaan in het vuur, de midwinterhoorn opgeborgen. Het ‘gewone leven’ herpakt zich.
 

Een tijd van gewoon doorgaan waar we mee bezig zijn en misschien ook goede voornemens, nieuwe plannen en frisse moed? Ook een tijd van terugzien, reflectie en bezinning. Hoe was het afgelopen jaar voor ons? Wat hebben we bereikt, geleerd, verloren, gewonnen? En wat staat ons te wachten in het nieuwe jaar? Wat zijn onze dromen, wensen, angsten, uitdagingen?
 

Voor ons is het nieuwe jaar ook een moment om stil te staan bij de wereld om ons heen. Een wereld die nog steeds getekend wordt door oorlog, haat geweld, onrecht en lijden. Een wereld waarin vrede, geloof en oorlog vaak met elkaar botsen, zich vermengen en leiden tot onvoorstelbare of onbeschrijfelijke dillema’s. Een wereld waarin we soms moeilijk onze weg kunnen vinden, onze stem durven laten horen. Welke waarden kunnen, willen we verdedigen? Hoe gaan we om met deze complexe en vaak wrede wereld? Hoe houden we hoop op een betere toekomst? Hoe dragen we bij aan een meer rechtvaardige en harmonieuze samenleving? Hoe vinden we balans tussen het belang van anderen en ons eigen belang?

Hoe respecteer ik de diversiteit en de vrijheid van meningsuiting, zonder de dialoog en de verdraagzaamheid te verliezen? Hoe spreek ik me uit over Oekraïne, Rusland, Iran, Palestina, Hamas, Israël, Pakistan…
 

Dit zijn geen gemakkelijke vragen, en er zijn geen eenvoudige antwoorden. Maar... Misschien kan ik beginnen met het erkennen van onze gemeenschappelijke menselijkheid, onze gedeelde verantwoordelijkheid, onze onderlinge verbondenheid. Misschien kan ik proberen om niet alleen te kijken naar wat ons scheidt, maar ook naar wat ons bindt. Misschien kan ik leren om niet alleen te spreken, maar ook te luisteren. Misschien kan ik me laten inspireren door de voorbeelden van moed, compassie, solidariteit en vrede die er ook zijn in de wereld.
 

Een nieuw jaar is een nieuw begin, een nieuwe kans, een nieuwe uitnodiging. Laat ik die niet verspillen, maar benutten. Laat ik niet wachten op anderen, maar zelf het verschil maken. Laat ik niet alleen hopen op vrede, maar er ook naar handelen. Laat ik niet alleen geloven in een betere wereld, maar er ook aan bouwen.
 

Doe je mee, doet u mee? Doe mee! Samen kunnen we werken aan betere wereld, zeker ook aan het begin van 2024. Dat we samen leren, elkaar inspireren en in elkaar geloven. Het proberen waard.
 

Jan Morsink

Theresiagemeenschap Borne

Een ander soort kribbe

8 januari 2024 - Vlak na Kerst ontving ik via de organisatie Kairos-Sabeel Nederland de (vertaalde) kerstpreek van dr. Munther Isaac, Evangelisch-Luthers predikant in Bethlehem, Palestina. Geen zoet verhaal over het kind in de kribbe met zijn gelukkige ouders en omringd door herders. Ook is er geen sprake van engelenzang. Het is een keiharde preek die aanklaagt. Isaac klaagt niet alleen die wereldleiders aan die nog altijd aarzelen om op te roepen tot een staakt-het-vuren in Gaza, maar ook de westerse kerken.

Isaac schrijft: 'De wereld kijkt toe. Kerken kijken toe. Gazanen sturen livebeelden van hun eigen executie. Misschien kan het de wereld iets schelen…? Maar het gaat door. Wij vragen ons hier af: zou dit ons lot in Bethlehem kunnen zijn? In Ramallah? In Jenin? Is dit ook onze toekomst? We worden gekweld door de stilte van de wereld'.

Ik schaam me. Ik schaam me voor ons (demissionaire) kabinet, dat al kool-en-geit sparend het lijden van de burgerbevolking in Gaza mede verlengt. Ik schaam me voor de kerken, die te vaak zwijgen als het over Israël gaat. Juist nu moet de kerk spreken. Nee, dat is nog te zwak. De kerk moet roepen, schreeuwen, aanklagen!

Natuurlijk was de aanval van Hamas op 7 oktober een godgeklaagde gruweldaad die onomwonden veroordeeld moet worden. Maar… als dat de dood rechtvaardigt van tot nu toe meer dan 21.000 mensen, waaronder heel veel vrouwen en kinderen, dan vraag ik me af wat kerken hebben begrepen van de boodschap van dat kind in de kribbe. Die kribbe uit Bethlehem is een andere kribbe dan toen. De kribbe van vandaag staat nu in Gaza.

Isaac schrijft dan ook: 'Als Jezus vandaag geboren zou worden, zou hij onder het puin in Gaza geboren worden. Als we trots en rijkdom verheerlijken, ligt Jezus onder het puin. Als we vertrouwen op macht, macht en wapens, ligt Jezus onder het puin. Wanneer we de bombardementen op kinderen rechtvaardigen, rationaliseren en theologiseren, ligt Jezus onder het puin. Jezus ligt onder het puin. Dit is zijn kribbe. Hij voelt zich thuis bij de gemarginaliseerden, de lijdenden, de onderdrukten en de ontheemden. Dit is zijn kribbe'.

Lieve lezers, ik wens jullie allemaal voor dit jaar moed toe. De moed om uw en jouw mond open te doen tegen oorlog en vernietiging. Niet alleen in Gaza, maar overal in de wereld waar mensenlevens niet tellen, kinderen geen toekomst hebben en onze kostbare natuur het loodje dreigt te leggen.

Heil en zegen in 2024 en… houd moed!

ds. Carla Borgers

emeritus doopsgezind predikant
lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Ga het nieuwe jaar in met de levende God, de Eeuwige

3 januari 2024 - Het nieuwe jaar is weer begonnen en zoals wij vaak in december terugblikken over het afgelopen jaar, zo ook kijken velen vooruit naar het komende jaar en wat dat ons zal brengen. Een paar weken geleden was het Kerst en hebben we gevierd dat de Zoon van God geboren is op deze aarde. Het doel van de Zoon van God was om de mensheid te verzoenen met God en ons te vertellen over het Koninkrijk van God. Een Koninkrijk van Vrede.

Een toekomstverhaal? Of nu al werkelijkheid? Dat laatste is inderdaad zo want met de komst van de Zoon van God is dat Koninkrijk op aarde gekomen. De Schepper van hemel en aarde heeft een welbehagen (zoveel gezongen met Kerst) in de mensen en geeft ons toegang tot dat Koninkrijk waar geen ziekte, eenzaamheid, verdriet en geen dood meer is. Als wij geloven in die God van Liefde en wat Hij in Zijn Zoon heeft volbracht dan kunnen we het jaar in met God.

We zijn dan inwoners van dat eeuwige Koninkrijk geworden en mogen dan Kinderen van de Allerhoogste zijn. De Vrede waarover gesproken wordt begint bij onszelf en we mogen daaruit leven. Door de Liefde en die Vrede mogen wij onze naasten troosten en omarmen met Liefde.

We kunnen dit jaar ingaan en kijken wat er van komt en niemand weet hoe het allemaal gaat lopen in 2024. Zit het ons tegen dan kun je daar verschillend mee omgaan. Vanuit het Christelijk geloof is gaan met die God, Schepper van alles, de meest voor de hand liggende.

Maar niet voor iedereen is dat zo vanzelfsprekend. Er zijn genoeg mensen die de kerk hebben verlaten om verschillende redenen, waar de kerk zelf helaas vaak schuldig aan was en is. God staat boven alle kerken en is een God die Zich overal laat vinden, want Hij houdt van ons allen. Hij is geen God van doden, maar van levenden; geen God van veroordeling en straf, maar een God van erbarmen en bewogenheid met de mensen. We mogen gaan met die God en als we Hem verlaten, Hij verlaat ons nooit. Ga met God, het is meer dan de moeite waard.
 

Rob Hoogerhuis

Voorganger Baptistengemeente Borne

Op de rand van Oud en Nieuw

27 december 2023 - Een uitzwaaimoment. Een moment van overdenking? Of helemaal niet doen? En vooruitdenken en niet mijmeren over wat er geweest is? Misschien dat de één daar wel een gewoonte van maakt en dat de ander dit jaar snel wil vergeten. Maar de herinnering blijft, natuurlijk. Daar kun je niet omheen. Hoe krijg je daar grip op? Geen idee! Of wel proberen dit een plek te geven. Die drempel van Oud naar Nieuw heb je te nemen. Samen of alleen.

En terugdenken aan datgene wat je hebt gezien of hebt meegemaakt kan je ook blij maken. Laatst fietste ik door het dorp langs de schaatsbaan en hoorde ik al die kinderen luidkeels joelen en zich druk maken. Zoveel plezier met elkaar en zo bezig zijn. En bijna tegelijkertijd viel mijn blik op een vader die met zijn kind aan het schaatsen was. En dat ging mooi hard op dat kleine stukje ijs. Wat een plezier dat die twee hadden. En dat te zien in een vloek en een zucht. Een leuke ervaring om dat allemaal te horen en te zien. Dat zijn van die momenten, waarin je de grote zaken die er zo links en rechts spelen, helpen te relativeren. Mooi toch?!

En bijna op hetzelfde moment van uitzwaaien een moment van verwelkoming van het jaar 2024. Een bijzonder moment om bij stil te staan. Soms met goede voornemens. De één wat meer dan de ander of helemaal niet je daarmee bezighouden. Maar ook het moment om de mensen om je heen het beste voor het nieuwe jaar toe te wensen. Die wens wordt op vele manieren uitgesproken. Wat een mooie gelegenheid om dat elkaar toe te wensen. Een bijzondere gelegenheid steeds weer. Of is het een routine geworden?

Doet mij bijkans denken aan één van onze vakanties. Wij hadden onderweg overnacht in een pension, ergens in Duitsland. Na het afrekenen zei de eigenaar tegen ons: “Einen schönen Urlaub.” Misschien was het routine voor hem, maar toch. Na afloop van onze vakantie, die mooi was geweest, moest ik aan de woorden van die beste man terugdenken. Dit zijn niet zomaar wat loze kreten geweest. Althans zo waren ze bij mij niet blijven hangen. En zo zijn er telkens weer gelegenheden om elkaar het goede toe te wensen. Een goed weekend, een goede reis, veel succes, het beste, een gezegende zondag, een fijne zondag, goodgoan, goedemorgen en wat zoal niet meer. Een gezegend, zalig, gelukkig nieuwjaar of hoe je het maar wilt duiden, lijken er zo bij te horen, maar het zal je maar gezegd worden. Wat een mooi cadeautje, telkens weer.

Een goede jaarwisseling en een gelukkig nieuwjaar gewenst. En wel vanuit de Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen.

Huib de Wit

secretaris/penningmeester

Nacht van droom en van verlangen

20 december 2023

We zitten midden in de donkere dagen voor Kerst.
Hoe donker kan het worden in een mensenleven?
Wat heeft het voor zin te verlangen naar licht en vrede?
Hoe machteloos kun je je voelen bij al het akelige nieuws?
Soms over oorlogen op afstand…
maar ja, de Oekraïense vrouwen die op de vlucht sloegen,
wonen bij ons om de hoek…
Hoezo op afstand?
Hoe kunnen we ons overgeven aan een gezellige kerstsfeer
als er verwoestend geweld gebruikt wordt
in Israël en Gaza?
Ook maar ik me zorgen over de politieke ontwikkelingen in ons eigen land...

Het is donker…
En toch...
steken we in deze Adventstijd kaarsen aan,
elke week één meer
omdat we het niet kunnen laten
om te dromen van een nieuwe wereld
en om te verlangen naar vrede.

Met Kerstmis vieren we,
ieder jaar weer opnieuw,
dat we de moed niet opgeven,
dat het visioen van een wereld naar Gods beeld
dichterbij komt
in de geboorte van een mensenkind.
Kerstmis vieren als de cirkel van licht rond is
en juist in het donker van de nacht
dichtbij onze dromen en verlangens komen.

We zingen: “Licht in de nacht
dat duister verdrijft
ontsteek het
wees het: jij!”

Ontsteek het licht
en wees jij zelf een licht!
Geef de moed niet op.
Blijf dromen en verlangen in de nacht!
Gezegend kerstfeest gewenst!

Susan van Os-Yedema, emeritus pastoraal werker

Uiteindelijk kan het...

13 december 2023 - In de dagen na 22 november, de dag van de verkiezingen, valt het me op dat we in staat zijn om te verwoorden waar het goed of fout gegaan is. Wat we hadden moeten doen om nog meer… Wat had ik moeten doen...? Wat heb ik gedaan...?
 

En ik word geraakt door een deel van een gedicht van de Poolse Wislawa Szymborska.
'Ik ben wie ik ben
Een toeval onbevattelijk
als elk toeval.
Ik had toch andere voorouders
kunnen hebben

En van een heel ander nest uitgevlogen.'
 

Het gaat erom wat ik doe, wat voor keuzes ik maak. Wil ik staan voor mijn medemens, voor diegene die ik ontmoet? Zonder dat ik een oordeel heb over de mens die mijn naaste is?
Zonder dat ik eenkleurig en eenkennig ben. Wat is dat moeilijk, zeker als ik keer op keer zie wat er gebeurt in Israël, in Gaza, in Palestina, de Palestijnse gebieden. Als ik de noodkreten hoor uit Oekraïne, Sudan... Welk een onrecht wordt de bewoners aangedaan? Wie heeft het recht om over leven en dood te beschikken? Wat kan ik eraan doen? Móet ik een mening daarover hebben? Wil ik dat wel? Durf ik dat? Durf ik in het volle licht te staan?

Om open te staan samen aan een betere wereld, een beter land, een betere wijk te werken? In de afgelopen weken heb ik gelukkig ook zulke mooie menselijke kleine dingen gezien en ervaren. Een pelgrimsoord waar mensen even naar binnen gaan om op verhaal te komen, een kop koffie te drinken of gewoon een gesprek te hebben. De Zwanenhof en Maria Mediatrix waar vluchtelingen en statushouders, werkers in de zorg op verhaal kunnen komen. Vrijwilligers die in onze gemeente op zaterdagmorgen, al dan niet onder 'valse voorwendsels' zijn uitgenodigd in het gemeentehuis aanwezig zijn om de oorkonde 'Overijsselse vrijwilligersprijs 2023' te ontvangen.

Mensen, die gewoon zeggen, die gewoon doen: 'Ik ben wie ik ben en ik heb er plezier in om dit werk (voor een/de ander) te doen'. Dat zijn van die kleine lichtpuntjes in ons leven, waaruit we hoop kunnen putten. Waardoor we samen kunnen leven.

Voor de menselijkheid, voor de mens kiezen. Op te staan en te blijven staan in je eigen omgeving, waarin ik ook een lichtpuntje kan zijn. Een lichtpuntje zoals de tweede adventskaars ook weer wat meer licht in de duisternis brengt. Dat houdt mij op de been, dat verlicht mijn toekomstbeeld. Zo kunnen we elkaar vasthouden en steunen. In de verte hoor ik, terwijl ik dit schrijf, het klagelijke maar o zo vertrouwde geluid van de midwinterhoorn. Een roep, een oale roap… Kome wat komt, uiteindelijk kan het zo zijn dat we in verbinding staan, dat we er voor elkaar zijn. Jij, ik voor de ander en die ander voor mij. Uiteindelijk kan het.
 

Jan Morsink

lid van de Theresiagemeenschap Borne

Paters met idealen

en leven zoals Jezus het heeft bedoeld

6 december 2023 - In oktober overleed pater Alfons Huisken in Kameroen, na 55 jaar de lokale bevolking gediend te hebben. Dienstbaar zijn aan de minsten die allen hulp kunnen gebruiken om te overleven. Tubantia wijdde op 29 oktober een volle pagina In Herinnering aan zijn overlijden.

Het deed me terugdenken aan de tijd, eind jaren zeventig, begin jaren tachtig, toen we woonden en werkten in Lobito-Angola. Een blanke Nederlandse priester, padre Antonio, in een stampvolle kerk met meer dan 1.000 donkere mensen. Altijd klaar staan voor zijn parochianen. Ondanks al het gevaar toch de binnenlanden in gaan om daar mensen te genezen en eten te halen voor de mensen in de stad. Hoewel hij beschermd werd door alle strijdende partijen in Angola, ging het toch een keer fout en werd zijn vrachtwagen beschoten. Hij raakte dusdanig gewond aan zijn been dat hij naar Nederland terug moest voor amputatie. Maar hij was nog maar amper genezen of hij was al weer terug in Lobito, tussen zijn mensen, waar hij jaren later (we waren toen al lang weer vertrokken) ook is overleden en is begraven.

Wat minder lang geleden zag ik een uitzending over het klooster Sparrendaal waar de paters van Scheut aan het eind van hun leven daar toch weg moesten omdat... Aangrijpend verhaal over missionarissen. Super gemotiveerde mensen die zich een groot deel van hun leven hebben ingezet voor de medemens in Afrika, voornamelijk Congo. Sommigen 40 à 50 jaar lang.

Twijfels aan het eind van hun leven of ze wel de juiste dingen hadden gedaan: "Wij hadden van hen moeten leren en niet omgekeerd. We hebben hen veel verkeerde dingen gebracht", zei hij in het Vlaams. Een van de paters had alles wat hij bezat in 3 koffers, totaal 75 kg, de (simpele) meubels waren niet van hem, maar van de congregatie. Maar hij was, net als zijn collega broeders, gelukkig en had niets meer nodig. En nog korter geleden, pater jezuïet Frans van der Vlugt, die ondanks de dreigende situatie in Syrië bleef. Helaas op 7 april 2014 vermoord. Wat een mannen én vrouwen! Onbaatzuchtig hebben zij zich ingezet voor hun medemens en op die manier het Evangelie laten spreken zoals Jezus het bedoeld heeft.

Ik weet het, er zijn ook genoeg verkeerde dingen gebeurd, zaken die niet door de beugel konden/kunnen. Maar ook het goede mogen we niet vergeten te noemen.

Gustaaf Boerjan

voorzitter Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

-----------------------------------------

Komende activiteiten van de Raad van Kerken in de Oude Kerk:

Zondag 17 december om 19.00 uur een tweede Vredesbijeenkomst

Donderdag 28 december om 19.00 uur Kerstzang Born to Pop

Met de Liefde als midden…

29 november 2023 - Bovenstaande zin uit onze ‘Regel’, dat is de levensregel van de Karmelorde, speelde deze week nogal door mijn hoofd. Om te leven vanuit de spiritualiteit van de Karmel is de levensregel een richtlijn om te volgen. Maar deze korte zin geeft eigenlijk aan waar het om draait in iedere gemeenschap. Maar is dit eigenlijk niet even zo van belang voor een goede menselijke samenleving? Juist nu waar zoveel mensen en groepen mensen steeds meer tegenover elkaar staan en de verschillen niet te overbruggen lijken.

Overal waar mensen samenkomen zijn regels, soms ongeschreven, dan zijn het meer gewoonten. Maar voor groepen, denk aan een sportclub, een school, een partij, dan zijn ze altijd geschreven. Juist dan is het belangrijk: ‘hoe ga je ermee om?’

Met de Liefde als midden?

In bijgaande tekst-afbeelding (klik erop om te downloaden) kunnen we zien hoe centraal ze staat in de Karmelregel. De hele tekst, alle regels zijn van belang in het samenleven, maar samen maken ze hier het centrum dat de Liefde verbeeldt. Dat centrum is leeg en Liefde wordt met een hoofdletter geschreven. Daarmee staat Liefde gelijk met voor God, de onkenbare. Die we mogen vermoeden en kennen als dé ultieme Liefdeskracht voor heel de Schepping. We maken er geen beeld van, nee we laten het leeg! We kunnen er alleen ruimte voor maken in ons denken, in ons hart. En zo’n Liefde zou het midden moeten zijn van al ons handelen en denken.

Met de Liefde als midden

Voor mij betekent dit onder meer dat, als ik een heftig meningsverschil heb, als ik me erger aan het gedrag van een ander, ja zelfs als een ander mij pijn doet, dat ik eerst stil en leeg zou moeten worden. En zo ruimte kan maken om écht te luisteren, écht te kijken naar die ander. Om beter het standpunt van de ander te begrijpen. Dan kan ik me wellicht realiseren dat de ander niet perse kwaadwillend is.

Want, ook al kunnen we het ons soms niet voorstellen, ieder mens is toch geschapen naar Gods beeld en gelijkenis. Daarom is Liefde hier met een hoofdletter; want wanneer we stil worden en in ons leven ruimte maken voor God, dan mogen we erop vertrouwen ook de kracht te ontvangen, om ánders om te gaan met dat/degene die ons pijn doet. Wanneer we gaandeweg vanuit die Liefde kunnen handelen, wat zou de wereld er anders uitzien.

Frida Koopman

Karmelklooster Zenderen

Denken

22 november 2023 - Wie kent hem niet, de Denker van Rodin? De man die in de karakteristieke pose zit? De man van 'Ik denk dus ik ben'. Wat zou deze man hebben gedacht op het moment dat hij poseerde voor het beeld? Dat mensen anno 2023 hem bewonderen en over en aan hem denken, over zijn maker nadenken? Waar hij voor staat over nadenken? Hoe zou dat denken er dan uitzien in de hoofden?

Denken zou een zuiver rationeel proces kunnen zijn, niet geleid door emotie. Met de betekenisvolle spreuk 'Zoals een mens denkt in zijn hart, zo is hij/zij', beschrijft James Allen niet alleen het gehele wezen van een mens, maar is zo allesomvattend dat het ook geldt voor alle omstandigheden in zijn bestaan. We zijn letterlijk wat we denken, waarbij ons karakter de volledige som van al onze gedachten is.

De mens is een product van de natuurwetten en geen kunstmatige schepping. Een nobel karakter naar Gods evenbeeld ontstaat niet door gunst of toeval, maar is het natuurlijke resultaat van aanhoudende pogingen op de juiste wijze te denken. Volgens James Allen in het boekje 'Zoals een mens denkt' kan ik mijn verlangens in bedwang houden in plaats van achter lusten aan te hollen; door het denken in te zetten. Dit denken kan het leven zo sturen dat men niet meer in allerlei valkuilen zal stappen. Uiteraard door positief te denken.

Hij schrijft ook dat gemoedsrust een van de juwelen van wijsheid is. Een mens kan dit verwerven in de mate waarin hij zichzelf leert zien als een wezen dat zich via gedachten ontwikkelt. Naarmate een mens een juist inzicht verwerft en steeds duidelijker het verband van oorzaak en gevolg ziet, windt een mens zich niet meer op en ergert zich niet meer, maakt zich geen zorgen meer en treurt niet meer. Is in evenwicht, is standvastig en sereen. Denken. Wie zijn wij dat we denken te zijn?

In onder andere de boeddhistische leer gaat het om zitten/staan/liggen/lopen en je hoofd leeg maken. Laat het denken voorbij drijven en laat gedachten voor wat ze zijn. Mediteren is stil zijn, alles laten komen wat er komt en het weer laten gaan, zonder oordeel. Alles mag er zijn. Ook die gedachten, het denken mag er zijn om het weer los te laten. Dit stil zijn kan sereniteit geven, evenwicht. Op zoek naar innerlijke licht, leegheid om daar wellicht de kern van het Zijn te vinden.

In onze huidige tijd denken we veel, we hebben een mening over alles. We leven in een 24- uurs economie en staan in verbinding met de gehele wereld via social media. Misschien is het stil worden, even niets doen, niet denken, maar 'zijn' goed voor ons moderne mensen om terug te komen bij onszelf. En vinden we een juweel aan wijsheid.

Miek Remmers

Doopsgezinde gemeente Twente

Winter

15 november 2023 - Op het moment dat ik dit schrijf, ben ik in Friesland, vlakbij de haven waar onze zeilboot ligt. Nou ja, ‘onze’ zeilboot is het eigenlijk niet, we maken er met vier stellen gebruik van. En vandaag is de dag dat de boot klaar moet worden gemaakt voor de winter. Alle kussens eruit, zeilen eraf, accu’s eruit, alles schoongemaakt, enzovoorts. Later wordt de boot dan uit het water getakeld zodat hij droog kan overwinteren.

Het deed me denken aan een mensenleven. Wij zijn in ons element als we ons in de stroom van het leven bevinden, net zoals een boot in het water kan doen waar die voor bedoeld is. Maar soms wordt het ook in ons leven winter. Is je bestaan schraal en dor, of kom je zelfs aan de kant te staan. Door ziekte, vermoeidheid, verdriet, overbelasting of andere oorzaken. Net als voor de zeilboot kan het dan tijd zijn voor een grote schoonmaak vanbinnen, werken aan mankementen, en een tijdje rust.

Toch is er een verschil met de zeilboot. Die wordt namelijk niet alleen pas uit het water gehaald wanneer er water in de kajuit staat of als de motor het niet meer doet. Elke winter wordt de boot op de kant gezet. Wat voor een boot heel vanzelfsprekend is om die goed te kunnen onderhouden, is lang niet altijd vanzelfsprekend wanneer het over onszelf gaat. En dat komt denk ik doordat we ‘aan de kant staan’ als iets negatiefs zien. Of omdat we denken dat anderen dat zo zullen zien.

Maar wie heeft er nu nooit een winterperiode in zijn of haar leven? Het kan ook heel prettig zijn om eens te kijken of alles nog in balans is, of het tijd is voor nieuwe keuzes. Soms gebeurt dat gedwongen, zoals met een ziekte of ongeluk. Je kunt daar ook bewust voor kiezen. Misschien wel juist in de winter. Als in de natuur veel tot rust komt, groei en bloei even voorbij is en veel dieren zelfs in winterslaap gaan. Maar waar onder de oppervlakte, diep in de grond, al wel kiemen ontstaan waaruit straks in de lente weer nieuw leven opkomt. Om iets nieuws geboren te laten worden is vaak rust en wat afstand nodig. Het moet gelegenheid krijgen om te ontstaan.

Voor een zeilboot geldt dit natuurlijk niet. Maar toch: elk jaar een ‘winterslaap’ helpt zelfs een boot aan een langere levensduur...

Kirsten Slettenaar
Remonstrantse Gemeente Twente

De vlieger

8 november 2023 - In mijn werk maak ik graag gebruik van verhalen. Net als ik dat doe wanneer ik in een dienst in Het Dijkhuis voorga, waar ik de verhalen uit de bijbel vertel. Al die verhalen hebben een boodschap, houden een spiegel voor, bieden soms herkenning, sporen aan tot actie, maar geven altijd inzicht. Laatst was er een kind dat in een lastige situatie zat. Ik vertelde een verhaal van Arnold Lobel. Het heet De vlieger.

Op een mooie dag gingen kikker en pad eropuit met hun vlieger. Pad had de vlieger vast en rende er mee weg. De vlieger ging omhoog, maar viel ook weer met een plof op de grond. Pad hoorde lachen, drie roodborstjes zaten in een struik. "Die vlieger gaat niet omhoog. Je kunt er net zo goed mee ophouden", zeiden de roodborstjes. Pad rende terug naar kikker en zei: "Deze vlieger doet het niet, ik geef het op." "We proberen het nog een keer," zegt kikker. "Zwaai de vlieger maar boven je hoofd."

En dat doet pad. De vlieger ging omhoog en viel met een smak op de grond. "Haha, wat een grap! Die vlieger gaat nooit de lucht in", zeiden de roodborstjes. Pad rende weer naar kikker en zei: "Die vlieger is niet goed, hij gaat nooit de lucht in." "We proberen het voor de derde keer", zegt kikker. Pad rende met de vlieger terwijl hij hem boven zijn hoofd zwaaide en op en neer sprong. De vlieger ging omhoog en stortte in het gras. "Wat een rotvlieger. Gooi hem toch weg", hoorde hij. Pad ging moedeloos naar kikker. Kikker geloofde er nog steeds in en zei dat ze het nog één keer zouden proberen. Daar ging pad weer. Hij zwaaide de vlieger boven zijn hoofd, rende en sprong en schreeuwde: "Ga omhoog vlieger!" En warempel, daar ging de vlieger, hoger en hoger net alsof hij zo de hemel in vloog.

Welke vlieger wil jij oplaten? Hoor je dan stemmen die roepen dat het toch niet lukt? Geef jij ruimte aan die negativiteit of houd je moedig stand en blijf je proberen? Luister jij naar de roodborstjes, of volg je kikker? Ben je pad? Ga op zoek naar kikker. God is kikker, hij geeft nooit op. Hij moedigt ons aan om ook niet op te geven. Wanneer we allemaal een beetje kikker zijn, dan groeit de hoop op een betere wereld.

Gretha Sierink

Mededogen

1 november 2023 - Onlangs stond in Tubantia een verhaal over fraude. Fraude gepleegd door de penningmeester van een voetbalvereniging. Deze penningmeester had geld uit de kas van de vereniging gebruikt voor zichzelf. De fraude kwam uit, de kwestie belandde op het bord van het bestuur en toch werd er geen aangifte gedaan.

Nadat de fraude was ontdekt ging het bestuur in gesprek met de penningmeester en toen deze geconfronteerd werd met de feiten - dat er geld ontbrak - gaf hij zijn foute gedrag onmiddellijk toe. Hij vond het verschrikkelijk, schaamde zich en had zelf ook verwacht dat het ontdekt zou worden. Hij bekende een verslaving te hebben en daarvoor de creditcard van de club te hebben gebruikt. Het bestuur ging vervolgens in gesprek met zijn ouders en daarna aan de slag met een aanpak om de penningmeester te helpen. Want, gaf het bestuur bij monde van haar voorzitter te kennen, verslaving is een ziekte en dan moet er geholpen worden. En zo besloot het bestuur, ook in overleg met de politie, om geen aangifte te doen.

Zo kan het dus ook. Geweldig! Respect voor de vereniging, voor het bestuur, voor alle betrokkenen. Het had heel anders kunnen lopen, zoals we vaak zien. Fout is fout en wie een fout maakt verdient straf. Daarbij komt dat we tegenwoordig onze mening/oordeel snel klaar hebben. We zouden zonder mededogen aangifte doen. En het melden op Facebook en andere social media. Want als iets onze tijd tekent is het wel de snelle oordeelsvorming en het delen ervan op social media gevolgd door vele even snelle en regelmatig ongefundeerde reacties. Natuurlijk mag je geen fraude plegen, maar dit geval laat zien dat het ook goed is om de situatie en omstandigheden eerst te onderzoeken, om te praten met betrokkenen en pas daarna te komen met oordeel en conclusies.

En dit geval laat zien dat er dan ruimte kan komen voor mededogen, in de bijbel vaak barmhartigheid genoemd. Mededogen en barmhartigheid, eeuwenoude woorden die we vaker tot ons door kunnen laten dringen. Wat betekenen ze? Compassie hebben met de ander. Empathisch zijn, meevoelen en invoelen met het lijden van de ander. Mildheid veroveren op hardheid. Mededogen lijkt soms een vergeetwoord, maar we mogen het best meer laten zien. Hulde aan het bestuur van deze vereniging en aan de voorzitter die er zo over communiceerde.

Stien Weken

En wéér vallen er bommen op Gaza

25 oktober 2023 - De joodse filosoof Emmanuel Levinas schreef ooit: 'In het feit dat de relatie tot het goddelijke via de relatie tot de mensen verloopt en met de sociale rechtvaardigheid samenvalt, ligt de hele geest van de joodse Bijbel. Mozes en de profeten bekommeren zich niet om de onsterfelijkheid van de ziel, maar om de arme, de weduwe, de wees en de vreemdeling'.

Ik lees hierin dat het ook ónze opdracht is om te werken aan rechtvaardigheid waar dat maar in ons vermogen ligt. Ik hoor vaak de vraag: “Hoe kunnen wij iets bijdragen aan vrede in de wereld? We zijn zo klein en onbetekenend!” Religies zijn vaak mede oorzaak van onrecht, conflicten en oorlogen. Maar ze kunnen óók juist de aanzet geven tot verzoening en vrede. Het conflict dat na de gruwelijke terroristische aanval door Hamas-strijders op gewone burgers in Israël opnieuw is opgelaaid tussen Israël en Hamas doet velen wanhopen. Komt het daar dan nooit goed?

Palestijns theoloog prof.dr. Mitri Raheb schreef over de achtergronden van dit conflict: '…deze jonge Palestijnse strijders zijn geboren onder belegering in de grootste openluchtgevangenis ter wereld. Tientallen jaren hebben ze gewacht op gerechtigheid, op vrijheid, op een waardig leven, maar allemaal tevergeefs. Wat ze zagen was een behandeling met twee maten. Degenen die met de bezette Oekraïners meeleven, stonden aan de kant van de Israëlische bezetters. Ze waren getuige van vier oorlogen die Israël voerde tegen hun smalle landstrook die werd gebruikt als een proeftuin voor hun nieuwste technologische wapens en artillerie. Erger nog, ze werden zonder enige hoop achtergelaten in een gebied van 360 vierkante kilometer waar de lucht, het water en de zee vervuild zijn en waar het leven onleefbaar is geworden. Israël en de wereld lieten hen langzaam maar zeker ten onder gaan alsof ze kinderen van een mindere god waren en ontkenden hun recht om zichzelf te verdedigen'.

De directe oorzaak van deze oorlog was de vorming van de extreemrechtse Israëlische regering die de aanvallen op de Al-Aqsa moskee toestond en aanmoedigde, ondanks de opeenvolgende ultimatums en waarschuwingen vanuit Gaza, van Palestijnse leiders en andere wereldwijde religieuze en politieke leiders. Deze regering liet ook toe dat kolonisten zich verspreidden over de Westoever. Deze kolonisten richtten een ravage aan op de landerijen van Palestijnen, vielen hen en hun kinderen aan of doodden hen en namen hun land in bezit, onder het toeziend oog en de bescherming van het Israëlische bezettingsleger. Palestijnen leven elke dag onder een permanente staat van terreur.

Het wordt tijd dat politici, maar ook kerken een andere houding gaan innemen ten opzichte van de staat Israël en dat wij als burgers van dit land onze stem laten horen. Een stem voor een rechtvaardige vrede. Een oorlog stopt niet door wapengekletter, maar door met elkaar te gaan praten.

ds. Carla Borgers
emeritus doopsgezind predikant
en lid van de Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Corrigeren

18 oktober 2023 - Gemakkelijk is het niet om iemand te wijzen op zijn fouten of op een gedrag dat niet strookt met de geest van de gemeenschap waar we samen deel van uitmaken. Daarom hoort het bij de werken van barmhartigheid die we in christelijke kringen beoefenen.

Het gaat hier niet over de opvoeding, over ouders die de kinderen corrigeren. Ook gaat het niet over de trainer die de voetballers wijst op wat anders moet. We spreken hier over een gemeenschap waartoe we op gelijke basis bij willen horen. Broederlijke/zusterlijke correctie wordt gedaan met eenvoud, nederigheid en liefde. We zijn er allereerst van overtuigd dat niemand perfect is, en dat we elkaar nodig hebben om betere mensen te worden. Vandaag mag ik iemand helpen, maar morgen moet ik zelf geholpen willen worden. Dat is de sfeer van nederigheid en liefde.

Iemand die de fout in gaat heeft ook goede kanten, niemand is alleen maar verkeerd, vaak zijn het de omstandigheden die de verkeerde kant van iemand naar boven laten komen. Allen zijn we breekbare mensen die niet alle aspecten van de werkelijkheid in acht kunnen houden ten alle tijden en op alle plaatsen. Corrigeren is niet iets waarmee we anderen willen pijnigen, op zijn/haar nummer willen zetten, maar moet gebeuren om de ander te helpen consequent te zijn met zijn/haar roeping in de geest van de gemeenschap. Het gaat niet vanuit de hoogte, maar juist vanuit het midden waarin we ons samen bevinden.

Paulus zegt ons in de brief aan de Galaten: ‘Wanneer u merkt dat één van u een misstap heeft begaan, moet u, die door de Geest geleid wordt, hem zachtmoedig corrigeren’. Alleen wanneer we met genegenheid de ander benaderen en niet vanuit de gedachte dat we beter zijn dan de ander, zal het echt tot een goed einde komen, en niet het begin zijn van een ruzie of onenigheid. Ook moeten we erop letten dat we het juiste moment kiezen en de juiste omstandigheden om iemand te spreken over wat er mis is. Vaak is men er zich niet van bewust dat het niet goed ging.

In de loop van de jaren hebben we veel voorbeelden van moedig corrigeren, zoals de heilige Catharina van Siena die rond 1380 paus Gregorius XI aanspoorde van Frankrijk terug te gaan naar Rome. Zij, een eenvoudige non, hielp mee kerkelijke misstanden recht te zetten, door haar eenvoud, haar moed en haar groot geloof. Niets is onmogelijk al blijft het niet gemakkelijk elkaar broederlijk/zusterlijk te corrigeren in een echte gemeenschap.

Nico Hofstede

karmeliet

Hoogtepunten en dieptepunten

11 oktober 2023 - Ieder mens maakt in zijn of haar leven hoogte- en dieptepunten mee. Alleen maar hoogtepunten, dat zou een ieder graag willen, maar ook dan kan het leven vlak worden en geniet je er minder van. Alleen maar dieptepunten en geen uitweg zien, kan een mens in een diepe depressie brengen en hopelijk kan hulp, een luisterend oor, dan baat bieden. Het omgaan met hoogte- en dieptepunten van het leven, waardoor je steeds meer veerkracht krijgt om vooral met het moeilijke om te gaan, maar ook steeds meer kijk krijgt op de mooie dingen waarvan te genieten is, is een levenskunst.

Paul de Blot (1924-2019) heeft op een inspirerende manier over zijn leven en zijn hoogte- en dieptepunten verteld. Voor hem is dankbaarheid de kernwaarde van het leven. Als je dankbaar bent, ben je altijd tevreden. Hij was dankbaar dat hij zich vitaal voelde op 95-jarige leeftijd. En ondanks dat hij drie oorlogen mee maakte, voelde hij zich een gelukkig mens.

Gelukkig zijn heeft hij geleerd door de dieptepunten van zijn leven. Elke dag schreef hij in zijn dagboek alleen de mooie herinneringen van die dag op. Her-innering. Niet geheugen, want het geheugen is verstandelijk, zo zei hij, herinnering komt uit je hart. Vaak bewaar je in je herinneringen de vervelende situaties, daarmee kom je dus nooit tot rust. Dat maakt een mens verbitterd.

Eigenlijk zou je jezelf moeten programmeren. Als je elke dag opschrijft, waar je die dag van genoten hebt en je herleest dat, dan blijf je genieten van het leven. Dit fragment met Paul de Blot is te zien op YouTube. Af en toe zoek ik het op, om te relativeren. En om mij bewust te maken van mijn eigen kracht.

Een gebed, een kaars, een lichtpuntje kan ook helpen bij hoogte- en dieptepunten. In de Mariakapel op de es bij Zenderen en ook op andere plekken, branden elke dag veel kaarsjes. En die zijn niet zomaar aangestoken. Als ik er wandel, ga ook ik altijd even naar binnen. Om er tot rust te komen en ik niet alleen. In de gebedenboeken zijn gedachten en gebeden opgeschreven. Een dank-je-wel voor een goed herstel, een zorg voor de toekomst van onze wereld, een hoop op genezing. Zo kan een lichtpuntje tot steun zijn bij een dieptepunt en het hoogtepunt nog meer licht geven.

Maria Verheijen-van Alst
vicevoorzitter parochie
O.L.V. Onbevlekt Ontvangen Zenderen

Tel je zegeningen

4 oktober 2023 - Veranderingen in de wereld, de oorlog zo dicht bij, nieuwe verkiezingen in ons eigen land, allemaal onderwerpen waar troost en bemoediging welkom zijn. Tel uw zegeningen en raak niet uitgeteld.

De demissionaire status van een kabinet betekent dat er alleen nog 'lopende zaken' worden afgehandeld, en dat omstreden kwesties niet aan de orde komen. Daarbij dient te worden opgemerkt dat hoe langer de demissionaire status duurt, hoe meer de noodzaak kan toenemen om omstreden zaken wel af te handelen. Indien die crisis wordt bezworen, houdt de demissionaire status weer op. Dit geldt voor onze regering, maar evenzeer voor de kerk in West‐Europa.

Het christelijk geloof kent het grote gevaar van onverschilligheid. Jezus koos juist zo’n demissionair moment van vermoeidheid en frustratie uit om zijn toekomstige leerlingen voor het eerst aan te spreken. Teleurgestelde vissers na een nacht hard werken vormen niet bepaald de meest welwillende hoorders voor zijn preek over het naderende koninkrijk. Toch lieten zij zien wat het voorportaal en de toegangspoort van het geloof is: de moed om te vertrouwen. ‘Probeer het nog eens’, zo luidt Zijn eerste preek. ‘Vaar nu het meer op naar diep water. Daar moeten jullie je netten uitwerpen’ (Luc. 5).

Juist in deze tijd van vermoeidheid en frustratie moeten we het christendom een nieuwe kans geven. Opnieuw proberen betekent niet hetzelfde opnieuw doen, inclusief de herhaling van eerdere fouten. Het betekent: afsteken naar de diepte, opmerkzaam wachten, niet bang zijn en klaar staan om te handelen. Bereid zijn om leerling te willen zijn: oud en jong. Missionair roept op om leerling van Jezus te willen zijn en onszelf af te vragen wie Hij is? Of denk je dan ‘wie Hij is geweest?’ Is het verleden tijd?

Tijdens de Wereld Jongeren Dagen afgelopen zomer in Lissabon gaf paus Franciscus de anderhalf miljoen jongeren daar aanwezig drie woorden mee: Stralen – luisteren – niet bang zijn. De toekomst van de kerk ligt in een inclusieve kerk, waar iedereen welkom is. Waar niemand zich buitengesloten wordt. Met elkaar in gesprek komen over geloven en leven, oud en jong, hier geboren en getogen of komend van elders ter wereld. Zo gaat het verhaal van Jezus verder in alle verhalen van mensen die Hem zoeken. Jezus had geen organisatie, hij liep van dorp naar dorp … en als de mensen niet geïnteresseerd waren of niet ontvankelijk bleken te zijn voor wat Hij te zeggen had, dan trok Hij verder. Hij wilde niet dat de mensen uit louter eigen belang naar Hem toe kwamen of Hem op zochten. Hij wilde niet de wonderdoener zijn die de mensen om niet gaf wat hen ontbrak zonder dat ze er zelf ook iets voor deden. Hoe vaak heeft Hij tegen mensen gezegd ‘je geloof heeft je gered’. En dan in die volgorde… eerst geloven en dan de genade van genezing of bevrijding. Daartoe nodigt Jezus uit. Gisteren, vandaag en morgen.

Steeds opnieuw, eeuwenlang al, hoopt en gelooft Hij dat mensen liefde nodig hebben, vergeving nodig hebben, goedheid, nieuwe kansen en gekend willen worden. Jezus zelf geeft het voorbeeld van een manier van leven, a way of living die je gelukkig kan maken, rust kan geven en ook iets van je vraagt. Hij weet dat iedere levensweg gepaard gaat met vallen en opstaan. Wat mijzelf betreft is geloven van grote waarde. Geloven heeft me veel gegeven in mijn leven. Het heeft me ‘iets’ gebracht: af en toe troost, vertrouwen, perspectief, hoop, moed, be‐ moediging, steun, inzichten en onderscheidingsvermogen. Precies dat wat we in gelovige taal de Gaven van Gods Geest noemen. De vruchten die we mogen plukken van het voorbeeld dat Jezus ons geeft en wil leren. Ondanks donkere wolken.

Dit alles vraagt om het lef een nieuwe start te maken, naar diep water te steken en de netten opnieuw uit te gooien. Ons geloofsverhaal delen met elkaar. Ieder kan op een eigen manier geloof uitdragen. Delen van wat je al ervaren hebt, oppakken wat je van anderen kunt leren, samen verder gaan op een nieuwe manier. Niet omdat het moet, maar omdat het kan. Samen zoeken bevrijdt ons leven van ik‐gerichtheid en leidt ons naar een dialogische openheid, naar het nieuwe ‘wij’. Daar gaat bemoediging en inspiratie van uit.

Annet Zoet

Besturen in naam van de Liefde of in eigen belang

27 september 2023 - In veel besturen van politieke partijen, verenigingen, stichtingen, bedrijven en welke instelling dan ook, zullen bestuurders samen moeten werken om tot aanvaardbaar goede resultaten te komen. Helaas blijkt in de praktijk vaak dat deze samenwerking ver te zoeken is omdat eigen belang veelal voorop staat. Het algemeen belang is daaraan ondergeschikt gemaakt. De goedwillenden in een bestuur lopen stuk op de ondoorzichtige gang van zaken die bestuurders met een eigen belang nastreven. Menige onderneming, van welke aard ook, is hieraan kapot gegaan met alle gevolgen van dien.

Economisch gezien is het nastreven van eigen belang ten koste van het algemeen belang de uiteindelijke doodsteek voor de politiek, het bedrijf, vereniging, clubs en stichtingen. Bestuurders worden vervangen door nieuwe bestuurders, meestal aangesteld en aangetrokken door die bestuurders die belang hebben bij medebestuurders om het eigen belang veilig te stellen. Voorbeelden van dit wanbestuur zijn er de laatste tijd in overvloed geweest, zoals bij grote ondernemingen, sportclubs, woningbouwverenigingen, politieke partijen en verenigingen van diverse soorten waaronder die voor diverse goede doelen.

Hoe zit dit eigenlijk bij de kerkbesturen? Een bestuur van een kerk zou onder de leiding van de Heilige Geest moeten functioneren omdat zij tot ondersteuning dient voor de kerkgangers, het pastoraat, de voorgangers en de verspreiding van het Evangelie. Samenwerken is bij uitstek het middel om dit te bereiken, waarbij eigen belang, in welke vorm ook, altijd ondergeschikt moet zijn aan de opdracht van de kerk.

Die opdracht van de kerk is het dienen van God om Zijn Woord te verspreiden onder alle mensen. “Gaat heen in de ganse wereld, verkondigt het Evangelie aan de ganse schepping” (Marcus 16 vers 15). Deze opdracht is heilig en gerelateerd aan het grote gebod, “Heb God lief boven alles en de naaste als uzelf en deze twee geboden zijn aan elkaar gelijk”(Marcus 12 vers 30 en 31).

En wat als er toch onenigheid binnen een kerkbestuur ontstaat? Worden we dan gelijk aan deze economische wereld en stellen eigen belang voorop? Of... gaan we samen in gebed en bidden om wijsheid, leiding en werking van de Heilige Geest om met elkaar samen te werken om onze opdracht van God te vervullen? De kerk en alle geledingen daarvan moeten te allen tijde het voorbeeld zijn voor een wereld waarbij individualisme, en eigen belang, bijna als de nieuwe religie wordt gezien.

Mensen maken fouten, ook bestuurders maken fouten en in de zakenwereld word je daar vaak meedogenloos op afgerekend; bestuurders binnen de kerken maken ook fouten, maar het verschil met de seculiere wereld dient te zijn, dat kerkbestuurders daarop aangesproken kunnen en mogen worden, maar binnen het grote gebod van de liefde, zodat je samen daarna weer verder kunt om de opdracht van God uit te voeren. Samen, onder leiding van Gods Geest, in gebed gaan, samen je fouten erkennen en je eigen belang achter je laten. Daarin zit het verschil met de wereldse besturen.

Rob Hoogerhuis

voorganger Baptistengemeente Borne

Een nieuw begin is ook altijd een vervolg op.

20 september 2023 - Afscheid nemen is een lastige en soms verdrietige opgave in het leven. Natuurlijk hangt het af van wie, of waarvan je afscheid neemt. Maar altijd is er verlies. Verlies van menselijke contacten, verlies van zekerheid. Verlies van… vul maar in. Verliezen betekent verandering en veranderen.

Ik ga afscheid nemen van mijn baan, van het werkzame leven. Dat betekent verlies van het contact met veel mensen, verlies van vanzelfsprekende zinvolheid, verlies van status als werkend mens. Verlies van levensritme. Maar het brengt me ook wat nieuws, een nieuwe levensfase, maar dat mag ik nog ontdekken. Ik ga iets ervaren dat voor mij nieuw is, maar waar ontelbare mensen voor mij reeds kennis van hebben genomen. Daar kan ik mijn oor al te luister leggen. Iets nieuws beleven zonder iets anders los te laten lijkt me niet mogelijk.

Ooit kreeg ik een geschenk met de tekst: ‘Als de ene deur zich voor je sluit, dan gaat er andere open’. Ik hoop dat ik de kracht heb om mijn hart open te houden voor dat wat mij uitnodigt. De kracht vinden om niet voor de gesloten deur te gaan liggen en om de niet-gesloten deuren te durven openen. Misschien is dat wel van belang bij elke verandering of tegenslag in het leven. Die kracht om ontvankelijk blijven zie ik bij veel mensen in het verpleeghuis, want ook al laat het lijf hen in de steek, ook al kent hun geest mankementen, er zijn er altijd weer veel mensen die het goede blijven zoeken.

Mensen die ondanks hun verdriet op zoek gaan naar wat er nog toe doet. Die met het afscheid leven en de toekomst blijven omarmen. Mensen die niet alleen achterom willen kijken. Mensen die zich beseffen dat ze juist nu een vriendelijk woord kunnen laten klinken, of een helpende hand kunnen bieden. Er zijn er die de weldaad van de nabijheid van geliefden nog steeds mogen ervaren of kunnen nagenieten van wat ze in het leven hebt gedaan en soms ook bedenken hoe je het anders had kunnen doen. Die de tijd nemen om toe te leven naar de laatste deur die dichtgaat gaat en durven vertrouwen dat ons leven niet aan tijd en plaats gebonden is. Erop vertrouwen durven dat elk afscheid leidt naar een nieuw begin. Dat er weer een nieuwe deur is om door te gaan.

Jezus spreekt vaak in kernbegrippen. Hij zegt: “Wees niet bang en sta op.” Hij wenst ons dat altijd toe. Niet als motto, maar om werkelijk te doen. Dat wil ik mij ter harte nemen. Ik mag daarbij een voorbeeld nemen aan zoveel mooie mensen die ik ontmoet heb en ongetwijfeld nog zal ontmoeten. Ik hoop nog veel te ontdekken. Er zijn nog zoveel deuren om te openen. Die overigens ook weer zullen sluiten, zoals dat in het leven gaat.

Jules Deelder zegt het mooi:

alles

alles blijft

alles gaat voorbij

alles blijft voorbij gaan.

Tot weerziens waar dan ook. Het ga u goed.

Bert Maathuis, geestelijk verzorger Dijkhuis

Vredesweek: (On)vrede, en nu?

Zondag is de start van de jaarlijks terugkerende Vredesweek, in ons land al sinds 1948 georganiseerd door PAX. Het thema heeft dit jaar vooral te maken met de stijgende onvrede binnen onze samenleving en binnen samenlevingen in veel andere landen. Democratieën staan onder druk en mensen lijden onder structureel onrecht, ook in ons eigen land. Onze eigen overheid wantrouwt de burger en behandelt mensen die maatschappelijk en economisch toch al bijna over de rand kieperen als criminelen. Nee, oorlog hebben we hier niet, maar als je bewoners van buurten in grote steden ernaar zou vragen, zouden ze waarschijnlijk zeggen: het lijkt hier soms wel oorlog. Schietpartijen, messentrekkerij, aanslagen met explosieven op woningen waar mensen vaak op het nippertje aan de dood ontsnappen, het is bijna aan de orde van de dag.

Hoe is het zover gekomen? Corona en de reactie van de overheid op deze pandemie is in de ogen van velen de grote boosdoener. Toch denk ik dat er meer aan de hand is. De onvrede is langzaam onze samenleving ingeslopen en heeft mijns inziens ook te maken met de enorme verzakelijking van de samenleving, met het doorgeslagen individualisme, maar ook met de enorme onzekerheden waarmee we te maken hebben gekregen. Onzekerheid en zorgen over het klimaat, over de toekomst van de aarde, over onze energievoorziening, over de toekomst van onze (klein)kinderen, over de houdbaarheid van de wereldwijde economische systemen, over de vele oorlogen buiten onze grenzen en de polarisatie tussen groepen mensen en u kunt deze opsomming vast wel aanvullen met uw eigen zorgen en onzekerheden.

Een makkelijke oplossing is er niet, maar een belangrijk begin is bewustwording van wat er gaande is. Daarvoor moeten wij als burgers met elkaar in gesprek gaan en in gesprek blijven. PAX stimuleert dat door in het hele land dialoogavonden te organiseren, samen met lokale groepen.

Ook de Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen organiseert zo’n avond op de Internationale Dag van de Vrede, donderdag 21 september a.s. om 19.00 uur. We beginnen in de Stefans-Hof met een korte inleiding door ondergetekende en enkele anderen en lopen daarna naar de nieuwe Vredesboom in de tuin van de Oude Kerk, waar we met elkaar van gedachten wisselen over het thema en bidden om vrede. We sluiten af met een vredeslied.

Van harte welkom, ieder die zich zorgen maakt en die zorgen wil delen; welkom ieder die wil werken aan vrede, maar niet weet waar te beginnen; welkom ieder die een beetje wil meebouwen aan een andere, lievere samenleving!

ds. Carla Borgers

emeritus doopsgezind predikant
lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Levende traditie in een huis van hout en steen

“Dit huis van hout en steen dat lang de stormen heeft doorstaan, waar nog de wolk gebeden hangt, van wie zijn voorgegaan”. Dit werd gezongen tijdens de dienst waarin ik werd verbonden als predikant aan de Protestantse gemeente Borne, 15 jaar geleden. Deze dienst was in de Oude- of Stefanuskerk, een kerk die al een kleine vijfenhalve eeuw in Borne staat, in de vorm zoals we het gebouw nog altijd zien. Daarvoor waren er andere gestalten van Christelijke en voor-Christelijke godshuizen op deze plaats. Dus op de locatie is al veel langer gebeden, ook lang voor 1480.

Een huis van hout en steen, een monument, dat tijdens de Open Monumentendag op 9 september bezocht kan worden. Er is dan ook een deel van de Borns Blauw-expositie zichtbaar. Dit textielfestival dat van 9 september tot en met 30 november op tal van locaties in Borne plaatsvindt, wordt op de monumentendag officieel geopend op het Dorsetplein om 10.00 uur.

‘Een huis van hout en steen’ kun je de kerk noemen, en een monument is het zeker, zeer de moeite van het bekijken waard. En velen doen dat, als zij rondgeleid worden door de gidsen van Oud Borne die hen vertellen over het ontstaan, over de recent gerestaureerde muur- en gewelfschilderingen en over de historische verbondenheid van deze kerk met Weleveld.

In dit huis van hout en steen is ook van alles te doen. Zo zijn er de lunchconcerten op woensdagmiddagen in de maand augustus, zo nu en dan vindt er een ander concert plaats en het streven van de Stichting Vrienden Oude Kerk is om het gebouw voor meer doeleinden in te zetten, zoals kunstexposities of lezingen.

De Open Monumentendag heeft als landelijk thema meegekregen: ‘levend erfgoed’ en benadrukt dat in veel monumentale gebouwen levende tradities gaande worden gehouden. Het huis van hout en steen dat de Oude Kerk is, is veel meer dan een monument. De oorspronkelijke reden om dit huis te bouwen was het houden van erediensten. Diensten, vieringen hebben door de tijden heen voortdurend plaats gevonden, in vele vormen en stijlen. En aan de wolk van gebeden van eeuwen her worden nog steeds nieuwe toegevoegd. Toen we zongen: ‘waar nog de wolk gebeden hangt van wie zijn voorgegaan’, werd ik geroerd door de dubbele betekenis. Generaties mensen die ons voorgingen hebben hier gebeden, maar ook een lange reeks van voorgangers die mij voorgingen hebben hier gebeden en woorden gezocht voor dat diepe geheim van Gods liefde voor ons.

Een levende traditie dus en iedere zondagmorgen wordt die weer aangevuld. Je bent van harte welkom om eens mee te beleven hoe wij vieren, hoe wij zingen, hoe wij de Oeroude Bijbelwoorden actueel proberen te maken voor ons eigen hedendaagse leven en handelen. Op 17 september is onze jaarlijkse Startzondag, dat is een laagdrempelige manier om eens te komen kijken en proeven wat er in ons mooie gebouw van hout en steen gevierd wordt. Wees van harte welkom, hoe je afkomst of levensovertuiging ook is. Voor het programma: www.pgborne.nl.

Ds. Johan Meijer

Melbuul’n

30 augustus 2023 - Op het moment dat ik deze column schrijf zitten we midden in de Melbuul’ndagen. Zoals elk jaar begon het afgelopen woensdag met de Melbuul’n-oogstdankviering in de St. Stephanuskerk. Het thema van de viering was dit jaar ‘Aardig bewust’. Op de voorkant van het liturgieboekje stond een afbeelding van een groene aardbol ‘gedragen’ door handen. Een mooier en actueler thema hadden ze volgens mij ook niet kunnen bedenken. En met ze bedoel ik iedereen die hieraan meegewerkt en georganiseerd hebben. De voorgangers: pastoor Jurgen Jansen en ds. Johan Meijer, het koor Inpajoko, pianist Bertus van ’t Foort, Folklorecommissie Melbuul’ndagen, Raad van Kerken en natuurlijk ‘last but not least’ koster Laurens van Urk. Ook hij zal er ongetwijfeld weer druk mee zijn geweest.

Op zulke momenten gaat mijn oecumenische hart sneller kloppen. Hoe mooi is het dat er op zo’n manier samengewerkt kan worden. Niet alleen ‘vallen kerkmuren weg’ maar vinden we elkaar binnen en buiten de kerk. En zo hoort het ook naar mijn overtuiging. Borne viert feest tijdens deze dagen en ik ‘feest mee’.

Niet in die zin dat ik overal bij ben maar via BorneBoeit krijg ik alles mee. Ik geniet van de artikelen en foto’s waarbij de race van al die peuters op hun loopfietsjes met stip op één staat. Even denk ik terug aan die tijd dat mijn eigen kinderen nog van die peuters waren. Onbevangen en zich nog niet bewust van de verantwoordelijkheden die de toekomst op hun schouders zou leggen.

Ik denk aan mijn zeven kleinkinderen waarvan de jongste haar loopfietsje inmiddels ontgroeid is. De tijd gaat snel, vaak veel te snel. En de bewustwording van het klimaatprobleem, en dat het hoog tijd wordt dat we anders met de schepping om moeten gaan, gaat naar mijn mening veel te traag. Als we genieten van al die peuters op hun loopfietsjes, daar vrolijk van worden en hun aanmoedigen, moeten we ook aan hun toekomst denken. Die verantwoordelijkheid ligt bij ons allen. Iedereen kan daar een ‘steentje aan bijdragen’ op welke manier dan ook. Als we dat doen zijn we al ‘Aardig bewust’ bezig. Ik hoop dat u, jij genoten hebt van de Melbuul’ndagen en dat er nog velen mogen volgen.

Mia RIng

Niks nieuws onder de zon

23 augustus 2023 - Echt niet? De zon zelf is niet veranderd. Maar wat we afgelopen zomer hebben gemerkt van de zon is wel vrij nieuw. Een nieuw hitterecord in Europa, honderden bosbranden in meerdere landen - dit hebben we nog niet eerder meegemaakt. En in Nederland het omgekeerde: twee weken lang alleen maar regen, midden in de zomer. En dan nog al die stormen en overstromingen op plekken in Europa waar dat eerder niet gebeurde, zeker niet in het zonnigste seizoen.

Wel iets nieuws onder de zon dus. Maar de zon zelf blijft een onmisbaar en wezenlijk element in ons bestaan. Daar is niks nieuws aan. Zonder de zon zou het leven op aarde niet mogelijk zijn. Van oudsher baseren volken over de hele wereld dan ook legendes, mythen en goden op de zon. Zo was bijvoorbeeld de koning voor de oude Egyptenaren tegelijk de zonnegod Ra.

Het christendom is één van de weinige uitzonderingen daarop. Al in het scheppingsverhaal in de bijbel wordt beschreven dat God op de vierde dag lichten aan het hemelgewelf plaatst om dag en nacht van elkaar te scheiden. Zon en maan worden daarbij niet eens bij name genoemd.

In de bijbel is van het begin af aan duidelijk: er is iets wat boven de natuurkrachten uitgaat, iets wat nog belangrijker is. En dat is de kracht van liefde. In de bijbel wordt die kracht ook wel God genoemd. De zon zorgt ervoor dat je kunt bestaan, maar liefde zorgt ervoor dat je tot leven kunt komen. Het gevoel dat er van je gehouden wordt om wie je bent, het besef van verbondenheid met andere mensen - dat geeft ons vleugels. Je krijgt er vertrouwen van in jezelf, je voelt je fijn, het is waar we het diepst naar verlangen.

En dit is niks nieuws onder de zon, dit is al zo sinds mensenheugenis: liefde brengt licht in ons bestaan. Niet vreemd dan ook dat daarvoor vaak de zon als beeld wordt gebruikt. Want wie houdt er nou niet van mensen die een zonnetje in huis zijn, van een opa bij wie de kleinkinderen graag komen omdat hij warmte uitstraalt, van een buurvrouw die door zorgvuldig naar je te luisteren licht brengt in jouw situatie?

Kirsten Slettenaar.
Remonstrantse Gemeente Twente

Sprakeloos…..

16 augustus 2023 - Midden in het zomerseizoen, om ons heen één en al leven, van kinderen, bloemen en oogst van de moestuin, is er dat éne berichtje van een verdrietige dochter: haar beste vriendin baarde een dochter dat kort na de bevalling is overleden. Dan weet je niet wat je moet zeggen. Ieder woord voelt verkeerd. Is er geen troost? Geen woord dat redt? Wat is in godsnaam de zin?

Mogen we überhaupt wel 'betekenis' geven? Dit is een leegte die niet te vullen is. Die zelfs leeg moet blijven om recht te doen aan het peilloze gemis...

Zoals zo vaak komt er een lied in mij op. Een paar woorden die me helpen: 'Gij die de stomgeslagen mond verstaat'. Zelfs als onze mond is dichtgesnoerd, wanneer we woordeloos een kreet van wanhoop geven, als we in doodse stilte vastzitten. Ja, zelfs dan… is er de belofte van Iemand die ons verstaat. Die weet heeft van dit verdriet. Want verloor deze Moeder/Vader in de hemel ook niet zelf een kind aan de dood?

Een God die niets menselijks vreemd is, die alles wat menselijk is zelf heeft doorleefd. Onze weg is gegaan, zelfs tot in de dood. Er is Iemand die weet, redt, opstaat! O God, wees nabij. Geef licht en uitzicht, troost en de moed om verder te gaan.

Susan van Os-Yedema

emeritus pastoraal werker

Het bittere kruid

9 augustus 2023 - Op 14 juli ben ik samen met een mij dierbare vriendin en collega in de Achterhoek. We houden niet alleen van het Woord, waar wij beiden dienaar van zijn, maar ook van Nederlandse letteren. Ik vertel haar dat ik het boek ‘Schemerleven’ van Jaap Robben heb gelezen. Een zeldzaam mooie en indrukwekkende roman van deze taalkunstenaar die ook zo prachtig kan dichten.

Een NOS-pingeltje op mijn telefoon. De schrijfster Marga Minco is overleden, lees ik. Onze primaire reactie: "Ik wist niet dat zij nog leefde." En samen: "Dan moet ze wel heel oud zijn geworden." En dat werd ze: 103 jaar!

Indrukwekkende rouwadvertentie: beginnend met een citaat van haar in 1992 overleden echtgenoot Bert Voeten: ‘Geloof in een onherroepelijk leven en leef het zo’. Ook indrukwekkend: Marga’s ouders, broer David, zus Betje, schoonzus Charlotte en zwager Hans worden met naam genoemd, met hun geboorteplaats en -datum en hun sterfplaats en -datum. Alle genoemden kwamen om in een concentratiekamp. ‘Zo lang zij genoemd worden, leven zij’, was Minco’s idee. ‘En door nu in de advertentie van de 103-jarige genoemd te worden, zijn zij toch nog oud geworden’, zegt de literatuurdeskundige Onno Blom in ‘Met het oog op morgen’, waarnaar ik op de terugweg naar Borne luister.

Vader Salomon Minco groeide op in Twente. Geboren in 1887, in Oldenzaal. Hij en zijn Groningse echtgenote Grietje van Hoorn trokken na de geboorte van zoon David (1915) en voor de geboorte van dochter Betje (1919) naar Ginneken bij Breda. Daar werd in 1920 ook Sara geboren, die later Marga genoemd werd. Een mogelijke verklaring voor de verhuizing naar het zuiden is dat Oldenzaal ‘voor joden een ernstig problematische omgeving vormde’. Dat joodse gezinnen op drift raakten door Jodenhaat begon al ver voor de Duitse bezetting en speelde dus ook in ónze regio.

Over de omzwervingen van het gezin Minco in de Tweede Wereldoorlog gaat het boek waarmee Marga Minco heel bekend werd: ‘Het bittere kruid’. In 1957 kwam het uit en het ‘vloog de winkel uit’. In 2019 (het jaar dat Minco de P.C. Hooftprijs won) verscheen de 64e (!) druk. ‘Het bittere kruid’ werd in 19 talen vertaald.

Het boek is dun, 98 pagina’s en daardoor kwam het op menig literatuurlijst van middelbare scholieren voor, ook op de mijne. Hoewel ik ook graag lijvige boeken las voor de lijst. Onno Blom zegt dat het de moeite waard is om ‘Het bittere kruid’ te herlezen en dat heb ik gedaan. Ik vond een luisterboek, zeer stijlvol voorgelezen door de schrijfster zelf! Ze was toen bijna 90. Loepzuiver van taal en uniek van stijl is dit vreselijke verhaal waarin Marga alle gezinsgenoten verliest omdat zij opgepakt werden en geporteerd. En niet terugkwamen. Onderduikadressen en haar met waterstofperoxide gebleekte haar waren Marga’s redding.

Over een Seidermaaltijd, voorafgaand aan Pesach, schrijft ze: "Dan verhaalde mijn vader op zangerige toon van de uittocht uit Egypte en wij aten van het ongezuurde brood en het bittere kruid, opdat wij het nog zouden proeven - tot in lengte van dagen."

ds. Johan Meijer

Oordeel

2 augustus 2023 - Sinds een paar maanden rijden vrienden met een buitenlands kenteken op hun auto. Niks bijzonders. Dacht ik. Tot ze een paar keer lelijk werden bekeken en zelfs een keer werden toegeschreeuwd. Ik was er een beetje ontdaan over; in Twente negatief te worden benaderd! Wat deden ze fout?

Natuurlijk deden ze niets fout. Het is een oordeel gebaseerd op wat de ander dacht te zien. Hoe vaak doen we dit wel niet? Hoe vaak doe ik het zelf? Hoe vaak overkomt het mensen van buiten Nederland wel niet, misschien hier geboren en getogen maar op grond van hun huidskleur, accent of kleding; gewoon net iets anders zijn dan de 'gemiddelde' en daarop worden beoordeeld. Misschien zelfs wel veroordeeld; dom, niet te vertrouwen, vreemd, raar, noem het maar op. Zoals Dieuwertje Blok het verwoordde tijdens haar toespraak op 4 mei: "Veroordeeld worden op één aspect van een mens!”

Al die energie die nu in die discussies wordt gestopt, die energie te stoppen in begrip voor anders zijn, voor een andere achtergrond hebben dan de Nederlandse. Dat zou beter helpen dan al die zinloze acties die er nu vaak zijn. Het woord tolerant komt op in mijn hoofd. Daar ontbreekt het vaak aan, polarisatie ligt ook in ons land vlak om de hoek.

Dat een kerk een bevrijdende werking op mensen kan hebben, dat ze kunnen zijn wie ze zijn, zich uiten in hun eigen taal, gelijk voor het oog van de Ene beschrijft Ocean Vuong in zijn boek 'Op aarde schitteren we even'. Hierin beschrijft hij hoe zijn moeder ineens in haar eigen taal in de kerk van Puerto Ricaanse vrienden zingt, huilt en roept in haar eigen taal. En niemand kijkt er van op! Dáár kon ze eindelijk zichzelf zijn, zichzelf even verliezen in haar verdriet. Niemand die haar veroordeelde om haar niet wit Amerikaans zijn. Want anders zijn is slecht!

Toon Tellegen doet het anders in zijn boeken met de dieren verhalen. Zijn dieren hebben geen geslacht; ze zijn alleen hun soort. Je denkt dat de mier met de vier hoge hakken en een roze jasje aan een vrouwelijke mier is maar dat hoeft niet. Mier is gewoon mier. Hoe mooi zou het zijn wanneer ook wij los komen van onze vooroordelen!

En ik? Wat doe ik? Ik verbaas mij en probeer het van mij te schudden. Ik praat er over met betreffende vrienden, lach er wat over maar eigenlijk vind ik het een griezelig iets, deze reactie; op een kenteken! Gelukkig ze krijgen binnenkort een andere auto èn een ander kenteken!

Miek Remmers

Noaberschop

26 juli 2023 - Onlangs las ik een artikel van Eric van de Berg over 'digitaal noaberschop' naar aanleiding van een publicatie.. Zeer lezenswaardig… en vervolgens verdwijnt de informatie weer naar de back-up van je eigen harde schijf. Intussen ervaar je iedere dag toch de gevolgen van uitspraken in de digitale wereld en dan vooral dat wat er geschreven wordt op de sociale media. Los van het feit dat ik steeds meer vind dat die media zeker niet sociaal zijn, omdat het menselijke, het 'van mens tot mens' steeds meer ontbreekt.

Een deel van de sociale media lijkt steeds meer te verworden tot een afvalput, nee zelfs, het riool van … ja, van wie eigenlijk? Is het daadwerkelijk zo’n grote groep mensen, die zich ongehoord, ongezien voelen dat zij bijna 80 procent van onze tijd, van onze aandacht opslurpen? Even toch terug naar de digitale noaberschop.

Ook ik maak gebruik van social media, maar de eerlijkheid gebiedt me te schrijven dat ik sinds kort mijn Twitter-account heb opgeheven, mijn FB-account niet meer actief is en dat ik mijn 'schermtijd' behoorlijk naar beneden heb bijgesteld. Ik werd geraakt door de boodschappen die over en weer over mijn beeldscherm vlogen. Je zult maar politicus, van welke partij dan ook, zijn. Je zult maar verantwoordelijkheid dragen, hoe klein of groot ook, in de gezondheidszorg of bij een vereniging die het wel of niet eens is met de voorstellen wat betreft de natuur. Soms merk ik dat ik terughoudend ben in een gesprek over bijvoorbeeld de landbouw of het wel of niet vaccineren…

De manier waarop gesproken, geschreven werd heeft mij er toegebracht de accounts te sluiten. Het gaat dus niet alleen erom wat je zegt, wat je schrijft, maar ook hoe je het zegt. Ook in de 'gewone wereld', het leven van alledag is het 'wat', maar zeker ook het 'hoe' belangrijk. Bij noaberschop in welke vorm dan ook, komt altijd eerst de mens, je nabuur. Je noaber is je naaste, is diegene die samen met jou optrekt in het leven van alledag. Bij digitaal noaberschop is in feite precies hetzelfde aan de hand. Je trekt samen op, je bent er voor elkaar, dan ook in de digitale wereld.

En of we dat nu leuk vinden of niet: die digitale wereld bestaat, die wereld gaat niet weg, wordt zelfs steeds omvangrijker en ik, jij, wij staan er midden in. 'Ook als individuele christen of als geloofsgemeenschap in de digitale wereld kan je als liefdevolle buren aanwezig zijn en aandacht aan elkaar geven, in de digitale wereld'. Dat is dus ook noaberschop (in het Twents) of naoberschap ( Achterhoeks).

https://www.katholiek.nl/actueel/vaticaan-promoot-digitaal-naoberschap/

Jan Morsink

Het leven is de moeite waard

19 juli 2023 - Vaak beseffen we niet hoe broos een mensenleven kan zijn. Maar zo nu en dan vinden er gebeurtenissen plaats die je aan het denken zetten. Een sterfgeval in de familie is soms zo’n moment. En ook ziekte confronteert mensen met de broosheid van hun bestaan. Ikzelf heb dat ervaren toen ik op 49-jarige leeftijd voor de dood ben weggehaald vanwege een gesprongen blinde darm. Ik keek daarna anders en meer dankbaar naar het leven. Ook de vroegtijdige dood van twee kinderen van mijn broers.

Meestal zijn we niet gewend daarover na te denken. Mensen die worden geconfronteerd met ernstige ziekte zeggen dat ze nu pas beseffen hoeveel ze van het gewone alledaagse leven houden. Van de wisseling van de jaargetijden bijvoorbeeld of van het prille lentegroen. Ze staan wat langer stil bij een zorgvuldig bereide maaltijd; bij een onverwacht bezoek; bij de warme nabijheid van een medemens, of zomaar bij een bos bloemen. In heel kleine dingen zit voor hen de zin van hun bestaan. Nu ze ziek zijn vinden ze dat het leven anders is geworden. Het accent ligt niet meer op ‘werken’. Ze beseffen dat een mensenleven heel kwetsbaar is.

Kennelijk kan ziekte nieuwe levenszin geven, een mens laten groeien door het besef dat leven niet vanzelfsprekend is. Dat geeft een nieuwe manier van kijken; van hoopvol leven. Hoopvol, positief in het leven staan heeft te maken met het feit dat je bij de goddelijke krachten kunt komen die in ieder van ons zijn neergelegd. Krachten die te maken hebben met het tot ontwikkeling laten komen, ruimte geven, tot zijn recht laten komen.

Jammer genoeg is er vaak een onverwachte diep ingrijpende gebeurtenis nodig om deze krachten te ontdekken, al geldt dat niet zomaar voor iedereen. Gebeurtenissen als een opname in het ziekenhuis, een ernstige ziekte of een sterfgeval. Maar zo’n ontdekking in je leven doet goed. Doet ook anderen goed. Is echt de moeite waard.

Rinus van der Vegt

emeritus priester-karmeliet

Alleen maar ‘zijn’

12 juli 2023 - In ons huis hangt een zwart-wit poster die ik tijdens een vakantie in Duitsland kocht. Ik moest en zou die poster hebben en er bleek nog maar één exemplaar meer van in voorraad te zijn. Ik was de koningin te rijk. Het is een foto van een jonge vrouw aan zee. Ze lijkt tegen de wind in te dansen. Kennelijk regent het, want ze heeft een paraplu in de hand. Veel heeft ze daar niet aan, want de wind heeft er vat op gekregen en ze verliest hem zelfs bijna.

Op de poster een tekst van Rahel Varnhagen, een Duits-joodse vrouw uit de 18e eeuw die een bekende salon in Berlijn had waar vooraanstaande kunstenaars, dichters, filosofen en staatslieden kwamen en met elkaar discussieerden over tal van onderwerpen. De tekst op de poster luidt: 'Was machen Sie? Nichts. Ich lasse das Leben auf mich regnen'.

Het was de combinatie van tekst en beeld die me raakte. Misschien omdat ze raakten aan een verlangen in mijzelf om ‘het leven op me te laten regenen’, om me gewoon door de wind mee te laten nemen en maar zien waar die me zou brengen. Vakantie kan een tijd zijn waarin je kunt proberen alleen maar ‘te zijn’, om je door het leven en de wind mee te laten nemen. Toch lukt dat mensen maar zelden.

Niet alleen moet er van tevoren veel worden geregeld, maar ook tijdens die vrije weken moet er vaak zoveel. Ik hoor over werkgevers die dankzij de moderne communicatiemiddelen van hun werknemers verwachten dat ze ‘stand-by’ zijn, ook tijdens hun vakantie. Ik zie mensen van bezienswaardigheid naar bezienswaardigheid rennen om toch vooral niets te missen en om thuis te kunnen vertellen dat ze er zijn geweest. Er moet tegen de klippen op worden gewandeld, gefietst, kinderen bezig gehouden, ruzie gemaakt, plannen gesmeed en weer gewijzigd en ga zo maar door.

Tijdens onze recente vakantie heb ik sinds lange tijd weer momenten gekend van ‘alleen maar zijn’. Gewoon zitten en als het ware deel worden van de natuur om je heen: de geuren opsnuiven, de vogelzang wérkelijk horen, het geritsel in de struiken en bomen tot je door laten dringen en je verbazen over al die levende wezens en wezentjes die daar rondstruinen en –kruipen. Ik voelde me inderdaad soms als iemand die ‘het leven op zich liet regenen’. Meer hoefde ik niet; gewoon ‘zijn’.

ds. Carla Borgers

emeritus doopsgezind predikant
lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Desiderata, Leefregels van Baltimore

Vergaderingen van de Raad van Kerken beginnen we standaard met een bezinning: een gedicht, een gebed of een bijzondere tekst. Recent openden we met onderstaande tekst, gevonden in de oude St. Pauluskerk te Baltimore. De herkomst is onduidelijk, maar de tekst is zeker een honderd jaar oud. Desondanks nog steeds actueel, zelfs dusdanig dat deze tekst ook op posters verkrijgbaar is als inspiratiebron voor een goed en zinvol leven. Mijn inziens de moeite waard dus om ze onder de aandacht te brengen van de lezers van deze wekelijkse column.

Wees kalm temidden van het lawaai en de haast
en bedenk welk een vrede er in stilte kan heersen.

Sta op goede voet met andere mensen zonder jezelf geweld aan te doen.
Zeg je waarheid rustig en duidelijk en luister naar anderen; ook zij vertellen hun verhaal.

Mijd luidruchtige en agressieve mensen; zij belasten de geest.
Wanneer je je met anderen vergelijkt zou je ijdel en verbitterd kunnen worden,
want er zullen altijd grotere en kleinere mensen zijn dan jezelf.

Geniet zowel van wat je bereikt als van je plannen.
Blijf belangstelling houden voor je eigen werk, hoe nederig dat ook moge zijn;
het is een werkelijk bezit in de veranderlijke fortuin van de tijd.

Betracht voorzichtigheid bij het zaken doen, want de wereld is vol bedrog.
Maar laat dit je niet verblinden voor de bestaande deugd; veel mensen streven hoge idealen na
en vooral is het leven vol heldendom.

Wees jezelf. Veins vooral geen genegenheid.
Maar wees evenmin cynisch over de liefde, want bij alle dorheid is zij eeuwig als het gras.

Volg de loop der jaren met gratie; verlang niet naar een tijd die achter je ligt.
Kweek geestkracht om bij onverwachte tegenslag beschermd te zijn, maar verdriet jezelf niet met spookbeelden. Vele angsten worden uit vermoeidheid en eenzaamheid geboren.
 

Leg jezelf een gezonde discipline op, maar wees daarbij lief voor jezelf.
Je bent een kind van het heelal, niet minder dan de bomen en de sterren,
je hebt het recht hier te zijn en ook al is het je al of niet duidelijk,
toch ontvouwt het heelal zoals het zich ontvouwt en zo is het goed.

Heb daarom vrede met God, hoe je ook denkt dat Hij moge zijn,
en wat je werk en aspiraties ook mogen zijn:

houd vrede met je ziel in de lawaaierige verwarring van het leven.
Met al zijn klatergoud, somberheid en vervlogen dromen, is dit nog steeds een prachtige wereld.

Wees waarachtig. Streef naar geluk.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Warmhartig thuisgevoel

28 juni 2023 - Zo’n vijfentwintig jaar geleden hoorde ik voor het eerst van het fenomeen hospice. Dat was in de tijd dat ik als vrijwilliger actief was in een kerkelijk inloopcentrum voor dak- en thuislozen in de binnenstad van Groningen. Soms hoorde je dat een dakloze was opgenomen in een hospice, om daar te kunnen sterven. Toch nog een dak boven het hoofd in de laatste levensfase.

Het beeld dat ik er in die tijd bij had, wordt verwoord in een betekenis die het woord hospice in het verleden vooral had: een instelling die opgericht om armen op te vangen. Mijn gevoel: een barmhartigheid voor wie (bijna) niemand en niets meer heeft. Passend bij de barmhartigheid voor behoeftigen waar Jezus toe oproept. Iemand uit mijn eerste gemeente was actief in een hospice, zij deed haar vrijwilligerswerk met hart en ziel voor hen die er in de laatste levensfase te gast waren. Door haar verhalen werd mijn aanvankelijke beeld dat mensen die in een hospice opgenomen zijn niets of niemand meer hebben bijgesteld.

In mijn Bornse tijd (vanaf 2008) kwam ik ook zelf in aanraking met hospices. Het Lenonardo en Het Hof in Hengelo. Gemeenteleden die er zeer liefdevol werden opgenomen en verzorgd en die door hun naasten bezocht konden worden. Hier leerde ik aan den lijve de ‘tender love and care’ kennen van de toegewijde vrijwilligers en professionals. En vooral: de naasten werden ontzorgd van hun zo (over)belastende mantelzorg. Zij konden weer helemaal partner zijn, zoon, dochter.

Drie jaar geleden waren mijn zus Niesje en ik mantelzorger van onze dierbare oom Rein. Zijn wens was om opgenomen te worden in een hospice als dat noodzakelijk zou worden. En dat werd het. In het ziekenhuis kreeg hij te horen dat hij niet lang meer te leven had en dat opname in een hospice gerechtvaardigd was. Het werd het Willem de Boer Huis – hospice in Hoogeveen. Drie weken was hij daar, tot hij stierf. Drie heel bijzondere weken werden het. En wij konden neef zijn en nicht en hebben zeer kostbare momenten met hem mogen beleven. Wat werd er goed voor hem èn ons (!) gezorgd. Er was een huiselijke sfeer, het voelde als een thuis. Bijna een thuis.

Na een lange adem voor de Stichting Hospice Borne, kon kort geleden eindelijk bekend gemaakt worden dat er een locatie gevonden was voor het ‘Bijna Thuis Huis’, zoals het genoemd wordt. De Stichting legt dit concept uit: ‘Het bieden van een warme omgeving aan mensen in de laatste levensfase, zodat zij deze in alle rust en waardigheid kunnen afsluiten. In een sfeer die de thuissituatie zoveel mogelijk benadert: huiselijk en kleinschalig. Hierbij gaat de aandacht ook uit naar hun naasten.’

Wat is het fijn dat de organisatie nu echt handen en voeten kan geven aan de langgekoesterde wens om in Borne een hospice te kunnen realiseren. En wat is het goed om te merken de plaatselijke samenleving het zo’n warm hart toedraagt, dit zo Warmhartige initiatief dat bijna werkelijkheid wordt!

Ds. Johan Meijer

Oordeel

21 juni 2023 - Sinds een paar maanden rijden vrienden met een buitenlands kenteken op hun auto. Niks bijzonders. Dacht ik. Tot ze een paar keer lelijk werden bekeken en zelfs een keer werden toegeschreeuwd. Ik was er een beetje ontdaan over; in Twente negatief te worden benaderd! Wat deden ze fout?

Natuurlijk deden ze niets fout. Het is een oordeel, gebaseerd op wat de ander dacht te zien. Hoe vaak doen we dit wel niet? Hoe vaak doe ik het zelf? Hoe vaak overkomt het mensen van buiten Nederland wel niet, misschien hier geboren en getogen maar op grond van hun huidskleur, accent of kleding; gewoon net iets anders zijn dan de 'gemiddelde' en daarop worden beoordeeld. Misschien zelfs wel veroordeeld; dom, niet te vertrouwen, vreemd, raar, noem het maar op.

Zoals Dieuwertje Blok het verwoordde tijdens haar toespraak op 4 mei: ”Veroordeeld worden op één aspect van een mens!” Al die energie die nu in die discussies wordt gestopt, die energie te stoppen in begrip voor anders zijn, voor een andere achtergrond hebben dan de Nederlandse. Dat zou beter helpen dan al die zinloze acties die er nu vaak zijn. Het woord tolerant komt op in mijn hoofd.

Daar ontbreekt het vaak aan, polarisatie ligt ook in ons land vlak om de hoek. Dat een kerk een bevrijdende werking op mensen kan hebben, dat ze kunnen zijn wie ze zijn, zich uiten in hun eigen taal, gelijk voor het oog van de Ene beschrijft Ocean Vuong in zijn boek 'Op aarde schitteren we even'. Hierin beschrijft hij hoe zijn moeder ineens in haar eigen taal in de kerk van Puerto Ricaanse vrienden zingt, huilt en roept in haar eigen taal. En niemand kijkt er van op. Dáár kon ze eindelijk zichzelf zijn, zichzelf even verliezen in haar verdriet. Niemand die haar veroordeelde om haar niet wit Amerikaans zijn. Want anders zijn is slecht.

Tellegen doet het anders in zijn boeken met de dieren verhalen. Zijn dieren hebben geen geslacht; ze zijn alleen hun soort. Je denkt dat de mier met de vier hoge hakken en een roze jasje aan een vrouwelijke mier is maar dat hoeft niet. Mier is gewoon mier. Hoe mooi zou het zijn wanneer ook wij los komen van onze vooroordelen.

En ik? Wat doe ik? Ik verbaas mij en probeer het van mij te schudden. Ik praat er over met betreffende vrienden, lach er wat over maar eigenlijk vind ik het een griezelig iets, deze reactie; op een kenteken. Gelukkig, ze krijgen binnenkort een andere auto èn een ander kenteken!

Miek Remmers

De Zwanenhof in transitie…

van retraitehuis naar landgoed, maar in de kern onveranderd

14 juni 2023 - Zo af en toe mag ik als vrijwilliger belangstellenden rondleiden door De Zwanenhof. Het karakteristieke gebouw, midden in het Twentse land, heeft een rijke geschiedenis. We hebben heel wat te vertellen!

Mooi uitgangspunt daarbij is het winkeltje van zuster Antoinella. Het is in de oude staat gebleven, met rozenkransen en icoontjes. Er hangen foto’s van de zuster in haar zusterkleding en later 'in burgerkleding', met haar kenmerkende guitige oogjes. Aan de muur hangen ook herinneringen aan de start van het retraitehuis. Citaat uit Twentse Courant d.d. 8 augustus 1927: 'In het drukke woelige leven waarin de mensch wordt heen en weer geslingerd, verliest de mensch vaak zijn evenwicht en het is in het retraitehuis, dat de mensch de gelegenheid wordt geboden tot inkeer en tot rust te komen'.

En wij maar denken dat 'onthaasten' specifiek iets is van onze tijd! Tot rust komen, je terugtrekken uit het drukke alledaagse leven, je bezinnen op wat dieper gaat dan wat aan de oppervlakte ligt. De Zwanenhof is daarvoor gebouwd en biedt nog steeds de ruimte daartoe. Dat mogen de 90 Oekraïense vluchtelingen, die er inmiddels ruim een jaar wonen, ook ervaren. Zoals voor veel eerdere 'gebruikers' van het huis, geldt ook voor hen: het wordt (dan wel tijdelijk) jouw huis, want het biedt jou de ruimte en de tijd om jezelf te zijn. In al je kwetsbaarheid vind je er je kracht!

Het nare toeval wil, dat de geschiedenis van De Zwanenhof vorige week in de krant verscheen vanwege de rechtelijke uitspraak rond het faillissement (oktober 2019). De vorige bestuurders wordt dit faillissement zwaar aangerekend. Ik heb geen verstand van grote financieringstrajecten en risico’s die 'mensen met grootse plannen' moeten nemen. Wat ik wel weet, is dat er in al die jaren met hart en ziel gewerkt is om De Zwanenhof te laten voortbestaan, als een open huis voor mensen van allerlei slag, op zoek naar bezinning. De erfenis van deze voormalige werkers bleek een goede basis voor de huidige doorstart met een nieuwe eigenaar. Woorden van dank hiervoor schieten tekort.

De Zwanenhof, gestart als katholiek retraitehuis, doorontwikkeld als bezinningscentrum is nu een landgoed geworden, maar heeft als motto nog steeds:

Kom binnen
maak een pas op de plaats
kom tot jezelf
ga op zoek naar je kern en
wees: een parel in Gods ogen.

Susan van Os-Yedema, emeritus pastoraal werker
vrijwilliger in De Zwanenhof

Kom, Heilige Geest

7 juni 2023 - Honderd mensen kunnen ons zeggen dat iets zo is, dat je dit moet geloven, maar dat betekent nog niet dat we het ook zo ervaren. Die ervaring van wie God is, de innerlijke overtuiging dar er meer is dan dit ondermaanse, de ervaring van de vertroosting die het geloof ons geeft en van wat het betekent, dat Jezus is verrezen, die genade geeft ons de heilige Geest.

We hebben - denk ik - allemaal wel een ervaring opgedaan van dat er soms misschien wel perspectief is, maar dat je dat nog niet altijd ook helder kon zien. Als we bijvoorbeeld net iemand verloren hebben van wie we heel veel hebben gehouden, kan iemand wel zeggen dat het leven doorgaat en dat er licht aan het einde van de tunnel is, dat ze zon voor ons weer zal gaan stralen, maar op dat moment valt zo’n verhaal niet goed; het klinkt goedkoop en onecht.

Er kunnen ook periodes zijn in ons leven, dat we niets van God ervaren. We hebben dan iemand nodig die spreekt tot ons hart. Die nieuwe vreugde brengt. Ons een perspectief laat zien. Daarom bidden we ook met Pinksteren: Kom heilige Geest. Vervul de harten van wie in U geloven; ontsteek in ons hart het vuur van uw liefde en van enthousiasme voor alles wat goed is en mooi!

Pastoor Jurgen Jansen

Verbinden

31 mei 2023 - Pasen ligt al weer enkele weken achter ons. Nog vier dagen en het is Hemelvaart. Als u, als jij dit leest is het al Pinksteren geweest. Wat is er veel gebeurd in die weken. Het lijkt wel alsof een heel leven zich kan afspelen in zo’n periode. Een periode waarin een mens, dé mens, zo nadrukkelijk aanwezig is. Met alle vreugde, verdriet en angsten, maar ook met de wetenschap dat we er voor elkaar zijn.

Op 4 mei. ’s Avonds tijdens de herdenking der gevallenen, de slachtoffers van oorlogen en geweld, en met name de doden tijdens WOII. Na de bijeenkomst in de Oude Kerk, de indrukwekkende tocht door Oud Borne, de historische Stolpersteine als stille getuigen, worden er bloemen gelegd. Oud en jong, soms aan de hand van mama of papa. De verbinding is voelbaar, is zichtbaar, gesymboliseerd door de vele witte rozen, die één voor een neergelegd worden.

Verbinden en contact maken
Dat is ook te voelen als je toeschouwer bent, eigenlijk deelgenoot of deelnemer, tijdens een voorstelling, op het vliegveld, in Hangar 11, van 'De vergeten Twentse Lente'. Uiteindelijk heb je met elkaar het leven te delen en dat kan alleen als je contact maakt met elkaar. Al is het soms, heel even.

Met elkaar kunnen we wat bereiken. Dat is ook te zien in het met elkaar het verleden en heden van Borne middels plaatjes in een album vast te leggen. Er wordt heel wat geruild, geappt, gevraagd en gedeeld. Soms zit je ineens met 'iemand uit de straat' aan de keukentafel koffie te drinken en plaatjes te ruilen, zie je ineens de verbaasde blik en blijde ogen als je even de enkele plaatjes komt brengen die nog ontbreken. Het is inderdaad 'bijzonder Borne' in beeld, met een extra PLUS. Verbinding, soms even.

In de Pinksterviering van de Theresiagemeenschap, tijdens de Agapè-viering, waarin spijs en drank tijdens een maaltijd wordt gedeeld, is gesproken en gezongen over de angst van de apostelen. In vele geloofsgemeenschappen was de Bijbellezing over de angst en de H. Geest het centrale thema. De angst om naar buiten te gaan, de luiken open te zetten. En toch, uiteindelijk, juist omdat de leerlingen met elkaar zijn, durven ze het aan. In verbondenheid met elkaar, nadat de Geest de leerlingen, wij mensen, in vuur en vlam heeft gezet.

Er is weer toekomst. Met dat vooruitzicht kunnen we steeds weer op zoek gaan naar verbinding met onze medemens, onze naaste. Soms is daar slechts een roos, een plakplaatje of een zitplaats in hangar 11 voor nodig. En de mens, jij, ik.

Jan Morsink

Tussen Pasen en Pinksteren

24 mei 2023 - Met Pasen bloeiden er al pinksterbloemen, hier en daar zelfs velden vol. Hoe komen ze toch aan de naam ‘pinksterbloemen’? Misschien kunnen we ze vanwege die vroege bloei beter herdopen tot ‘paasbloemen’? Pinksterbloemen met Pasen. Zo laat de natuur Pasen en Pinksteren toch op één dag vallen!

In werkelijkheid valt het feest van Pinksteren op de negenenveertigste dag ná Pasen of de vijftigste dag ván Pasen (afhankelijk van de traditie die je volgt). Het christelijke Pinksterfeest is afgeleid van het joodse Wekenfeest (Hebr: Sjavoeot), oorspronkelijk een oogstfeest. De eerstelingen van de oogst werden aan God geofferd. Later werd dit feest gekoppeld aan de gave van de Tora aan Mozes op de berg Sinaï. Vanaf het jaar 70, het jaar waarop Jeruzalem en de tweede tempel door de Romeinen werden verwoest, zijn de beide feesten uit elkaar gegroeid.

Toch herinnert het verhaal van de uitstorting van de heilige Geest nog altijd aan de openbaring van de Tora, richtingwijzer voor het goede (samen)leven. En ook het ‘talenwonder’ uit Handelingen 2 heeft zijn wortels in het jodendom. Van de zeer gezaghebbende rabbijn Jochanan ben Zakkai (30-90 n. Chr.) is de uitspraak dat de stem van God zich tijdens de openbaring op de berg Sinaï verdeelde in de zeventig (in die tijd bekende) talen van de mensheid, zodat alle volken de woorden van de Tora zouden kunnen horen en verstaan.

Met Pinksteren krijgen mensen die woorden opnieuw te horen in hun eigen taal, woorden die door Jezus een eigen diepgang hebben gekregen, een eigen draai. Opnieuw zijn het woorden geworden waarmee mensen kunnen leven, woorden die mensen inspireren en aanzetten om een nieuwe weg in te slaan. Met Pasen kwam de gekruisigde Jezus als het ware weer tot leven in de gemeenschap van volgelingen. Zijn woorden en daden, waar zijn volgelingen tijdens zijn leven getuigen van waren geweest, werden voor hen richtinggevend. Op het Pinksterfeest brak vervolgens het inzicht door onder zijn leerlingen dat de boodschap van hun leraar verder moest gaan, de wereld in.

In onze tijd kiezen sommige volwassenen ervoor om met Pinksteren belijdenis te doen en/of zich te laten dopen (of herdopen). De tijd tussen Pasen en Pinksteren is voor hen een tijd van verlangen om erbij te horen, een tijd van verwachten, van vuur en hoop, een tijd van inzicht krijgen, óók in zichzelf.

Maar hoe zit dat nou met die pinksterbloem? Ik las ergens dat het kleine roze bloempje dat wij pinksterbloem noemen niet de echte pinksterbloem is. In vroeger tijden was het fluitenkruid de Pinksterblom. En wat wil nu het geval? Fluitenkruid bloeit ongeveer in mei, juni, soms wat eerder. Het zou toch mooi zijn als er met Pinksteren in elke Bornse kerk een bos fluitenkruid op de liturgische tafel staat te stralen. Dat fluitenkruid past ook nog eens heel mooi bij de witte kleding van de Pinksterbruidjes, die in vroeger tijden ook wel Pinksterblommen werden genoemd!

ds. Carla Borgers

emeritus doopsgezind predikant,
lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Getuigen

17 mei 2023 - Voor christenen is geloven pas echt wanneer we er naar onze medemens toe eerlijk over zijn. Dat houdt in dat wij voor anderen open staan als mensen die gelovig leven en handelen. Mensen zullen dan soms vragen naar hoe en wat. Kinderen willen ook weten wat het geloof inhoudt en niet-christenen horen ons er soms graag over vertellen. Getuigen gaat verder dan onderwijzen. Het gaat hierbij altijd om meer dan wat wij weten. We moeten er van ons zelf overtuigd zijn dat we communiceren met alles wat we zijn en hebben. Voor sommigen is het bijna een natuurlijk proces, de liefde tot God en de naaste is dan doorleefd. Doorgaans moeten we rekening houden dat we ons niet beter, hoger of wat dan ook, achten dan de ander. Bij het getuigen komt ook motivatie.

Denk maar aan Tom Sawyer (personage van Mark Twain) die een vallei moet schilderen, en daar aanvankelijk niets in ziet. Hij overtuigt zijn vrienden dat het een zeer leuke opdracht is en die gaan met hem aan het werk. Ze krijgen er tot slot een beloning voor. Elke opdracht heeft ook aantrekkelijke, leuke kanten.

Getuigen is altijd een twee richtingen verkeer. Een professor leert ook van zijn studenten. Hij of zij die getuigenis geeft, zal ook inspiratie krijgen van wie dit getuigenis ontvangt. Goed luisteren is een kunst, tevens een substantieel onderdeel van een gesprek. We kunnen altijd leren van elkaar, van wie dan ook. Ieder die onderricht is en blijft leerling. Moeder Teresa van Calcutta vat het samen: "Je zult anderen leren vliegen, maar ze zullen niet jouw vlucht vliegen. Anderen zul je leren dromen, maar ze dromen niet jouw droom. Je zult anderen leren leven, toch leven ze jouw leven niet. Je zult ze leren zingen, maar jouw lied zingen ze niet. Je zult ze leren denken, maar ze zullen niet denken zoals jij. Maar altijd als ze vliegen, dromen, leven, zingen en denken zul je weten dat het zaad van de onderrichte en geleerde weg in hen vrucht draagt."

Onderwijzers en leraren zeggen niet voor niets dat ze het mooiste beroep hebben, juist omdat ze zien en merken dat kinderen groeien en zo steeds beter leren zelfstandig in het leven te staan. Er zijn krachten werkzaam in ons leven die we niet kunnen beheren, niet van ons zelf zijn. Op Pinksteren bidden we dat de Geest altijd met ons mag zijn en dat ons getuigen vrucht mag dragen.

Nico Hofstede

karmeliet

Het verhaal van mijn moeder

10 mei 2023 - Op het moment dat ik deze column schrijf is het 5 mei. Gisteravond was ik bij de herdenkingsbijeenkomst in de Oude Kerk waarna de stille tocht van de kerk naar het monument volgde. De twee minuten stilte vind ik altijd indrukwekkend.

Opeens dacht ik aan het verhaal van mijn moeder. Zij is achtentachtig jaar en kan het niet meer opbrengen om naar het journaal te kijken met al dat oorlogsgeweld. Ze was vijf jaar toen de oorlog uitbrak en tien toen het eindigde. Ze heeft meegemaakt dat mijn opa gevangen en hun schip in beslag werd genomen. Zij werd met mijn oma, haar broer en zusje (een peuter nog) van het schip gezet en naar een grote boerderij verwezen om maar onderdak te vragen. Dat ‘onderdak’ bestond uit een oud schuurtje bij de boerderij waar ook nog een paard in stond en die ze eerst uit moesten mesten. Geen denken aan dat er een plekje voor hen in die boerderij in het hoge Noorden was.

Mijn moeder heeft als meisje van een jaar of negen meegemaakt dat haar hondje, dat vlak naast haar stond, door een Duitse soldaat door zijn voorpoot werd geschoten en hoe ze met lappen de wond heeft verbonden. Ze heeft meegemaakt dat de geallieerden hen uit het schuurtje verjaagden omdat zij een plek nodig hadden. En hoe ze samen onder vuur hebben gelegen tijdens een gevecht tussen de Duitsers en geallieerden. Maar ze heeft ook de bevrijding meegemaakt! En dat mijn opa weer terugkwam. Hij had zijn leven te danken aan die ene Duitse soldaat die voor hem is gesprongen toen de anderen hem dood wilden schieten na zijn mislukte ontsnappingspoging. Zo heeft hij het overleefd.

Zomaar een greep uit de verhalen van mijn moeder. Geen grote helden- en verzetsdaden maar een verhaal van een kind dat doodsangsten doorstaan heeft. Een verhaal ook waaruit blijkt dat bij mensen waarvan je hulp en medemenselijkheid zou verwachten deze totaal kan ontbreken. Maar ook dat medemenselijkheid daar kan zijn waar je het niet verwacht. Dat er letterlijk iemand, die voor jou de vijand is, voor je gaat staan om jouw leven te beschermen. Het is geen verhaal zoals in de ooit razend populaire jeugdboekenseries van Piet Prins, waardoor ik als achtjarig meisje dacht dat half Nederland in het verzet zat. De meerderheid hield zich gedeisd en keek weg tot na de bevrijding.

Mia Ring

Vrijwilligers maken het verschil

26 april 2023 - Op woensdag 26 april zullen wellicht een aantal plaatsgenoten onderscheiden worden c.q. zijn, voor al het werk dat ze voor de gemeenschap doen. Het is een mooi gebaar, zeker als men er echt helemaal niet van op de hoogte was dat zoiets stond te gebeuren. Vrijwilligers, we kunnen niet zonder. Gemiddeld wordt er in Nederland 4,5 uur per week aan vrijwilligerswerk besteed. Vrijwilligers hebben over het algemeen een hoger opleidingsniveau, een kerkelijke achtergrond en zijn van middelbare leeftijd. Mensen zetten zich vooral vrijwillig in voor sport, scholen, verzorgingsorganisaties, jeugdwerk en kerken.

Achter deze kale cijfers en opsommingen zitten duizenden mensen. Je kunt ze gerust de steunpilaren van de samenleving noemen. Met hart en ziel zetten zij zich in voor anderen.

Maar niet alleen het werk dat zij doen is belangrijk. Zeker ook de sociale contacten die ze opdoen in het vrijwilligerswerk. Daardoor komt het vaak voor dat mensen, die zich inzetten voor sportverenigingen, scholen en kerken zich gelukkiger voelen dan mensen, die zich niet inzetten voor dit type organisaties. Uiteraard is het van belang dat het vrijwilligerswerk bij de persoon moet passen, qua belangstelling en qua uitvoering. De persoonlijkheid speelt hierin een belangrijke rol, wat bij de een past, is voor een ander een onmogelijkheid.

Binnen de kerken vormen de vrijwilligers de ‘grootste groep arbeidskrachten’. Zij vormen de basis in de continuïteit van alle activiteiten en verdienen daarom aandacht van een goede organisatie. Enkele reacties van vrijwilligers op de vraag: wat geeft het vrijwilligerswerk in de kerk jou?

• Ik ben geen zondagse kerkbezoeker, maar door actief iets te doen ben ik toch bezig met mijn geloof. Dat vind ik fijn!
• Verbondenheid, dankbare reacties. Versterkt je geloofsbeleving
• Omzien naar elkaar

Vrijwilligerswerk zit zo in de genen van de kerk, dat we er blind op varen. Een dank- je-wel voor alle vrijwilligers is hier dan ook echt op zijn plaats. Beste vrijwilligers, wat zijn we jullie dankbaar!! We hopen dat jullie je vrijwilligerswerk nog lang mogen en kunnen blijven doen.

Hart van goud

Uit het juiste hout

Leeft
Geeft
En draagt bij
Steunpilaar
van deze maatschappij

Handen uit de mouwen
Mannen en vrouwen
wat zijn ze prachtig
 

Vrij
en blijvend
Maar nooit vrijblijvend

Geen loze beloftes
Voegt de daad
bij het woord

Uniek in zijn soort
(door Tom uit Wormerland)

Maria Verheijen-van Alst
vicevoorzitter parochie O.L.V. Onbevlekt Ontvangen Zenderen

Druk, druk, druk?

19 april 2023 - Vroeger als kind was ik helemaal weg van het boek ‘Momo en de tijdspaarders’. Ik vond het reuze spannend. Het ging over grijze mannetjes die tijd wilden stelen van mensen. Ze deden dat door te zeggen dat mensen vaak tijd over hebben waarin ze dingen gaan doen die niet echt nodig zijn zoals hobbies of een boek lezen. De grijze mannetjes wilden die tijd wel voor hen opsparen, zeiden ze, zodat mensen die tijd weer terug konden krijgen als ze met pensioen gingen. In werkelijkheid gebruikten ze de tijd van de mensen voor zichzelf.

Veel mensen in het boek geloofden de grijze mannetjes en gaven hen al hun vrije tijd. En het gekke was: de mensen merkten het verschil niet. Ze waren wel altijd aan het werk, waren altijd druk, druk, druk, maar ze hadden totaal niet in de gaten dat ze geen tijd meer voor zichzelf hadden of voor anderen.

Natuurlijk was dit een kinderboek, maar tegenwoordig herken ik er toch iets in vanuit mijn eigen leven. Misschien geldt dat voor u ook wel. Het lijkt geregeld alsof ik te weinig tijd heb, alsof mijn tijd wordt opgeslokt zonder dat ik het in de gaten heb.

Wanneer ik naar mijn idee pas echt tijd heb, is dat vooral wanneer ik iets met aandacht doe. Niet even iets vlug vlug tussendoor, ook niet bij een spelletje op mijn mobiel (waarvan ik altijd dénk dat het zo’n lekker een momentje voor mezelf is). Maar met aandacht aan tafel eten en het gezellig hebben. Met aandacht een mooi gesprek voeren met iemand. Met aandacht tandenpoetsen, de vaatwasser uitruimen en fietsen. Door met aandacht ergens tijd voor te nemen, krijg ik het gevoel tijd te hebben. Het lijkt tegenstrijdig, maar voor mij werkt het. Hoe is dat voor u?

Kirsten Slettenaar
Remonstranten Twente

Paasmensen

12 april 2023 - We zijn in de Paastijd aangekomen. In de huidige tijd is het voor de meesten van ons niet eenvoudig om iets van het christelijk Paasfeest te ervaren. We weten er steeds minder van, we kennen de Bijbelverhalen niet meer zo goed. De jaarlijkse Passion op de televisie helpt je om wat dichter bij het Paasverhaal te komen. Vriendschap, onbaatzuchtigheid, leven uit de Bron, je leven delen in en uit liefde, sterven om te leven; het zijn thema’s die horen bij het Paasmysterie het Paasverhaal.

De zelfgave van Jezus ruim tweeduizend jaar geleden bleek het begin van nieuw leven. Hij beloofde bij ons te blijven, in de Geest, in ons hart. En zoals Maria Magdalena Jezus niet herkende in de tuinman tot Hij haar noemde bij haar naam, zo is er veel ’nieuw leven’ tussen en onder ons. Jezus vraagt ons ook nu, het leven te breken en te delen in lief en leed, te vertrouwen op de Gever van het leven. Zijn opstanding gebeurt - in ons, hier en nu -.

Oeke Kruythof schreef hierover:

Paasmensen 

Als jij mij vraagt: wie zijn dat eigenlijk

die Paasmensen van jou –

dan heb ik hier het antwoord voor je klaar

de slotsom van vele jaren:

Mirjam, een jonge vrouw

door de artsen opgegeven, nog één hooguit twee jaar

maar ze blijft trouw schrijven, warme woorden

de vele brieven naar haar pleegkind in Senegal

Johnny, een kind nog

door chemo kaal, maar hij blijft lachend spelen, dapper tot de

volgende dag, en de volgende en de volgende

Herman, zijn vrouw verward van geest en opgenomen

al jarenlang, maar hij blijft dagelijks gaan naar haar en

brengt zo leven terug in uitgedoofde ogen

Zoek kijk en luister

ze zijn er echt, de Paasmensen

dichtbij, naast en om je heen

Zij trekken lichtlijnen door de tijd

spreken woorden van een nieuwe taal

de universele taal van het komend Koninkrijk!

(Naar Jesaja 25:8, Openb. 21:4)

Als we goed kijken, zien we de wonderen van nieuw leven in elkaar en in onszelf. Ver weg in oorlogsgebieden waar mensen op de puinhopen van de verwoesting alles doen om leven mogelijk te maken, in de natuur die ieder jaar weer tot leven komt, maar ook in onze kleine kring van vrienden en familie. Overal gebeuren kleine paaswonderen, overal kiemen van nieuw Leven.

Paula Tielemans

Karmel Zenderen

Op weg naar Pasen

5 april 2023 - Komend weekend is het Pasen, prachtig zo’n lang weekend aan het begin van de lente. We kunnen eropuit trekken en genieten van de natuur die barst van nieuw leven. Ja, Pasen staat voor nieuw leven, maar niet alleen in natuur. Het is vooral het feest van geloven/vertrouwen dat er steeds weer ‘nieuw leven’, nieuwe mogelijkheden zijn, hoe hopeloos de situatie ook lijkt.

Als we om ons heen kijken wat er allemaal in de wereld gebeurt, kan het gevoel van ‘waar gaat het toch allemaal naartoe’ ons bevangen. Maar dan is er Pasen! Alleen, bij Pasen hoort ook wat eraan vooraf ging. Deze week is het de Goede of Stille week, de afsluiting van de veertigdagen tijd, de periode die met Aswoensdag begonnen is. Het is de week van gaan door het dal van de doodsheid om zo tot nieuw leven te komen.

In het evangelie lezen we dat Jezus, na de intense ervaring van zijn doop in de Jordaan, veertig dagen naar de woestijn ging om te vasten. Het was een periode van stilte en soberheid als voorbereiding op de nieuwe richting in zijn leven. Daarna ging hij rond, getuigend en levend vanuit een visioen op een beter wereld voor iedere mens. En hij ontving de kracht om te volharden waar hij in geloofde, ook al liep dit voor hem op Goede Vrijdag uit op lijden en dood. Maar dan, op Paasochtend is er toch perspectief op nieuw leven!

Ik moet hierbij ook denken aan de velen die vanuit dezelfde inspiratie als Jezus die weg gegaan zijn. Zoals Titus Brandsma die in 1942 omkwam in Dachau. Hij bleef staan voor zijn principes. En zijn afwijzing van het Nationaal Socialisme moest hij met de dood bekopen. Maar nu, 80 jaar na zijn dood, is Titus een inspiratiebron voor velen wereldwijd. En met Titus en Jezus zijn er natuurlijk vele anderen. Zij laten ons zien dat er altijd een nieuw begin is wanneer we durven vertrouwen op onszelf, op het goede in de medemens en op onze Schepper.

Ook de natuur laat dit nieuwe leven zien, ieder jaar weer. In de winter lijkt alles dood, de akkers en tuinen liggen er kaal bij en de bomen lijken wel ‘dood’. Maar zichtbaar en onzichtbaar bereidt de natuur zich voor op nieuw leven. Wie goed kijkt ziet de héle kleine knoppen al aan de bomen, en uit de grond komt, als vanuit het niets het nieuwe groen, de nieuwe bloemen. Inmiddels kunnen we er al weer volop van genieten. Die doodsheid, die rust en inkeer heeft de natuur nodig om tot nieuw leven te komen.

En wij mensen? Kan deze stille week een tijd van bezinning en voorbereiding zijn op wat er toe doet in het leven? Kan ze wellicht een nieuwe richting geven aan jouw leven?

Ik wens ieder een goede stille week toe, om daarna te meer Pasen te kunnen vieren.

Frida Koopman,

Karmelklooster Zenderen

Veertigdagentijd: tijd voor bezinning

29 maart 2023 - De ramadan is begonnen; journaals op diverse TV-zenders maakten hier melding van. Op de betekenis werd door de nieuwslezers niet ingegaan, wel dat elke vastendag na zonsondergang eindigt met een gezamenlijke maaltijd, de iftar, met dadels, vijgen, olijven en allerlei lekkere hapjes. De media besteedt ook de nodige aandacht aan het einde van de ramadan, het Suikerfeest. Hoewel men tegenwoordig liever spreekt over Eid Al Fitr, maar de hoeveelheid zoete lekkere hapjes wordt er niet minder om. Jammer dat bij de nieuwsgeving de nadruk ligt op het eten en minder op de betekenis van deze voor moslims zo belangrijke periode.

Minder aandacht besteedt de media aan het begin van de christelijke vastenperiode, ook wel veertigdagentijd genoemd. Misschien omdat het minder om lekker eten gaat? Misschien omdat het voor elke christelijke kerk verschillend is en het van oudsher meer een katholieke traditie is dan een protestantse, gebonden aan regels en traditioneel gezien gericht op onthouding?

Zo herinner ik me dat toen ik op de lagere school (nu basisschool) zat alle snoepjes en koekjes die ik kreeg in een blik werden gedaan en pas na de vasten opgegeten mochten worden. Maaltijden waren tijdens de vasten eenvoudiger, veelal zonder vlees en toetjes werden weggelaten.

Na het Tweede Vaticaans Concilie begin jaren zestig zijn de regels voor katholieken sterk versoepeld en beperkt het niet-eten (onthouding van ‘spijs en drank’) in vastentijd zich tot twee dagen: Aswoensdag en Goede Vrijdag. Met het gevolg dat bij veel katholieken het vasten geen rol meer speelt en bij anderen de afgelopen jaren meer de nadruk is gaan liggen op een persoonlijke invulling van de vastentijd: minder gericht op eten, maar meer op onthouding van prettige zaken als roken, alcohol drinken, minder op internet en tv kijken. Maar ook op bezinning.

Genoeg onderwerpen om over na te denken, zoals; wat kan ik doen aan de klimaatverandering, hoe duurzaam ben ik, koop ik biologische producten of de goedkope andere, wat is mijn standpunt over migranten, discriminatie, wat doe ik voor mijn naaste, wat doet de oorlog in Oekraïne met mij?

De lokale Raad van Kerken speelt hier op in door tijdens de Goede of Stille Week een drieluik van meditatieve bijeenkomsten te organiseren:

• maandagavond 3 april: in de Doopsgezinde Kerk, Ennekerdijk 31, samen zijn rond stille meditatie en gebed
• dinsdagavond 4 april: start in de Oude Kerk en in stilte wandelen naar de Mariakapel Koppelsbrink
• woensdagavond 5 april: verzamelen bij het Karmelitessenklooster Zenderen, in stilte langs de kruiswegstaties lopen en samen wandelen naar de Mariakapel op de Zenderense Es.

Alle bijeenkomsten beginnen om 19.30 uur. Iedereen, jong en oud is van harte welkom bij één of meerdere van deze bijeenkomsten.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Onuitsprekelijk Paradijs

22 maart 2022 - In 2021 verscheen het boek Onuitsprekelijk Paradijs. De groene spiritualiteit van Thomas Merton. Dit boek, geschreven door dr. Kick Bras, opent met een indrukwekkend dagboekfragment van Merton, 5 juni 1960.

‘Om half drie ’s morgens - het eerste getjirp van de vogels die wakker worden - het point vierge (maagdelijke moment) van de dageraad, een moment van ontzag en onuitsprekelijke onschuld, als de Vader in stilte hun ogen opent en zij tot Hem spreken, zich afvragend of het tijd is om te ‘zijn’? En Hij zegt hun: ‘Ja (…) Mijn haren rijzen te berge en de ogen van mijn ziel zijn wijd open, ik ben aanwezig zonder het te beseffen, in dit onuitsprekelijke paradijs, en ik neem dit geheim waar, dit wijd open geheim dat er voor iedereen is, gratis, en niemand schenkt er aandacht aan’.

‘Dit onuitsprekelijk paradijs’, zo noemt Thomas Merton de plek in het bos waar zijn kluis staat en waar hij het getjirp van de wakker wordende vogels hoort. ‘O paradijs van eenvoud, zelfbewustzijn - en zelfvergetelheid, vrijheid en vrede’. Merton voelt er zich als Adam, in harmonie met de dieren, in verbondenheid met God. Maar dit paradijs wordt wel ernstig bedreigd. Door menselijke overmoed die de techniek gebruikt om het paradijs te exploiteren en aan zich te onderwerpen.

Gaandeweg zijn leven en geschriften gaat Merton zich hier steeds sterker tegen uitspreken en legt hij meer en meer de nadruk op de (on)verbondenheid van mensen met Gods schepping. Zijn groene spiritualiteit mondt uit in ecologische ethiek.

Thomas Merton, misschien wel de beroemdste monnik van de twintigste eeuw, werd geboren in Frankrijk, studeerde in Amerika en liet zich op volwassen leeftijd Rooms-Katholiek dopen. In 1941 werd hij monnik bij de trappisten in de staat Kentucky. In 1948 verscheen Mertons biografie Louteringsberg, wereldwijd een bestseller. Hij bleek een begaafd spiritueel schrijver, die mensen tot ver buiten het klooster aansprak. Veel schreef hij over contemplatief leven. Op latere leeftijd sprak hij zich meer en meer uit over maatschappelijke onderwerpen als atoombewapening, westerse economische uitbuiting van de Derde Wereld, rassendiscriminatie.

De grote ruimdenkendheid van Thomas Merton uitte zich ook in zijn intense belangstelling voor andere religies. Zo verdiepte hij zich grondig in de Oosterse mystiek. Interreligieuze dialoog was heel belangrijk voor hem en hij was hier een pionier in. Hem werd meer en meer de gelegenheid geboden zich terug te trekken in een kluis in het bos, waar hij de laatste jaren van zijn leven permanent woonde, terwijl hij correspondeerde met mensen over de hele wereld.

Tijdens een spirituele reis naar het Verre Oosten in 1968 ontmoette Merton de Dalai Lama. Zijn leven eindigde plotseling toen hij in zijn hotelkamer in Bangkok werd geëlektrocuteerd door een defecte ventilator. 53 jaar oud werd hij.

Op vrijdagavond 31 maart spreekt dr. Kick Bras over zijn boek Onuitsprekelijk Paradijs. Deze lezing in het kader van Groen Geloven vindt plaats in de Potkaamp en start om 20.00 uur na een inloop met koffie en thee vanaf 19.30 uur. Entree: vrije bijdrage.

ds. Johan Meijer

Vrijheid

15 maart 2023 - In Nederland zijn we vrije mensen. We leven in een vrij land, er is geen regime dat de bevolking onderdrukt of terroriseert, we worden niet beperkt in ons doen en laten door een burgeroorlog of een hongersnood - we leven in één van de welvarendste landen ter wereld. Toch voelt niet iedereen zich vrij. Dat kan bijvoorbeeld doordat er heel weinig geld is, of door fysieke beperkingen.

Het liefst zouden we misschien wel helemaal geen beperkingen kennen, alles doen wat we willen, alleen maar vrijheid hebben. Maar ook dat blijkt niet te werken. Vrijheid heeft een bepaalde beperking nodig in de vorm van regels en richtlijnen. Je kunt het vergelijken met een lichaam dat zonder skelet niet kan functioneren. Zo werkt het ook met regels waar je zelf voor kunt kiezen om je eraan te houden: die bieden vrijheid.

Neem bijvoorbeeld verkeersregels: je bent verplicht om binnen de bebouwde kom maximaal 50 km per uur te rijden met een auto. Als je het niet doet, kun je een straf, een boete krijgen. Als je het daar niet mee eens bent, je wilt harder, dan voel je je niet vrij. Je gaat misschien expres te hard rijden om die vrijheid te veroveren. Het ligt anders wanneer je ervoor kiest om je aan de regel te houden. Wanneer je de bedoeling van de regel inziet en het ermee eens bent: zo is het ook voor andere weggebruikers veilig. Dan voel je je ineens wel vrij, want je hebt er zelf voor gekozen. Je hoeft er niet meer voor te strijden.

Vrijheid is eigenlijk: innerlijk vrij zijn. Zelf ervoor kiezen om je aan bepaalde regels te houden. Dat kunnen verkeersregels zijn. Dat kan ook een richtlijn zijn als ‘ik wil vriendelijk zijn’. Of: ‘ik wil alles wat ik doe met aandacht doen’. Een bekend schrijver zei ooit: “Wie innerlijk vrij is, is geen slaaf meer van de dingen, maar heerst over hen…”

ds. Kirsten Slettenaar
Remonstrantse Gemeente Twente

Een gesprekje over vasten

8 maart 2023 - Inmiddels ligt de derde zondag in de vastentijd achter ons en op 22 maart begint de ramadan. “Wat houdt dat vasten en die bezinning bij jullie eigen in?”, vroeg een islamitische jongeman uit Afrika aan zijn Nederlandse pleegvader. “Kan ik het vergelijken met de ramadan? Staat het gebod om te vasten in de bijbel, zoals bij ons in de koran?” De pleegvader was er een beetje verlegen mee, is ook niet zo heel bijbelvast en zei voorzichtig iets over bijbelse profeten die soms ook vastten. Maar dat bleek geen afdoende antwoord. Hij zat er een beetje mee en vertelde me over dit gesprek. En ik ging er op mijn beurt over nadenken en lezen.

In de bijbel gaan vasten en bidden vaak samen, soms in combinatie met boetedoening vanwege bedreven kwaad. Ook in tijden van rouw werd er gevast. Toen Jezus veertig dagen in de woestijn verbleef, bereidde hij zich daar biddend en vastend voor op het verkondigen van Gods koninkrijk.

Hoewel een bijbels thema, vind je rondom het vasten niet echt duidelijke aanwijzingen in de bijbel, behalve voor bepaalde joodse feestdagen. In de bijbel klinkt er vaak een zekere achterdocht mee. Menen die gelovigen het wel als ze vasten, of is het ‘vroom gedoe’ om bij God in een goed blaadje te komen? Niet voor niets spreekt God bij monde van de profeet Jesaja: “Is dit niet het vasten dat Ik verkies: misdadige ketenen losmaken, de banden van het juk ontbinden, de verdrukten bevrijden, en ieder juk breken?” (Jesaja 58:6). Eigenlijk wordt hier gezegd: bevrijd een medemens van de last waaronder hij lijdt; dat is beter dan vasten.

En de koran? Daarin staat inderdaad dat in de maand dat de koran hen is gegeven, de islamieten gedurende een aantal vastgestelde dagen moeten vasten. Wie ziek is of op reis mag die dagen later inhalen. Wie slechts met grote moeite het vasten kan volbrengen, (bijvoorbeeld door zwangerschap of ouderdom) mag het vasten overslaan, maar moet in plaats daarvan wel de armen in zijn/haar omgeving voeden. Zo gaan vasten en het goede doen voor de medemens ook hier hand in hand.

Vasten is goed als je het met een gelovig en toegewijd hart doet, maar op gelijke hoogte staan zelfonderzoek én oog hebben voor de noden van je medemensen. In beide boeken ligt niet de nadruk op het vasten op zich. Belangrijker is het je te bezinnen op hoe jij zelf in het leven staat, hoe jij mens en medemens bent.

Carla J.M. Borgers

emeritus doopsgezind predikant,
lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Reiziger...

Er is geen weg. De weg maak je zelf, door te gaan.

1 maart 2023 - Antonio Machado schreef bovenstaande dichtregel. Dit soort regels, gedichten, raken mij en maken dat ik er over nadenk. Nadenken, dat kan over verschillende onderwerpen gaan. Deze column gaat over de geestelijke weg: mijn geloofsbeleving.

In mijn kinderjaren waren God, Jezus en de christelijke traditie een vast gegeven. Zonder twijfel genoot ik van de verhalen en nam ze voor waar aan. Ik was dankbaar en had een fijne jeugd. Tijdens mijn werk in het ziekenhuis was ik vaak begaan met patiënten en dacht ik na over het onrecht en het lijden dat mensen moesten ondergaan. Op de één of andere manier deed dit m’n geloof nog steeds niet wankelen. God was erbij. Ik kon tot hem bidden en zorgen bij Hem neerleggen. Maar er kwamen ook vragen in me op. Waarom werden sommige mensen toch zo getroffen?

Jaren later werd ik zelf getroffen. Door heftig verlies. En dat voelde als een confrontatie met alles wat ik tot dan toe als geloofszekerheid had aangenomen. Niet alleen verloor ik dierbaren, ook verloor ik een stuk geloofszekerheid. Ik raakte geestelijk los van datgene wat me altijd zo dierbaar was. Daarmee was ik iets kwijt en ging op zoek. Naar een ander Godsbeeld, dat ik kon verenigen met alle ervaringen. Ervaringen van verlies, onrecht, lijden, oorlogen, armoede, veraf en dichtbij.

Gaandeweg, door gesprekken, lezen, studie en vooral tijd ontstond er ruimte voor nieuwe beleving. Geloven is ook een keuze en mijn keuze is dat ik het niet kwijt wil. Het goede wil ik behouden. Een keuze overigens, die steeds opnieuw gemaakt moet worden. Het is nooit stabiel en de golfbewegingen moeten onderzocht worden. Loslaten lukte me niet of ben ik gewoon niet losgelaten? Geloven, het hiernamaals, voor mij blijft het een mysterie. Dat mag het voor me zijn. Voor nu is dat voldoende. Maar… het landschap van die geestelijke weg moet wel gevoed worden. Lezen, muziek, beelden, delen met anderen, dat is voor mij belangrijk als voeding.

Enkele keren per jaar fiets ik naar het kerkhof in Borne en dwaal tussen grafstenen. Er is één steen met een tekst die me bijzonder raakt. Het komt dicht bij mijn geloofsbeleving zoals ik die nu ervaar: 'in de oudste lagen van mijn ziel, waar hij van stenen is gemaakt, bloeit als een gaaf ontkleurd fossiel, de stenen bloem van Uw gelaat'.

Stien Weken

Leven steeds meer

22 februari 2023 - Deze week begint weer de 40 dagentijd. Na de carnaval, feest van uitbundigheid, komt er een tijd waarin we na gaan denken over en ons voorbereiden op het beslissende moment voor ons christelijk geloven. Het moment dat Jezus gedood werd en toch als levend werd ervaren door zijn leerlingen - Pasen. In de katholieke traditie wordt de eerste dag van de veertigdagentijd aswoensdag genoemd. Deze dag ervaar ik altijd als een spiritueel bijzondere dag. Dat wat we gedenken vind ik zo menselijk ervaarbaar.

'Memento, homo, quia pulvis es, et in pulverem reverteris'' ofwel 'Gedenk o mens dat ge stof zijt en tot stof zult wederkeren', zegt de priester als we met het askruisje worden getekend. Een teken van sterven en leven tegelijkertijd. Bij ons sterven en leven maken wij deel uit van de schepping. Een mens is onzegbaar vanzelfsprekend deel van de kringloop der dingen en dan toch ook weer daaruit ontsnappend met onze vragen en dromen. Wat is een vraag? Wat is een droom?

Geen stoffelijke zaken in ieder geval. Het kruisje verbeeldt die onbegrijpelijke werkelijkheid van ons 'levend zijn' voor mij. In de exacte wetenschap staat vast dat alles in de wereld uiteindelijk vervalt tot chaos, tot as. In het beeld van het kruisje mag ik geloven dat de schepping niet in chaos zal eindigen. Ik leer te geloven dat er over mij gewaakt wordt. Wij mensen trachten zinvolle verbanden te vinden in wat we ervaren en in wat we doen. Dat doen we samen met anderen. Zonder orde en zinvolle verbanden wordt leven onmogelijk We moeten steeds weer opruimen, ordenen, herstellen, opnieuw scheppen in het geloof dat we herschapen worden.

Volgens mij is dat waar het kruisje ons tot oproept. Het kruisje dat zowel as is, als verbeelding van het leven dat we nooit in woorden kunnen weergeven. Het leven dat altijd weer antwoord is op wat zich aandient. Het leven dat meer is dan ik. Het leven dat is en tegelijkertijd wordt. Chaos en leven beiden horen bij het mens-zijn. Op weg naar Pasen mag ik leren geloven, dat leven sterker is dan chaos, of anders gezegd dat liefde sterker is dan dood. Dat durven geloven is Pasen beleven.

Ik las de aanvangregels van het gedicht Tabacaria van Alvaro de Campos (Pessoa) en die verbeelden mooie gedachten om de veertigdagentijd te beginnen.

Ik ben niets.
Ik zal nooit iets zijn.
Ik kan ook niet iets willen zijn.
Afgezien daarvan koester ik alle dromen van de wereld.

Ik lees:

Alles wat wij kennen vervalt in chaos.

Wij maken deel uit van het leven.

leef je vragen en dromen

jouw en mijn leven doen ertoe

zo onderweg naar Pasen

hernieuwd worden

Bert Maathuis

geestelijk verzorger in Het Dijkhuis

Het verhaal van elke mens

15 februari 2023

Jij en ik hebben ieder een eigen mensenverhaal.

Het verhaal over wat er allemaal met je gebeurt,

hoe je bent - hoe je was - hoe je graag wilt worden.

Elk mensenverhaal is belangrijk, het jouwe maar ook het mijne.

In het verhaal spelen heel wat mensen mee en ook... God.

Hij staat aan het begin van ons verhaal.

God, jij en ik beleven het samen, soms in één klank,

heel dikwijls misschien met heel andere verwachtingen en verlangens

en toch... trekken we dezelfde richting uit.

We horen ook, verhalen van anderen, we luisteren ernaar,

er groeien vragen in ons op.

Eén vraag wordt heel belangrijk:

wie is die andere mens voor mij?

De mens in mijn nabijheid, maar ook de mens veraf, zoals de Oeigoer, de Jezidi, kortom de onderdrukte mens.

Wie is de andere mens voor mij?

Wie is dat alleenstaande kind voor mij daar in die kampen?

Het kan toch niet zijn, dat zijn verhaal mij koud laat?

Het kan toch niet zijn, dat zijn verhaal ons koud laat?

Wat wensen we hen toe?

Hoe lief zijn ze ons?

Eén antwoord is belangrijk

Zij zijn mens evenals ik,

wellicht anders, maar ook te waarderen zoals ze zijn.

Horen we, wat die mens ons zegt?

Leggen we onze persoonijke pretentie even af.

We kunnen en weten het niet alleen.

Zien we in de spiegel wie die ander is

en laten we ons bevragen.

Samen op zoek, samen delen,

Samen bouwen aan een nieuwe wereld,

zonder onrecht, zonder verdrukking, zonder ongelijkheid,

Ons verhaal is geen sprookje als we het waar maken

met daden, met ons eigen leven.

Alleen zo wordt het jouw en mijn verhaal, ons beider verhaal!

Zr. Josephine

(een verhaal, dat mij in handen viel)

Het verlangen van 2023

8 februari 2023 - En weer is er een nieuw jaar begonnen; 2023. Het klinkt en schrijft niet zo mooi als het voorgaande jaar 2022. We zullen het er mee moeten doen. Zoals elk jaar maken mensen voornemens; die binnen de kortste keren weer aan de kant worden geschoven met de meest uiteenlopende excuses. Naast voornemens hebben we verlangens, hoop, opbloeiend met de start van het jaar, alsof er wederom een nieuw begin gemaakt mag worden.

'And not to have is the beginning of desire'

Naar iets wat - geheel of gedeeltelijk - afwezig is kunnen we verlangen. We maken verlanglijstjes van wat we willen of wensen of waar we op hopen of reikhalzend naar uitkijken. Zowel op materieel als immaterieel gebied. Een boek, een huis, liefde, vrijheid, succes of erkenning. Ook naar mensen kunnen we verlangen. Leven in verlangen naar een wereld waarin het goed is, komen we al tegen in het scheppingsverhaal. Als dat verlangen heel sterk is, kan het gevoel overgaan in begeren; het voortdurend denken aan het gemis.

De joodse denker Ernst Bloch heeft ooit gezegd dat de mens gedreven wordt door het besef -Etwas fehlt - er ontbreekt iets. Vanuit het besef dat er iets ontbreekt, ontstaat verlangen dat mensen in beweging zet. Het spoort mensen aan met de huidige wereld, samenleving en/of maatschappij geen genoegen te nemen. Dit verlangen gaat gepaard met verlangen naar verbondenheid.

Wellicht gaat het niet eens om wat of wie/Wie, waar we naar verlangen maar gaat het om het verlangen zelf, dat motorwoord dat ons in beweging zet naar iets of iemand, de Ander, toe. Misschien gaat het niet om naar wat of wie we verlangen, maar dàt we verlangen.

John O’Donohue is een Ierse filosoof, dichter en kenner van de Keltische spiritualiteit. In zijn boek Eternal Echoes (1998) typeert hij de wereld als een hectische en chaotische waarin mensen niet echt thuis raken, er zijn vele vormen van isolement en uitsluiting. Moderne mensen dobberen verweesd rond op zoek naar oriëntatie en zingeving. In het boek onderzoekt de schrijver in zes hoofdstukken de meest basale van de menselijke verlangens naar zin in het leven; het verlangen om met anderen, het andere en het Oneindige verbonden te zijn.

In hoofdstuk twee gaat het over Presentie, de vlam van verlangen:

Ontwaak voor het geheim van het hier en nu

Ga de stille grootsheid van je aanwezig zijn binnen.

Heb plezier en vrede in de tempel van je zintuigen.

Ontvang bemoediging als nieuwe grenzen lonken.

Antwoord op de roep van je gave en heb moed haar pad te volgen.

Laat de vlam van woede je bevrijden van alle valsheid.

Moge de warmte van je hart je aanwezigheid doen opvlammen

Dat angst niet om je heen blijft hangen.

Moge je uiterlijke je innerlijke waardigheid weerspiegelen.

Neem tijd om stille wonderen te vieren die geen aandacht vragen

Wees getroost door de stille gelijkvormigheid van je ziel.

Moge je iedere dag ervaren als een heilig geschenk

Geweven rond het hart van verwondering.

Miek Remmers

Zonnelied

1 februari 2023 - Het Zonnelied is een gebed, geschreven door Franciscus van Assisi, een belangrijke inspirator van de huidige paus Franciscus. Hij schreef dit gebed aan het einde van zijn leven, vermoedelijk in de lente van het jaar 1225, toen hij zwaar ziek lag in San Damiano, Italië. Het Zonnelied bezingt de schepping in termen van broeder en zuster. Opmerkelijk is dat hij in het loflied niet alleen de mooie aspecten van de schepping weergeeft, maar ook ziekte en zelfs dood een plaats in het leven van de mens weet te geven.

Hoewel geschreven in voor deze tijd wat ongebruikelijk, bijna poëtisch, taalgebruik, sluit het aan bij ons huidig denken over klimaat, de grote kloof tussen arm en rijk en de veroordeling van racisme, discriminatie. Het vraagt om een eerbiedig omgaan met alle aspecten van onze schepping.

Allerhoogste, almachtige, goede Heer,

van U zijn de lof, de roem, de eer en alle zegen.

U alleen, Allerhoogste, komen zij toe en geen mens is waardig uw naam te noemen.

Wees geprezen, mijn Heer met al uw schepselen,

vooral door mijnheer broeder zon, die de dag is en door wie Gij ons verlicht.

En hij is mooi en straalt met grote pracht;

van U, Allerhoogste, draagt hij het teken.

Wees geprezen, mijn Heer, door zuster maan en de sterren.

Aan de hemel hebt Gij ze gevormd, helder en kostbaar en mooi.

Wees geprezen, mijn Heer, door broeder wind

en door de lucht, bewolkt of helder, en ieder jaargetijde,

door wie Gij het leven van uw schepselen onderhoudt.

Wees geprezen, mijn Heer, door zuster water,

die heel nuttig is en nederig, kostbaar en kuis.

Wees geprezen, mijn Heer, door broeder vuur,

door wie Gij voor ons de nacht verlicht;

en hij is mooi en vrolijk, stoer en sterk.

Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster, moeder aarde,

die ons voedt en leidt en allerlei vruchten voortbrengt, bonte bloemen en planten.

Wees geprezen, mijn Heer, door wie omwille van uw liefde

vergiffenis schenken, en ziekte en verdrukking dragen.

Gelukkig wie dat dragen in vrede,

want door U, Allerhoogste, worden zij gekroond.

Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster de lichamelijke dood,

die geen levend mens kan ontvluchten.

Wee hen die in doodzonde sterven;

gelukkig wie zij in uw allerheiligste wil vindt,

want de tweede dood zal hun geen kwaad doen.

Prijs en zegen mijn Heer, en dank en dien Hem in grote nederigheid.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Machteloos…

25 januari 2023

Ja, dat is het woord dat goed omschrijft, hoe ik me kan voelen:
machteloos.
Ik kan zo bitter weinig doen om iets te veranderen aan de narigheid van deze wereld.
Ik weet zelfs niet eens, wat nou 'goed handelen' is,
als reactie op de oorlog die woedt in Oekraiene.
Natuurlijk, ophouden met vechten.
Maar als de partijen daar niet toe bereid of in staat zijn?
Wat dan? Meer en zwaardere wapens inzetten?
Is dat de manier waarop de vrede dichterbij zal komen?
Door kwaad met kwaad te vergelden?

Ik kan me ook machteloos voelen in conflictsituaties dichterbij huis.
Hoe reageer ik op iemand die totaal anders denkt dan ik?
Iemand die een totaal andere aanpak kiest dan ik zou doen?
Iemand die niet naar me luistert, me niet ziet staan?
We kennen, denk ik, allemaal wel iemand, aan wie we ons bij voorbaat ergeren.
Een bijna allergische reactie.
Ik zou graag vredelievend willen zijn,
maar betrap me op weinig vredige gedachten...

Machteloos…
Ik kauw op het woord…
Zou het ook iets positiefs kunnen zeggen?
Zou daarin zomaar een uitweg te vinden zijn?
Als ik mijn machteloosheid zou erkennen als een menselijk kenmerk.
Zonder macht, zonder grote invloed, kwetsbaar...
Misschien voel ik vanuit die machteloosheid
wel minder het harde tegenover elkaar staan.
Misschien ga ik wel meer op zoek naar de ruimte waar we elkaar kunnen vinden?
In het midden? Durf ik een eindje op te schuiven?
Omdat ik vanuit mijn machteloosheid eigenlijk niets te verliezen heb?

Ontwapenend, in woord en daad
machteloos, weerloos als een lam,
zo laat Jezus van Nazareth zich kennen.
Kom en volg mij op mijn weg.
Hoor je hem roepen om jou en om mij?
Om anders te handelen, onverwachte woorden te spreken.
Waaruit wel degelijk duidelijk wordt, waarvoor ik sta
maar zonder machtsvertoon.
Laat mij dan maar liever machteloos zijn.
en zo Gods werktuig van vrede.

Susan van Os-Yedema

emeritus pastoraal werker

Onvolmaakte eenheid

18 januari 2023 - Jan Morsink verwees er in zijn column van vorige week al even naar: we zitten midden in de jaarlijkse Gebedsweek voor de eenheid van de christenen. Komende zondag wordt er niet alleen gebeden, maar ook samen gevierd in de Oude Kerk in Borne. ‘Doe goed, zoek recht’ is het thema van dit jaar.

En net als elk jaar schuurt het bij mij weer: hoezo éénheid van de christenen? Alleen al over dit laatste woordje kun je van mening verschillen. Heel veel christenen schrijven het met een hoofdletter (Christenen), ik niet. Ook de uitspraak kan verschillen: kristenen of gristenen. Het is maar net bij welke ‘club’ je hoort. Om maar niet te spreken over de vele dieper liggende verschillen en strijdpunten binnen de christenheid. Hoezo éénheid?
 

Uitgerekend vanochtend luisterde ik samen met mijn partner naar een opname van de dienst van vorige week vanuit de Doopsgezinde kerk in Almelo. Eén van onze leden (Margot Vermeulen) ging voor. Wij kennen als Doopsgezinden het fenomeen lekenprekers (net als de Rooms-katholieken). Het thema van die dienst was ‘Wabi Sabi’, een Japanse uitdrukking die niet echt te vertalen is. Het gaat hier om het ‘omarmen van het onvolmaakte, het imperfecte’.

Wij hebben vooral in onze westerse wereld de neiging om te streven naar perfectie. Dat geldt voor ons lichaam, voor de kleding die we dragen, voor de inrichting van ons huis en onze tuin, voor onze vakanties, maar ook binnen het werk dat we doen vertonen we maar al te vaak een neiging tot perfectionisme. Alles moet zo volmaakt mogelijk zijn, mooi gestileerd, prachtig opgemaakt, zonder vlek of rimpel. Wabi Sabi is een levenskunst waarbij je je oefent in het accepteren en omarmen van verandering. Bijvoorbeeld het ouder worden en daarmee misschien het verlies van wat ‘men’ schoonheid noemt.

Maar ook het verouderen van spullen kun je leren zien als rijkdom van vorm en kleur. Een stuk tuin dat aan het verwilderen is ga je niet meteen te lijf met schoffel of (erger nog!) onkruidbestrijders, maar je gaat er middenin zitten en je geniet van wat er spontaan is opgekomen aan kleuren en vormen. Eigenlijk leert Wabi Sabi je op een andere manier kijken naar de mensen, naar je omgeving, naar de dingen, naar gebeurtenissen.

Ik hoop dat het mij ook op een andere manier leert kijken naar wat er gaande is onder christenen. Nee, die zo verlangde éénheid is er nog lang niet. Maar misschien kan ik, kunnen wij leren die éénheid anders te zien. Misschien niet langer als iets statisch, als een punt in de verte, als het perfecte ideaalbeeld, maar als iets dat er soms wél is en soms helemaal niet. Het zou mooi zijn als we kunnen leren genieten van het moment, van dat wat er nu is en van wat we op dit moment samen kunnen doen en vieren en dan zeggen: voor nu is het goed zo.

Morgen kijken we wat er dán is en wat er op dat moment eventueel kan. Ik kijk uit naar een mooie en warme viering van de Eenheid van christenen, maar die hoeft niet perfect te zijn.

Carla J.M. Borgers

emeritus doopsgezind predikant,
lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Wij, jij en ik dan?

11 januari 2023 - Het spits is er weer af. 2023 begonnen met allerlei voornemens en goede bedoelingen? Prachtig. Het hoort erbij. Traditie, net zoals midwinterhoorn blazen, kerstwensen sturen en 'völ geluk in ’n tuk” wensen. En traditie wil ik mezelf niet afnemen… nietwaar.

Terugkijkend op de jaarwisseling viel het me op dat zoveel (bekende) mensen hun licht lieten schijnen op hun ervaringen. Natuurlijk ook hun wens voor het komend jaar. Bij al die beschouwingen wordt de medemens betrokken. “We moeten, we willen dit jaar echt… En inderdaad, geen punt zetten achter die uitspraak, maar een komma; er is nog werk te doen. In 'Wintergasten' spreekt Jane Goodall, de primatoloog over haar werk en haar leven. Rustig, zonder stemverheffing. Het is een genot om naar te kijken en vooral om naar te luisteren. Ze is verbonden met de natuur en ze geeft aan dat ze zich zorgen maakt over de natuur, over de wereld. Over onze wereld, onze toekomst, onze kinderen. Die toekomst kan alleen bestaan als we zelf in actie komen.

Wij moeten aan de slag. Wij kunnen het goed maken in deze wereld, maar dat gaat niet vanzelf. Die oproep klinkt ook door in de brochure van o.a. de Raad van Kerken 'Doe goed zoek recht'. Hoe belangrijk is het dat wij samen staan voor eenheid, voor verbondenheid. Dan is het goed te realiseren hoe verdeeld en vaak ook gebroken wij zijn. Voorbeelden te over, helaas.

In de afgelopen maanden heb ik gezien hoe moeilijk het is om te erkennen dat wij, Nederlanders, samen met vele andere naties, ons schuldig hebben gemaakt aan slavenhandel. Mensen werden handelswaar, konden gekocht en verkocht worden. De term 'tot slaaf gemaakt' krijgt voor mij steeds meer inhoud. Wij hebben daar vroeger aan meegewerkt. Het gaat niet aan, vind ik, om daar nu mensen persoonlijk op aan te spreken. Wel is het belangrijk dat het besef groeit dat wij nog geen 200 jaar geleden meenden te kunnen beschikken over mensenlevens.

Dat geeft mij een ongemakkelijk gevoel. Enkele jaren geleden zag ik op Bonaire, tijdens een tocht over het eiland, kleine witte (gerestaureerde) huisjes met eigenlijk twee ramen, deurtjes erin. Soort luxe konijnenhokken. De gids vertelt dat dit slavenhuisjes zijn, waar de tot slaaf-gemaakten sliepen, nadat ze de gehele dag in het zoutmeer gewerkt hadden. Terloops vertelt ze dat de Hollandse eigenaren er wel voor zorgen dat de tot slaaf gemaakten niet konden weglopen. Hun achillespees werd doorgesneden! Dat gegeven raakte me tot in het diepst van mijn hart, mijn ziel.

En terwijl ik dit schrijf realiseer ik me hoe belangrijk het is dat ik het goede doe en het recht zoek. Ik hoop, vertrouw erop dat jij dat ook doet. Dat kunnen wij. Zoals Jane Goodall zei: “Ik heb gemerkt dat je mensen alleen kunt veranderen als je hun hart raakt. Schreeuwen heeft geen zin, want dan luisteren ze niet”.

Jan Morsink

God is een God van levenden en verlaat ons niet

4 januari 2023 - Een nieuw jaar, 2023, is weer begonnen en zoals wij vaak in december terugblikken over het afgelopen jaar, zo ook kijken velen vooruit naar het komende jaar en wat dat ons zal brengen. Een paar weken geleden was het Kerst en hebben we gevierd dat de Zoon van God geboren is op deze aarde. Het doel van de Zoon van God was en is om de mensheid te verzoenen met God en ons te vertellen over het Koninkrijk van God. Een Koninkrijk van Vrede.

Een toekomstverhaal? Of nu al werkelijkheid? Dat laatste is inderdaad zo, want met de komst van de Zoon van God is dat Koninkrijk op aarde gekomen. De Schepper van hemel en aarde heeft een welbehagen (zoveel gezongen met Kerst) in de mensen en geeft ons toegang tot dat Koninkrijk waar geen ziekte, eenzaamheid, verdriet en geen dood meer is. Als wij geloven in die God van Liefde en wat Hij in Zijn Zoon heeft volbracht dan kunnen we het jaar in met God.

We zijn dan inwoners van dat eeuwige Koninkrijk geworden en mogen dan Kinderen van de Allerhoogste zijn. De Vrede waarover gesproken wordt begint bij onszelf en we mogen daaruit leven. Door de Liefde en die Vrede mogen wij onze naasten troosten en omarmen met Liefde.

We kunnen dit jaar ingaan en kijken wat ervan komt en niemand weet hoe het allemaal gaat lopen in 2023. Zit het ons tegen dan kun je daar verschillend mee omgaan. Vanuit het Christelijk geloof is gaan met die God, Schepper van alles, de meest voor de hand liggende.

Maar niet voor iedereen is dat zo vanzelfsprekend. Er zijn genoeg mensen die de kerk hebben verlaten om verschillende redenen, waar de kerk zelf helaas vaak schuldig aan was en is. God staat boven alle kerken en is een God die Zich overal laat vinden, want Hij houdt van ons allen. Hij is geen God van doden, maar van levenden; geen God van veroordeling en straf, maar een God van erbarmen en bewogenheid met de mensen. We mogen gaan met die God en als we Hem verlaten; Hij verlaat ons nooit.

Ga met God, het is meer dan de moeite waard. Ik wens iedereen een prachtig gezegend nieuw jaar.
 

Rob Hoogerhuis

Voorganger Baptistengemeente Borne

Afscheid

28 december 2022 - Nog een paar dagen en het jaar 2022 is ten einde. Een jaar waarin we allen positieve en negatieve ervaringen hebben opgedaan. Verdriet en blijdschap hebben ons geraakt, gesterkt en soms pijn gedaan. Van dit alles blijft, ook in het nieuwe jaar, een stukje hangen, of we willen of niet. Dat stukje vraagt om verwerking, om acceptatie van hetgeen bij ons is neergelegd en om zo mogelijk het negatieve naar meer positieve gedachten en gevoelens te verhuizen.

Daarbij denk ik aan hen die afgelopen jaar een geliefde, een vriend(in), een familielid hebben verloren. Aan hen die door ziekte en of economische omstandigheden hun baan hebben verloren. Het omgaan met strubbelingen in de huiselijke en vriendenkring. Ieder heeft zo zijn/haar 'kruisje' met zich mee te dragen. Soms lijkt dit alles als een berg waarover niet heen te komen valt. En toch: de tijd gaat verder.

Het jaar 2023 staat er aan te komen. Met nieuwe uitdagingen, nieuw leven. Ja, ook met nieuwe hoop dat de wereld en ons leven 'vruchtbaar' mag zijn en ten dienste mag staan aan de verantwoordelijkheid waartoe ieder mens geroepen is.

Zware woorden; mooie gedachten. Maar zonder dat is ons leven een stuk minder waardevol. Het afscheid van 2022, met zijn eigen ervaringen, brengt automatisch met zich mee dat de bovengenoemde 'stukjes' meespelen in het nieuwe jaar. In ons doen en laten van datgene wat ons goed en menselijk lijkt, in het geloof dat ieder mens, als lid van de samenleving, medeverantwoordelijk is voor wat zich op aarde afspeelt. Tenslotte is er maar één land, dat is onze aarde. Is er maar één volk, dat is de gehele mensheid en is er maar één taal; de taal der liefde.

Miek Remmers (naar tekst van J. de Jong)

Eeuwige, maak mij tot een instrument van uw vrede

Waar haat is, dat ik liefde breng

Waar belediging is, dat ik daar vergiffenis breng

Waar onenigheid is, dat ik daar eensgezindheid breng

Waar dwaling is, dat ik daar waarheid breng

Waar twijfel is, dat ik daar geloof breng

Waar wanhoop is, dat ik daar hoop breng

Waar duisternis is, dat ik daar uw licht breng

Waar droefheid is, dat ik daar vreugde breng

Dat ik niet zo begerig ben

om vertroost te worden, maar om te troosten

om begrepen te worden maar om zelf te verstaan

om bemind te worden, maar om lief te hebben

Want

Zichzelf gevend wordt men rijk

zichzelf verliezend vindt men rede

vergevend ontvangt men vergiffenis

stervende wordt men wedergeboren in het eeuwig leven.

Franciscus van Assisi, 1182-1226

‘Een jaar later’

21 december 2022 - Het is niet altijd eenvoudig om een onderwerp voor een column te bedenken. Vooral niet in december. Sinterklaas is weer vertrokken naar Spanje en we bereiden ons voor op Kerstmis. Ieder op haar/zijn eigen manier. Maar toch wel graag een beetje feestelijk en gezellig als het kan. Toch? Ik bedacht mij opeens dat ik vorig jaar rond deze tijd ook een column schreef, met de titel: ‘Hopelijk volgend jaar….’

Ik las het nog eens door en realiseerde mij dat we toen Kerst vierden met beperkende maatregelen i.v.m. corona. Dat het mij tijdens een avondwandeling door Borne op was gevallen hoe stil en donker het was, ondanks de feestverlichting. Nu, een jaar later, niets van dit alles. Als je ’s avonds door het dorp loopt kom je mensen tegen, er wordt weer geschaatst en gelachen op de ijsbaan voor een terras en de feestverlichting zorgt voor extra gezelligheid, zo lijkt het. Wat dat betreft lijkt mijn wens ‘hopelijk volgend jaar weer’ te zijn uitgekomen.

Maar dat is dan ook het enige. Wie had toen kunnen vermoeden dat een paar maanden daarna Rusland Oekraïne zou binnenvallen. Wie had kunnen bedenken dat we toen razendsnel vluchtelingen op konden vangen. Hoe hartverwarmend het was dat er spontaan allerlei (particuliere) initiatieven van de grond kwamen om deze vluchtelingen op te vangen en voor ze klaar te staan. Bijna iedereen die ik tegenkwam had het erover, leefde mee en doen dat nog steeds. En terecht want het is verschrikkelijk wat daar gebeurt!

Maar toen kwam deze zomer Ter Apel ‘in beeld’. Omdat de doorstroming al jarenlang stokt liep het hopeloos vast. Vluchtelingen die niet opgevangen konden worden en buiten moesten slapen. Het kwam zelfs zo ver dat het Rode Kruis hulp moest verlenen. Ik keek verbijsterd naar de beelden op het journaal en social media en heb mij vaak afgevraagd hoe dit ons land mogelijk is geworden. En eigenlijk ook hoe ‘oorverdovende stil’ het in mijn omgeving eigenlijk was. En dan heb ik de uitbuiting van arbeidsmigranten nog niet genoemd.

Kwam het misschien omdat duidelijk begon te worden dat de sancties tegen Rusland ons ook behoorlijk gingen raken? Dat de uitspraak: ‘We moeten beseffen dat we samen een stukje armer zullen worden’ gewoon niet klopt? Hoezo samen? Een deel van onze bevolking merkt er weinig van, een heel klein deel krijgt alleen maar meer en een groot deel van de bevolking kan het ‘hoofd amper boven water houden’. De rijen voor de voedselbanken worden langer en langer en velen durven hun huis vanwege de energiekosten niet te verwarmen of minimaal. Zelfs het bezoek aan huisarts of tandarts wordt uitgesteld door de hoge eigen bijdrage.

Armoede veroorzaakt onverdraagzaamheid en dat heeft tot gevolg dat men op zoek gaat naar ‘zondebokken’. Het is nog nooit anders geweest. Als we nu eens beginnen met: ‘Alles zullen we eerlijk delen’, wereldwijd. Zou dat niet het begin van een heel andere toekomst kunnen zijn? Zou Maria daar ook van gedroomd hebben toen ze haar zoon in een stal of grot ter wereld bracht?

Mia Ring

Het is weer zover…

- over muziek die verbindt -

14 december 2022 - Via een Whatsapp-berichtje stuurde ik een foto van de adventskrans, het eerste kaarsje aan, met de begeleidende tekst: 'Het is weer zover...' De reactie van de jongste dochter was: "Het is weer advent!” Ze is inmiddels ver in de dertig, maar die vier woordjes 'Het is weer zover' riepen de herinnering op aan haar jaren bij het kinderkoor, waar het 'vaste prik' was om in de adventstijd dat liedje te zingen:
Het is weer zover, het is weer advent
Kijk hoe het eerste kaarsje brandt.

Woorden en noten om een leven lang mee te nemen, om te voelen dat het advent is en de verbinding te maken met je jeugdjaren, met je familie en misschien ook met dat kerstkind, waar we zo naar uitzien?

Dat doet muziek! Muziek maakt verbinding met de diepste laag in jezelf, met de oudste herinneringen daar opgeslagen en met het vermoeden van die andere wereld, die nog komen gaat! Ik heb dat vooral ervaren met mijn vader, die steeds verder verdween in de mist die we Alzheimer noemen, maar met wie ik moeiteloos de gregoriaanse gezangen kon aanheffen. Hij zong ze feilloos met zijn heldere tenorstem. In paradiso…

Inmiddels zing ik zelf ook weer in het parochiekoor en voel de verbinding, ruik bijna de sfeer die bij de adventstijd hoort: Rorate Coeli, met dat prachtige begin van het laatste couplet: Troost, troost mijn volk! Dauw die neerdaalt uit de hemel, druppels water op dorre woestijngrond, tranen die gaan stromen, verdriet dat ik mag voelen, troost die er zal zijn.

En dan de 'Oale roop' van de midwinterhoorn. Klanken die gaan over de Twentse velden, van dorp naar dorp, de boodschap: het is weer zover!

Wat is een mens toch rijk met muziek! Als je stomgeslagen bent en gesproken woorden tekortschieten, kunnen we ons altijd nog uiten in een lied. Zelf zingen of luisteren... Muziek verbindt, met jezelf, met je diepste ziel, en zo ook met de Onnoembare God. Muziek verbindt, met elkaar, zingend en spelend, oefen je de harmonie. Muziek verbindt, generaties met elkaar.

Dat gaan we weer in praktijk brengen in de laatste week van 2022, radio aan, top 2000 luisteren, je weer even jong voelen bij al die muziek uit je geschiedenis. Het is weer zover!

Een mooie adventstijd gewenst!
Susan van Os-Yedema, emeritus pastoraal werker

Moeder zijn

7 december 2022 - Vorige week werd de emancipatiemonitor 2022 gepubliceerd. Er stond o.a. in dat de komst van kinderen een kantelpunt blijft in de loopbaan van de vrouw. Een jonge moeder vertelde dat ze zich geen goede moeder voelt, als ze op het werk is. Als ze thuis bij haar kinderen is, voelt ze zich geen goede werknemer. Als ze ‘s avonds of in het weekend uitgeput op de bank ligt, voelt ze zich geen goede echtgenote. Moeders op zoek naar balans.
Vrouwen zijn meer gaan werken, in 2021 bedroeg de gemiddelde arbeidsduur van vrouwen 29,2 uur per week. Vrouwen gaan minder werken bij de komst van kinderen. De meeste ouders zouden de zorg voor de kinderen het liefst gelijk willen verdelen, maar in de praktijk besteden vrouwen meer tijd aan zorg.

Moeder worden brengt veranderingen met zich mee en het kan soms een behoorlijk stuurloos gevoel geven. Naast alle rollen komt er eentje bij. De combinatie van het moeten blijven werken voor inkomsten (hypotheek, energie) en het moederschap is niet gemakkelijk.

Hoe anders was het in de jaren 60/70 van de vorige eeuw, toen een vrouw moest stoppen met werken als ze ging trouwen en later als er een kind op komst was. Veel talenten van vrouwen werden niet verder ontwikkeld. Maar als moeder was de vrouw altijd het baken van elk kind. Al was het huishouden toen bewerkelijker dan nu.

Calvijn zei: 'Het huisgezin maakt zelfzuchtigen tot dienaren, gierigaards tot milddadigen, zwakken tot sterken, lafaards tot helden, ruwe vaders tot zachte lammeren, tere moeders tot heldinnen van moed'.

Moederschap is in het algemeen niet gemakkelijk. Een moeder is helemaal nodig, deze waardevolle taak vraagt volledige inzet en geeft daardoor ook zoveel terug. Binnenkort vieren we het moederschap van Maria. Zij is de personificatie van de vrijgevochten vrouw, een liefhebbende oermoeder. Zij wordt de meest gezegende en begenadigde onder alle vrouwen genoemd. Maria’s moederschap was onnoemlijk zwaar, zij kent het lijden door en door. Toen haar Zoon uitgescholden en mishandeld werd, ging dat heel diep door Maria heen. Haar leven was niet gemakkelijk, integendeel. Maar een zegenrijk leven is dat niet. Mensen die nooit iets meemaken in hun leven, zijn vaak vlak, zij kennen geen diepten en hoogten.

Maria kreeg de roeping om Gods Zoon te baren en op te voeden. Zij bleef haar Zoon trouw, in alle omstandigheden. Een taak voor alle moeders op deze aarde, die nabijheid en onvoorwaardelijke liefde, zoals Maria dat ons heeft voorgedaan.

Maria Verheijen - van Alst
vicevoorzitter
Parochie O.L.V. Onbevlekt Ontvangen

Leer ons de liefde voor de vrede

30 november 2022 - Advent: tijd van bezinning, tijd van voorbereiding. Tijd van toeleven naar en je inzetten voor de komst van de Vredevorst, zoals Jezus in vroeger tijden genoemd werd. Vrede op aarde zongen de engelen in het veld. We weten allemaal vrede komt niet uit de lucht vallen, dat vraagt toewijding, geven en nemen, het vraagt inzet van iedereen.

‘De Vredevorst’ leert ons wat vrede echt is. Dat vrede van doen heeft met de ander erkennen als mens, dat geven ontvangen is, dat delen vermeerderen is, en dat wij niet, nooit baas over de ander zijn. Graag ga ik bij Titus Brandsma in de leer waar het gaat over het vraagstuk vrede. Hoe leefde Titus met zijn zorg voor de vrede? Hoe doorleefde hij dit waardoor hij uiteindelijk zijn leven gaf voor de vrede? Na de eerste wereldoorlog ziet Titus de groeiende onverdraagzaamheid in Europa. In 1931 waarschuwt hij zijn lezers hiervoor. Zijn waarschuwing van toen past naadloos op onze tijd.

Wij die midden in de wereld staan, wij die meer dan we onszelf bewust zijn, worden beheerst door de publieke opinie om ons heen, laten we ons eens afvragen, of ook wij wel worden geleid door de juiste voorstellingen van hetgeen de vrede in de menselijke samenleving eigenlijk inhoudt?

Als wij de feiten goed bezien, dan moeten wij tot de erkenning komen, dat wij allen, in en door de maatschappij waarin wij leven, de oorlog hebben bevorderd en er zo schuldig aan zijn. Onze liefde voor de vrede was nog niet de ware welgeordende liefde. Wat had onze liefde voor de vrede, beter, volmaakter, werkdadiger kunnen zijn geweest? We leven anno 2022 in een vrij land, hoe komt het dat we onze vrijheid misbruiken voor zoveel lelijke taal en uitsluitende woorden en daden?

De Vredevorst zou ons vragen: Leef met liefde voor de vrede, besef wat deze (je) waard is… Nog even naar Titus luisteren: Maar het is merkwaardig, hoe door alle eeuwen heen telkens vredesherauten zijn opgestaan, vredestichters en verkondigers van de boodschap van vrede. In de gevangenis van Scheveningen, bij zijn gevangenneming in 1942 schrijft Titus: ‘God zegene Nederland, God zegene Duitsland. God geve, dat beide volkeren weldra weer in volle vrede en vrijheid naast elkander staan in zijn erkenning en tot zijn eer, tot heil en bloei van beide zoo na verwante volken'.

In deze tijd bidden wij: God zegene Oekraïne, God zegene Rusland. Maar ook God zegene de interne conflicten in Congo, Soedan, Afghanistan, in… God zegene de 10.000.000 mensen die op de vlucht zijn voor oorlog en geweld, 10 miljoen… En misschien ook wel: God zegene de interne conflicten in onze eigen kring van familie of werk. Vrede op aarde is niet iets wat de anderen moeten doen, het is van ons samen. Laten we elkaar hierin helpen. Leer ons de liefde voor de vrede.

Paula Tielemans
Karmelklooster Zenderen

Hoop

23 november 2022 - ‘De onverwoestbare menselijke geest’ is een van de vier redenen waarom Jane Goodall altijd hoop houdt. De schrijfster is vooral bekend door haar inzet om chimpansees te laten overleven. Het Gombe National Park in Tanzania is haar bakermat geworden. Tanzania, het land dat met meer dan 120 verschillende stammen samenleeft dicht tegen de evenaar aan.
 

Onlangs heb ik opnieuw kennis gemaakt met de gastvrijheid van dit land. Een cultuur die zo verbazend divers is en zo anders dan we hier in West-Europa gewend zijn. Met mijn westerse ogen neem ik op wat ik zie en dan realiseer ik me dat ik er direct een etiketje op plak. Ik denk ‘hutjes’ te zien, maar het zijn de woningen van de Maasai, die vanuit een heel ander perspectief een dak boven hun hoofd willen hebben en een plek om veilig te slapen, tussen de dieren, van de big five tot aan de jakhals.
 

Het is bijna wrang als ik lees dat er in Nederland gesproken wordt over het sluiten van kerkgebouwen omdat er bijna geen gelovigen meer zijn. Of is het omdat er nog weinig mensen naar de kerk gaan. In Tanzania zie je uit planken opgetrokken gebouwtjes met een dak van golfplaten en een eenvoudig kruis voor of op het gebouw. Of er staan een halve maan op het gebouw en drie luidsprekers op een houten paal, verbonden met enkele simpele draden. Op plekken waar je zoiets niet verwacht ineens een grote kerk, of moskee. In fraaie kleuren en veel ‘versieringen’. Lutheraan, Baptist, Zevendedags Adventist. Het geloof leeft hier op allerlei manieren op heel veel plaatsen.

Tijdens het bijwonen van een trouwceremonie in een Lutherse gemeente in Arusha is het prachtig om te zien hoe in een mengeling van Afrikaanse en westerse traditie gevierd wordt. De ongedwongen sfeer, al was de predikant wel heel leerstellig in zijn ‘preekhouding’. Het Swahili beheers ik niet, dus inhoudelijk blijft het een vraag wat er gezegd werd. Dat we onderdeel waren van het geheel voelden we. Hoopvol om te zien hoe mensen met elkaar het leven vieren.

Enkele dagen later is het de tweede zondag van de maand. Ik vier mee in de kapel van De Zwanenhof. ‘Bidden is aandachtig leven’. Meer dan 100 aanwezigen bidden, luisteren en zingen. Het is niet in een ‘kerk’, maar wel samen er voor elkaar zijn en na afloop koffiedrinken, bijpraten, aandacht hebben voor elkaar. ‘De onverwoestbare menselijke geest’ zorgt er weer voor dat menig bezoeker weer hoopvol naar huis gaat. Ik in ieder geval wel.
 

Jan Morsink
 

‘Het boek van de hoop’
Levenslessen voor een mooiere toekomst
Jane Goodall en Douglas Abrams

Groene Kerk

16 november 2022 - Sinds kort is de Protestantse Gemeente Borne een Groene kerk. Daaraan is een officieel tintje gegeven door een plaquette met de tekst 'Wij zijn een groene kerk', dat bevestigd is aan de buitenmuur van Oude Kerk, op 30 oktober jl. te onthullen. Diezelfde middag is een 'groene' boom geplant in de tuin van de Oude Kerk. Symbolisch hebben kinderen het planten van de boom afgemaakt door het plantgat vol te gooien met zand en water, zodat de boom goed kan gedijen.

Maar wat is een Groene Kerk? Dat is samen invulling geven aan de Bijbelse opdracht om goed en recht te doen omwille van de naaste en Gods schepping. Wat betekent het voor de kerk dat zij zich 'Groene Kerk' mogen noemen? Op de website ‘Groene kerken' heb ik dat even bekeken en daar staat dat een kerk zich groen mag noemen als zij actief aan de slag wil gaan met duurzaamheid, sociale rechtvaardigheid en het vergroenen van de eigen gemeenschap.

Van een 'Groene kerk' wordt verwacht dat zijn met haar leden ieder één duurzame stap zet. Dat kunnen stappen zijn op het gebied van inkopen, omgaan met geld, geloof en inspiratie, beleid, energiebesparing, opwekking van energie en omgang met de natuur. Ons gedrag ten opzichte van de schepping heeft veel invloed op het milieu en het klimaat. De Schepping waar we onderdeel van én ook afhankelijk van zijn.

Iedere geloofsgemeenschap kan een Groene Kerk worden. Samen met andere kerken op weg naar een duurzame samenleving. In deze regio zijn verschillende geloofsgemeenschappen al een Groene kerk. In Wierden is dat de Hervormde Gemeente “de Kapel”, Waterstaatskerk PKN en de statie van de H. Lebuinis te Hengelo. In Enschede de NGK (Nederlands Gereformeerde Kerk) en de Protestantse Gemeente Enschede. Landelijk zijn er in momenteel totaal 408 Groene Kerken.

Bij het planten van de 'Groene' boom kwam bij mij de gedachte op dat hoe hoger en groter de boom ook die kinderen en andere kinderen meegroeien en later aan die zondagmiddag herinnerd worden. En hoe zal het dan met het klimaat gesteld zijn? Geloof maar dat de wereld er dan heel anders uitziet. Wij weten dan waarschijnlijk wel welke kant het met moedertje aarde is opgegaan. Velen van ons houden zich ermee bezig. De meesten van ons maken zich daar wel zorgen over. En dat veroorzaakt veel reuring in de samenleving. Nu is daar ontzettend veel onzekerheid over. Maar vandaag de dag wordt gelukkig op vele fronten keihard gewerkt om de gevolgen van de klimaatverandering te beteugelen. En wie weet hoe het ons als mensheid dan gelukt is de transitie vorm te geven.

Huib de Wit

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

hoe hoger en groter de boom

Vrede en de markt

9 november 2022 - Gisteren was ik op de streekmarkt in Delden, mijn woonplaats. Elke eerste zaterdag van de maand staan de kramen achter de Oude Blasius en worden druk bezocht door mensen uit de omgeving en toeristen die Delden aandoen. Het is er gezellig, er is tijd voor een praatje, er is vaak iets lekkers te proeven en de handel gaat er vreedzaam aan toe.

Dat bezoekje aan de streekmarkt deed me denken aan die ándere markt, de grote wereldmarkt. Op die markt gaat het er heel anders aan toe. Anders dan we misschien denken is er veel geweld op die wereldwijde markt. Dat is geen geweld met wapens waarmee je mensen kunt verwonden of doden. Dat is geweld, veroorzaakt door het wapen ‘geld’.

Aan de basis van het structurele geweld in die globale financiële en economische markten ligt het neoliberale systeem dat onze wereld in zijn greep heeft en houdt. Dit systeem zorgt voor grote economische ongelijkheid en onrechtvaardigheid, maar tegelijk ook voor ecologische achteruitgang en klimaatverandering. Er is een directe link te leggen tussen economie en ecologie. De Wereldraad van Kerken heeft daar in één van haar publicaties met nadruk op gewezen.

De opwarming van de aarde heeft grote invloed op onze leefomgeving en op het welzijn van mensen. Ook mensenrechten komen onder druk te staan, zoals het recht op leven, gezondheid, huisvesting, voedsel en water. En ook armoede en ongelijkheid nemen toe. Vooral bevolkingsgroepen die toch al kwetsbaar zijn hebben het meest te lijden van de opwarming van de aarde, zoals inheemse gemeenschappen, migranten, vrouwen, ouderen, kinderen en arme mensen.

Onze ‘markt’ zorgt voor een diepe kloof tussen rijk en arm. Zelfs in ons relatief rijke land zijn velen zijn niet meer in staat om de eindjes aan elkaar te knopen. Voedselbanken zijn en blijven een bittere noodzaak. En verwarming in de wintermaanden wordt voor velen onbetaalbaar. Het geweld van de markt doet zich juist bij de allerarmsten het meest voelen. Honger, uitbuiting, werkeloosheid, slechte of geen huisvesting, slecht of geen onderwijs, beroerde gezondheidszorg, ziekten, rampen. Het zijn allemaal gevolgen van het diepe onrecht van onze vergaande markteconomie.

Nu is ‘de markt’ voor velen iets ongrijpbaars. ‘De markt’, dat zijn toch die grote beursgebouwen met al die mensen in grijze streepjeskleding en heel veel computerschermen? ‘De markt’, daar hebben wij gewone mensen toch geen invloed op, dat gaat ons toch boven de pet? Nou, ik denk het niet. ‘De markt’, dat zijn wijzelf met onze wensen en verlangens, met onze ongebreidelde zucht tot verre vliegvakanties en het kopen van spullen. Spullen die niets toevoegen aan ons geluk of aan ons welzijn. Daarbij zijn het vaak spullen die worden gemaakt uit aardolie of worden gefabriceerd in fabrieken in verre landen die draaien op elektriciteit, gewonnen uit kolen of bruinkool. Wij zijn zelf die markt. We kunnen vroom roepen en bidden om vrede in Oekraïne. Maar aan vrede op de wereldmarkt kunnen en moeten we zelf werken. Daar helpt geen bidden aan!

Carla J.M. Borgers

emeritus doopsgezind predikant,
lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Een andere kijk op geloven

2 november 2022 - Als het kan kijk ik zondagmorgen om half negen naar De Verwondering op NPO2. In dit programma ontmoet Annemiek Schrijver op een mooie, stille, locatie meer of minder bekende Nederlanders uit verschillende religieuze tradities die ons in een half uur iets vertellen over hun geloofsbelevenis en waardoor ze geïnspireerd worden. Een programma dat ik iedereen kan aanbevelen.

Een paar weken geleden was de schrijfster Liesbeth Goedbloed bij haar te gast. Deze schrijfster laat zich voor haar boeken inspireren door haar eigen jeugd die allesbehalve fijn was. Opgegroeid in een streng reformatorisch gezin, waar weinig ruimte was voor barmhartigheid, het woord genade niet werd gebruikt: fouten werden keihard afgestraft. Pas toen ze op haar achttiende deze kerk verliet en andere mensen buiten haar eigen kerk ging ontmoeten, realiseerde zich hoe traumatisch haar jeugd was geweest.

In het streng gelovige gezin van haar jeugd was God geen veilige haven; in zijn naam werd ze zowel door haar moeder als vader fysiek mishandeld. Bijbelteksten waren, zoals ze zegt, bedorven door verkeerde, strenge, theologische uitleg. Desondanks blijft de Bijbel, met name de psalmen, naast buiten zijn in de natuur en dansen, haar inspiratiebron. Maar deze is ze wel op een totaal andere manier gaan lezen.

Het doet me denken aan het boek Het Derde Testament van Loed Loosen. De verhalen van het Eerste en Tweede Testament liggen vast en vormen de Bijbel zoals we die kennen. Dat zijn echter geen gesloten boeken, we mogen ze plaatsen en interpreteren in onze eigen tijd. Zo geven ze vorm aan ons eigen hedendaags verhaal, ons eigen Derde Testament. Gebaseerd op wat we vroeger hebben geleerd, op onze eigen (soms traumatische) jeugdervaringen en alles wat we sindsdien hebben meegemaakt. Mooie maar ook de verdrietige ervaringen die bij het leven horen.

De afgelopen jaren hebben veel mensen de kerk verlaten omdat het hen niets meer zegt, ze teleurgesteld zijn of, zoals Liesbeth, zelfs trauma’s hebben opgelopen. Maar zij heeft niet, zoals velen, het geloof losgelaten. Nee, zij is op zoek gegaan naar een andere, bij haar passende, geloofsgemeenschap die ze heeft gevonden bij de Oud Katholieke Kerk, rijk aan rituelen en met een andere kijk op de Bijbelverhalen. God is voor haar dichterbij gekomen. Hij is niet meer die altijd negatief oordelende, bestraffende, afstandelijke God. Hij is de troostvolle God waar velen bewust of onbewust naar op zoek zijn en die je accepteert zoals je bent. Wiens naam de Joden niet uitspreken maar aanduiden met de vier letters JHWH (Jahweh) wat vrij vertaald betekent ‘Ik zal er zijn voor jou!’.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Troost

26 oktober 2022 - Beste mensen. De nachten lengen en het wordt een donkere tijd, in vele opzichten. Velen maken zich zorgen over de asielzoekende vluchtelingen, het steeds aanhoudende oorlogsgeweld en de oorlogstaal die levend blijft, de torenhoge energierekeningen, inflatie. Anderen die ernstig ziek zijn. Op korte termijn is er niet veel beters te verwachten.

Juist in deze tijd hebben gelovigen en niet gelovigen de moed om een kaars te ontsteken. De christelijke kerken en huisgezinnen zullen op zeer korte termijn de eerste adventskaars weer ontsteken (27 november). Dat is binnenkort.

De eerste adventskaars wordt genoemd: ‘Nox praecessit’ de nacht voorbij. Maar ook voor en na de advent blijven we kaarsen en licht ontsteken, want het mag en kan met Jezus nooit zo donker worden dat je het lichtpunt niet meer ziet.

Op velerlei wijze geven mensen in onze kerken en samenleving uiting aan die hoop en aan de troost die ervan uitgaat. Dat de gegeven troost ons gaande houdt. In alle realiteit maar altijd met innerlijk perspectief.

Hartelijke groet,

Pastoor Jurgen Jansen

Troost en tederheid

19 oktober 2022 - Deze tijd van vallende bladeren wordt door veel mensen geassocieerd met sterven. In de natuur gaan veel planten dood of worden kaal. Pas in de lente ontstaat er weer nieuw leven. Daarover peinzend kwam het thema troost bij mij boven. Troosten doe je wanneer iemand verdrietig is of eenzaam. Maar wat is het eigenlijk?

Dat is nog best een lastige vraag. Want troost heeft vele gezichten. In elke situatie, bij elke ontmoeting krijgt het een eigen kleur, lading en diepgang. Zo herinner ik mij de condoleance na het overlijden van mijn moeder. Sommige mensen hoefden me alleen maar aan te kijken en ik werd diep geraakt en voelde me getroost door hun medeleven. Anderen schreven enkele treffende woorden op een kaartje die me troostten.

Wat zou nu maken dat troost ook werkelijk als troostend kan worden ervaren? Ik denk als er oprechte aandacht is voor jou en jouw situatie. En wanneer er een bepaalde mate van tederheid in de troost zit. Tederheid is namelijk een heel bijzonder iets. Het wordt gegeven om niet. Het vraagt niets, het wil niets, en het is altijd afgestemd op de ander. Of het nu is in een blik, in een aanraking, een gebaar of vriendelijke woorden, als het met tederheid gebeurt is het denk ik altijd troostend en verzachtend. Het brengt je bij jezelf met de milde boodschap: je verdriet, je pijn en moeite, het mag er zijn…

Ds. Kirsten Slettenaar
Remonstrantse gemeente Twente

Soekot

12 oktober 2022 - In de week dat deze column verschijnt in de Bornse media viert de Joodse traditie wereldwijd het Loofhuttenfeest, ‘Soekot’ in het Hebreeuws. Dit feest van zeven dagen is onderdeel van de joodse feestkalender die met name in het najaar goed gevuld is. De reeks van Joodse feest- en gedenkdagen in het najaar begon op 26 september met het Nieuwjaarsfeest. ‘Rosj Hasjana’ in het Hebreeuws: ‘Hoofd van het jaar’ letterlijk vertaald, begin van het Joodse jaar 5781.

Op 5 oktober werd de Grote Verzoendag gevierd: ‘Jom Kippoer’, ‘Dag van de Vergevingen’. In de Joodse traditie is dit de meest heilige dag van het jaar, waarop mensen hun gemeenschappelijke zonden richting medemens en de Eeuwige belijden. Van 10 tot 16 oktober wordt het Loofhuttenfeest gevierd. Hierbij wordt herdacht dat de Joden veertig jaren lang in de woestijn rondzwierven. Zij leefden toen in hutten gemaakt van palmbladeren.

In veel Joodse gezinnen wordt in deze feestweek een ‘hut van loof’ (een ‘Soeka’) nagebouwd, in de tuin, maar als men die niet heeft ook op balkons. Gedurende deze dagen wonen zij hierin, gebruiken er de maaltijden en luisteren naar de verhalen over de tocht door de woestijn. Het dak moet van takken en gebladerte van bomen en andere plantaardig materiaal zijn gemaakt en wordt binnenin versierd met bloemen en vruchten.

Soekot is een vreugdevol feest. Maar de veertigjarige woestijnreis ging ook gepaard met ontberingen, dorst, honger, ontevredenheid. Afhankelijkheid van de elementen komt tot uitdrukking in de loofhut met zijn open bladerdak. En zo kan het gebeuren dat er regen valt door het dak heen. De afhankelijkheid van het weer komt je zo dicht aan de huid. Vieren is ook herinneren. Her-inneren. Je opnieuw iets te binnen brengen. Namelijk dat wij mensen ook een zekere weerloosheid kennen. En dat niet alles maar vanzelfsprekend is, of maakbaar.

Waarom noem ik Joodse feest- en gedenkdagen in deze column? Omdat ze een belangrijke basis vormen van de ons veel bekendere Christelijke feest- en gedenkdagen. Ons Christelijke Paasfeest heeft diepe wortels in het Joodse Paasfeest: Pesach. Ons Christelijke Pinksterfeest is onlosmakelijk verbonden met het Joodse Wekenfeest, een offerfeest van de eerstelingen van de oogst, op de vijftigste Paasdag.

Na de verschrikkingen van de Holocaust voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog zeiden sommige kerken: ‘Wij moeten meer beseffen hoe onlosmakelijk wij als Christenen verbonden zijn met de Joodse traditie.’ Dit besef leeft naar mijn mening (nog) veel te weinig binnen het Christendom en is het waard om meer uitgedragen te worden, niet alleen binnen de Christelijke traditie, maar ook daarbuiten.

Na de Tweede Wereldoorlog is er in de Bornse Synagoge nooit meer een Sabbatsviering gehouden, omdat het aantal teruggekeerde Joodse mannen te weinig was om het minimum van tien (het zogeheten ‘minjan’) te halen om er nog een viering te kunnen of mogen houden. Het gebouw aan de Ennekerdijk waarin de Joodse feest- en gedenkdagen werden gevierd is bewaard en staat in ons plaatselijke midden als teken en her-innering aan die zeer edele traditie die de Joodse was en God-zij-dank nog steeds is.

ds. Johan Meijer

‘Het gaan van jouw weg’

5 oktober 2022 - Ieder mens gaat een weg door het leven die in veel dingen op die van anderen in haar/zijn omgeving lijkt, maar tegelijkertijd is het toch jouw unieke levensweg. Wat voor jou daarin belangrijk is, is mede afhankelijk van de omgeving waarin je leeft. Als voor je ouders studie en carrière belangrijk waren, is dat wellicht ook voor jou. Heb je vrienden die vooral graag feesten, bepaalde kleding belangrijk vinden, dan is de kans groot dat het voor jou ook zo is. Wat jouw wijze van voelen en denken, jouw reactie op bepaalde situaties heeft beïnvloed is vaak minder duidelijk. Wanneer er ingrijpende gebeurtenissen in je leven zijn, ga je daar meestal wel over nadenken; je wilt het begrijpen. Dan komen er vragen op als: “wie ben ik nou eigenlijk, waar gaat het voor mij om in het leven?”

In vrijwel alle religies kennen we het beeld van ‘het gaan van de weg’, ofwel de Weg (dus met een hoofdletter). Er wordt daarmee bedoeld dat je bewust in het leven wilt staan en een weg wilt gaan om te worden wie je ten diepste bedoeld bent te zijn; van binnenuit. Dat je op weg gaat zoals in onderstaand liedje: …Dat je mens mag worden in Gods ogen… Zo gezien betekent ‘mens worden’ dat je in de loop van je leven steeds meer wordt wie jij ten diepste bent. Dat is niet hetzelfde wat jij worden wil, met de doelen en beelden die je voor ogen hebt van jezelf.

Deze Weg gaan wordt ook wel verbeeld als een labyrint. Dat is een cirkel met vele kronkels; maar waarbij je altijd, na heel veel wendingen in het centrum uitkomt, ook al lijkt het soms dat je er helemaal van verwijderd bent. Het is een soort loopmeditatie, waarbij je gaandeweg nieuwe inzichten over jezelf, jouw staan in het leven kunt krijgen. Het volgende gedicht sluit daar mooi bij aan.

De Weg die je te gaan hebt  

De Weg die je te gaan hebt is je eigen weg.

Het is de levensweg die je zoekt,

die je vindt, die je kiest.

Op die weg word je ook gevonden,

als jij je laat kennen.

Op die weg word je bemind,

als je leeft met een open hart en een open hand.

Op die weg trekt altijd Iemand mee,

zichtbaar en onzichtbaar, door nacht en ontij.

Wonderlijk is die weg

die je kiest en niet kiest, ...die jou kiest.

Zoals ook het eerdergenoemde lied van Andries Govaart doet:

Dat je de weg mag gaan die je goed doet. Dat je opstaat wanneer je valt

Dat je mens mag worden in Gods ogen en die van anderen.

Weet dat de aarde je draagt, dat je gaat in het licht en de wind je omgeeft.

Dat je de vruchten van je leven proeft en gaat in vrede.

Dat alles wens ik je van harte toe.

Frida Koopman

Karmelklooster Zenderen

Van vrees naar hoop

28 september 2022 - Het zal u niet ontgaan zijn dat er in deze tijd veel onzekerheden zijn. Op wereldniveau de oorlogen, landelijk de energiecrisis, inflatie, vereenzaming. Er is een groeiende kloof tussen rijk en arm, onverdraagzaamheid, geweld en de individualisering. Je kunt er moedeloos van worden als je je door al die negatieve berichten laat meeslepen en je in een neerwaartse spiraal terechtkomt.

Door al dit negatieve zijn we vaak niet meer in staat het positieve te zien. Op heel veel situaties hebben we geen invloed. Je ongenoegen via verkiezingen kenbaar maken leidt veelal ook niet of onvoldoende tot verandering. We hopen en rekenen erop dat de overheid de kwetsbaren in de samenleving beschermt, Een actueel voorbeeld is de financiële tegemoetkoming in de energielasten. En zo zijn er nog meer regelingen, ook gemeentelijke, die de minder draagkrachtigen ondersteunen.

Alleen is gebleken dat het voor velen niet eenvoudig is om aanvragen in te dienen. Landelijk maakt 1 op de 4 met een laag inkomen geen gebruik van de regelingen, vooral de groep ouderen met een AOW uitkering (eventueel met een klein pensioentje). De oorzaken zijn veelal onbekendheid, schaamte of laaggeletterdheid. Maar het niet gebruiken leidt bij velen tot armoede, schulden en eenzaamheid. Maar er gloort hoop! De gemeente Borne heeft dit jaar een loket (Sociaal Hus) ingericht waar u geholpen kunt worden.

Toch kiezen veel mensen er liever voor om geholpen te worden door iemand uit hun directe omgeving. Dat kunnen zijn familieleden, kennissen, vrienden, maar ook de kerken in Borne zijn actief om hierbij te helpen. Mijn eerste positieve ervaringen met iemand er mee helpen heb ik al opgedaan. Over het algemeen schuift de overheid steeds meer taken af naar inzet van de burgers. Soms kan het dankzij de vele vrijwilligers die er nu nog zijn. Maar het aantal zal de komende jaren verder afnemen omdat zij vaak mantelzorger zijn geworden of vanwege afnemende gezondheid.

Vanuit de kerken zijn er ook bezoekgroepen voor kwetsbare thuiswonenden. Belangrijk is een luisterend oor, de tijd nemen en soms troostende woorden teruggeven of verwijzen naar of helpen bij regelingen. Omzien naar elkaar is een taak voor ons allen. Kijk om u heen. Ieder mens wil gezien worden. Laten we de signalen oppakken en er iets mee doen! De Bijbeltekst: ‘Wat je voor de minsten der mijnen hebt gedaan hebt je voor mij gedaan’ is met name in deze onzekere tijden van toepassing. Maar mensen hebben ook hun eigen verantwoordelijkheid. Kijk wat je zelf aan je persoonlijke situatie kunt doen. In Borne zijn veel activiteiten gratis en voor mensen met een laag inkomen zijn er gemeentelijke regelingen. Maak er gebruik van; probeer erbij te horen als het kan. Het zou mooi zijn als er een totaaloverzicht beschikbaar komt.

Kortom: Naast onzekerheid is er ook hoop mits we ons maar openstellen voor hulp en de naasten willen omzien naar elkaar. We hebben niet alles in de hand. Het is dan ook de kunst om het los te laten en soms te vertrouwen op hogere machten, de Heer, universum of welke naam we eraan willen geven. Of we steken een kaarsje op, zowel uit dankbaarheid of voor geduld of kracht.

Gerard Nordkamp

Lid Adviesraad Sociaal Domein gemeente Borne

Woorden...

21 september 2022 - ‘Het woord nemen’ of ‘er geen woord aan verspillen’... Dat is nogal een verschil. Onlangs trad minister Staghouwer af en hij hield een korte persconferentie. Hij had weinig woorden nodig om te zeggen dat hij er mee stopte. Punt. Kort en krachtig. Heel veel mensen hadden daar een mening over en ook de minister-president beantwoordde daarover vragen. Hij gaf aan dat dit aftreden zeker niet afstraalde op het kabinet en dat het een persoonlijk drama was, waarbij... En nog heel veel woorden meer had hij nodig. Kortom, onnavolgbaar.
 

Als ik als vrijwilliger op de Buurtbus Azelo-Borne rijd dan zijn er vaak weinig woorden nodig om te weten waar de passagier naar toe wil. In het begin was het letterlijk met handen en voeten communiceren en de vertaalapp op de telefoon. In de loop van de maanden is het mogelijk om meer contact te hebben. Handgebaren, gezichtsuitdrukkingen en het Engels zorgen ervoor dat we elkaar begrijpen. Korte gesprekjes volgen in de korte tijd dat we samen op weg zijn. Enkele woorden zijn voldoende om het soms onpeilbare verdriet van deze vluchtelingen te voelen. Maar ook de vreugdevolle en plezierige momenten te ervaren tijdens die gesprekjes, een concert op de Zwanenhof of Onafhankelijkheidsviering in het Kulturhus.
 

Wat zijn er de afgelopen maanden veel woorden besteed aan stikstof, boerenprotest, barricades en zelfs burgeroorlog. Op de sociale media wordt dat met kracht gedaan, vergezeld van foto’s vol met vlaggen die in ieder geval niet Nederlands zijn. Woorden, gevoegd bij beelden, willen mij overtuigen dat er iets grondig mis is. Van Rusland tot Oekraïne en Afghanistan, van Ter Apel, tot Azelo en Albergen.
 

Teksten, kreten, woorden waarin ongenoegen en het ongelijk van de ander wordt weergegeven. Woorden die mensen tot in het hart treffen. Geraakt door een kreet, een oproep. Van waar komt het verdriet, de woede, de angst, de schreeuw om aandacht? Welke betekenis geeft iemand aan het leven, aan de wereld waarin wij, waarin hij of zij leeft als hij met zo’n protestbord loopt. Is het niet een schreeuw om aandacht, een roep om gehoord te worden? Niet omdat die ander mij in de weg zit, maar omdat ik mezelf bedreigd voel in mijn levensgeluk? Omdat ik de verantwoordelijkheid zo op mijn schouders voel drukken en daar geen grip op heb?

Hoe menselijk is dat, zelfs als de teksten onmenselijk zijn, de woorden rauw en bijna dodelijk zijn. Het lijkt er soms op dat men overal een mening over heeft; ja, zelfs moet hebben. Twitter, Facebook, TikTok zijn de kanalen om te roepen, vragen te stellen aan ‘die ander’, om meningen te ventileren. Vaak anoniem en niet direct opbouwend. Ik las een Twitter-discussie over corona en vaccinaties en ik kan u zeggen dat je van zo’n gesprek zeker niet beter wordt. Het antwoord voldeed niet aan de verwachting van de vragensteller, dus werd er met nog meer geprobeerd de ander te overtuigen of eigenlijk de grond in te trappen.
 

Ik moest denken aan een bijbelverhaal waarin Jezus om een mening wordt gevraagd over een kwestie van leven of dood, een ernstige zonde. En wat doet Jezus? Hij pakt een stokje en tekent in het zand. Hij zegt niets, maar hij tekent. Zou het niet de bedoeling zijn, ik ben geen exegeet, dat Hij de ander, ons, wil laten nadenken over wát we vragen? Zijn we niet verantwoordelijk voor ons eigen handelen? Voor onze eigen woorden en dus ook antwoorden?

Vanuit de eigen verantwoordelijkheid de mensen, je naaste benaderen en vragen wat jij voor haar of hem kunt betekenen? ‘Hoe kan ik je helpen?’ Het zijn vijf simpele woorden die de ander tot mijn naaste maakt en ons samen in waarde laat. Voor mij, voor jou. Woorden doen ertoe.
 

Jan Morsink

Vrijwilliger Buurtbus Borne/Azelo
 

Vredesweek 2022

Al meer dan 50 jaar wordt in september door de Nederlandse vredesorganisatie PAX, mede in samenwerking met de Raad van Kerken, de nationale Vredesweek georganiseerd; dit jaar van 17 t/m 25 september. In deze actieweek voor vrede worden in heel Nederland, ook in Borne, allerlei activiteiten gehouden om aandacht te vragen voor vrede. Samen maken we zo een krachtig geluid voor vrede.

En wie wil er nu niet in vrede kunnen leven? Maar wellicht meer dan ooit beseffen we dit jaar dat leven in vrede niet vanzelfsprekend is. We denken daarbij in het bijzon­der aan de situatie in Oekraïne. Zoveel mensen die moeten lij­den, zoveel onschul­dige slacht­of­fers, zoveel zinloos geweld, veroor­zaakt door een invasie en door de agressie die daar­mee is verbon­den. Wat wil die agressor ermee bereiken? Aan het einde van iedere oorlog zijn er eigen­lijk alleen maar verliezers, al was het maar omdat de men­se­lijk­heid dan heeft verloren.

En niet alleen in Oekraïne, in veel andere landen is vrede ver te zoeken. Want helaas zijn er nogal wat machthebbers die koste wat het kost hun eigen belang, hun streven naar macht en rijkdom, belangrijker vinden dan het welzijn van hun medemens. Of die een dusdanige hekel hebben aan minderheden dat ze vinden dat ze deze mogen onderdrukken, martelen en zelfs vermoorden. Voor hen is leven in vrede blijkbaar dus niet belangrijk.

Ook in het klein is het niet altijd pais en vree. Conflicten liggen op de loer en we weten dat we die niet altijd kunnen vermijden. Zo mogen we daarbij denken aan alle boeren die geen vrede hebben, omdat zij in onzeker­heid verkeren over de toe­komst van hun bedrijf, dat vaak al genera­ties lang in hun familie is. Wat gaat die toe­komst hen brengen?

Wat de boeren over­komt, is eigen­lijk voor ieder van ons heel herken­baar. Als we een slecht bericht krijgen of als we slecht behandeld wor­den, in een kwaad daglicht wor­den gesteld, als we een dier­baar iemand door een ongeval moeten missen: dan wordt onze wereld op z’n kop gezet. Dan is het vaak moei­lijk de vrede te bewaren, niet opstandig te worden of er op los te slaan. De weg van de vrede, de weg naar vrede gaat niet over rozen, zeker niet als het tegenzit,
 

Is vrede dan een illusie? Nee, Als je goed om je heen kijkt zie je op veel plekken moedige mensen die zich met vallen en weer opstaan blijven inzetten voor vrede. Die zich bekommeren om hun medemens. Zij doen het thema van deze Vredesweek ‘Generatie Vrede’ eer aan, laten zien dat het anders kan. Ook wij geven de moed niet op en planten dit jaar weer een nieuwe vredesboom achter de Oude Kerk, als teken dat we er in blijven geloven. De vorige, in 2006 geplante boom, was op de vooravond van de invasie in Oekraïne door de hevige storm omgewaaid. Hoezo toeval?

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Afvinken en weer door (?)

7 september 2022 - De afgelopen weken maakte ik in korte tijd een aantal vieringen mee waar vrij intensieve voorbereidingen aan vooraf gingen. Stuk voor stuk werden het indrukwekkende vieringen. Zo was er een zondagsdienst in de Oude Kerk waarin twee bruidsparen een zegen over hun huwelijk ontvingen en was er een trouwdienst in de open lucht. Én er was de Melbuul’nviering op woensdagavond 24 augustus. Op deze drie genoemde vieringen kijk ik dankbaar en ontroerd terug. En ik neem met deze column even de tijd om ze nog een keer in me om te laten gaan,

“Ik had graag nog even willen nabeschouwen, maar ik moest al weer vlug door naar iets anders”, vertelt iemand mij aan de telefoon. We hebben het er alsnog over, over de trouwdienst met de twee bruidsparen in dit geval. En wij realiseren ons dat er in de drukte van de dingen vaak te weinig tijd is om te vieren hoe mooi of waardevol iets was. Omdat je weer dóór moet.

Is het ene voorbij, dan staat het andere al weer op stapel. Door naar de volgende viering in mijn geval. Zo ging het mij ook na de Melbuul’n Oogstdankviering, als begin van de Melbuul'ndagen.

Maar wat was het fijn dat het weer ‘gewoon’ door kon gaan. Het werd een ongewoon sfeervolle viering, zo ervoeren aanwezigen het, bleek uit hun reacties. En zo ervoer ik het zelf ook! Het was ontroerend om zo weer oecumenisch samen te kunnen zijn in die mooie ruimte van de St. Stephanuskerk, met de rakende liederen van het Borns Kleinkoor en met die práchtige (!) bloemschikking van Hans Mulders, geheel passend bij ons thema ‘jaarringen’. De overweging van pastoor Jurgen Jansen raakte en inspireerde niet alleen mij, zo bleek. Wat was het collegiaal samenwerken met hem ook fijn!

Overleg met het bestuur van de Stichting Melbuul’ndagen, afstemming met de Raad van Kerken en met de koster van de Stephanus, het maken en laten drukken van het vieringenboekje, overleg met de koordirigent... Er lag een behoorlijke to-do-lijst op mijn bureau, maar door de prettige samenwerking met alle partijen kon er gaandeweg steeds meer afgevinkt worden. Voor het Melbuul’nbestuur was dit nog maar het begin van de vijf dagen waar zij hun handen meer dan vol aan hadden. Wat een hoeveelheid vinklijstjes voor hen, zeg! Groot respect voor wat zij, samen met vele andere vrijwilligers hebben neergezet!

Nu ik dit schrijf, lijkt het al weer een poosje geleden allemaal, omdat er al weer zoveel anders volgde. En omdat er ook weer zoveel nieuws op stapel staat. Maar het kan geen kwaad om zo nu en dan even na te genieten, het er over te hebben met anderen en je gezamenlijke succes te vieren. Een mooi gebruik in de Rooms-Katholieke traditie is om elkaar ‘proficiat’ te wensen na een viering. Elkaar te feliciteren met het moois dat je samen beleefd hebt. En dat mee te nemen in je hart en er zo nu en dan nog eens vreugdevol en bewust bij stil te staan.

ds. Johan Meijer

Grenzen

31 augustus 2022 - Grenzen; we hebben het er zo vaak over. Er zijn er genoeg, een aantal voorbeelden: De landsgrens; een wiskundige grens of een uiterste rand of kant; een taal grens; administratieve grenzen. Er zijn kunstmatige en natuurlijke grenzen. Zachte en harde grenzen; zichtbare en onzichtbare grenzen. Onze eigen grens.

En dan is er de morele grens. In het hindoeïsme misschien te vertalen met Dharma. Dharma is een van de centrale, maar tegelijkertijd ook een van de complexe concepten in de Indiase religies, ook in het Boeddhisme en het Jaïnisme. Dharma betekent zoiets als ondersteuning, kosmische wet of de universele orde die het denkkader vormt van de morele grenzen en het persoonlijk leven van een hindoe. In populaire termen zou je kunnen zeggen dat Dharma het morele speelveld afbakent. Vaak wordt het gemakshalve met religie vertaald; dat is het echter niet.

Dharma is een breed begrip dat onder andere morele en sociale verplichtingen of iemands plaats in de samenleving vastlegt en daarmee de basis vormt van de morele mentale en sociale grenzen van Hindoes. Verder gaat Dharma om belangeloos handelen. Met andere woorden, elke actie houdt verband met de te vervullen plicht, zonder acht te slaan op de resultaten, want het minimaliseert de last van de karma. Kort gezegd; wat de mens zaait zal hij/zij oogsten.

Ghandi liet zien dat het belangrijk is om bij het bepalen van grenzen van het goede, reflectie en kritisch zelfonderzoek een vereiste is. Er zijn geen kant en klare instructies die blindelings kunnen worden opgevolgd, er is geen duidelijke grens tussen goed en kwaad. Om die reden vereist Dharma morele ontwikkeling, fijnzinnigheid, zelfkennis en een dapper hart om de context adequaat te doorgronden vervolgens het goede in een bepaalde situatie vast te stellen en ernaar te handelen.

Deze houding vereist een goede zelfreflectie; de splinter in andermans oog wel zien, maar niet de balk in zijn/haar eigen. Niet zelfzuchtig zijn, ook het belang van de ander; de anderen te kunnen zien. Hoe doen we dat in een onze samenleving waar eigen belang soms het grootse doel is geworden. Ieder voor zich met onze stevig bewaakte starre grenzen. Waar het ik belangrijker lijkt dan natuur of de samenleving. Waar shoppen en een goedkoop artikel scoren belangrijker is dan de menselijke omstandigheden waar het gemaakt wordt.

Het mensbeeld wat we lijken te hebben is een heel egocentrisch mensbeeld. We zijn een gezamenlijkheid kwijt. We lijken weinig te hebben wat ons samen bindt of wat we gezamenlijk als doel/visioen hebben. Misschien dat we daarom onze grenzen zo genadeloos bewaken. En glijden we af naar een maatschappij waar het recht van de sterkste gaat gelden; een verwilderd volk lijken we te worden.

Het vergt moed, inzicht, kennis en een open houding, tegelijkertijd een houding van grenzen aangeven om uit deze impasse te komen. Kunnen wij dat in onze maatschappij? In onze eigen levens? Durven wij te handelen, genoegen te nemen met minder opdat anderen ook een goed leven kunnen leven?

Miek Remmers

Bomen

24 augustus 2022 - Al jaren ben ik gefascineerd door bomen. En waarom? Zij zijn een belangrijke schakel tussen de mens en de natuur. Dieren die niet zonder bomen kunnen. En net zo goed heeft de mens heeft er ook profijt van. Maar dat is het niet alleen. Regelmatig wandel of fiets ik in deze mooie omgeving en dan vind ik de solitair staande bomen in het open veld een machtig mooi gezicht. Veelal is er een omheining geplaatst om die boom.

Waarschijnlijk om ze te beschermen tegen bedreigingen. Zo waardevol wordt het gevonden dat die boom behouden blijft En sommige zijn heel bijzonder, zoals ik laatst een exemplaar ontdekte bij de Mariakapel aan de Koppelsbrink. Deze zou reeds 200 jaar oud zijn. 200 jaar! Teruggeteld zou het begin van deze joekel liggen zo rond het jaar 1820. Weer een ander exemplaar heeft een monumentale status zoals de Kroezeboom op de Fleringer Es. Deze is misschien wel 400 jaar of nog meer oud. Onvoorstelbaar.

Ooit heb ik eens gelezen het verhaal 'Bomen' uit de verhalenbundel 'De andere kant' van Marga Minco, waarin zij met haar grootvader door het park in Amsterdam liep en hij haar wees op de bomen die daar stonden en sommige daar waarschijnlijk nog staan. Haar grootvader noemde de bomen zijn vrienden. Toen dacht ik zo voel ik dat ook.

Ondanks dat wij wel weten hoe waardevol een boom is worden deze een enkele keer niet als een vriend beschouwd. Soms worden ze gezien als een sta in de weg. En dan al gauw een keer gekapt of gekortwiekt zowel op kleine als op grote schaal. Steeds betreur ik het gemak zoals er in een aantal situaties met een boom wordt omgegaan. Natuurlijk kun je er soms niet omheen om een boom om zeep te helpen. Maar met een wat meer respect zou het toch kunnen helpen om hierin heel zorgvuldig te zijn.

Bomen hebben het door menselijk handelen sowieso niet al te gemakkelijk. En dan worden ze ook nog eens bedreigd door luchtvervuiling en de klimaatverandering. Regelmatig zie je dan dode bomen in het veld of in het bos staan. En zij hebben het vaak dan ook nog eens zwaar te verduren tijdens stormen en ook door de grote droogte, nu en in de toekomst waarschijnlijk nog meer. Daarom heb ik gedacht om eens een pleidooi voor de bomen via deze column te houden. Hopelijk levert het ook nog wat op!

Huib de Wit

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

De koffer

17 augustus 2022 - Bij op vakantie gaan hoort ook je koffer of reistas inpakken. Sommigen beginnen daar al dagen voor hun vertrek mee. Maken soms weken van tevoren lijstjes van spullen die mee moeten om toch maar niets te vergeten. Anderen wachten tot het laatste moment met het inpakken en constateren op de plaats van bestemming dat ze toch het een en ander zijn vergeten. Meestal niet zo’n probleem als je naar een plek gaat waar allerlei winkels zijn, maar minder handig als je naar een afgelegen plaats gaat waar niets te koop is. Zelf ben ik van het type dat tot de laatste dag wacht met de spullen inpakken, maar ik prijs me gelukkig dat mijn vrouw uit ander hout is gesneden en zij wel voldoende tijd neemt om alles goed voor te bereiden.

Recent stond de koffer centraal in een viering van de Theresiagemeenschap, met als thema ‘Is je koffer al gepakt?’. De viering was deze keer niet in de oude synagoge maar op een open plek in een grote tuin van een huis aan de Koppelsbrink. Omringd door mooie grote bomen die voldoende schaduw boden op deze zonovergoten zondag. Een grote rode koffer stond vooraan welke symbool stond voor de levenskoffer die we tijdens ons leven vullen met levenservaringen, mooie en minder mooie ervaringen.

Sommige ervaringen die het schaamrood op je wangen doen verschijnen als je er aan terug denkt. Een levenskoffer die nog open is en die we kunnen blijven vullen tot onze laatste reis begint, naar een wereld die we niet kennen maar wel geloven dat die bestaat. En net als bij een vakantiereis wachten we soms tot het laatst om deze koffer te vullen met belangrijke zaken. Zaken als eindelijk eens die ruzie met een familielid bijleggen, of contact opnemen met een verre vriend die je uit het oog bent verloren maar waarvan je weet dat hij graag nog eens van je wil horen. Of eindelijk eens excuses aanbieden aan die collega die je niet zo goed hebt behandeld. Of dat voorwerp teruggeven wat je hebt geleend maar nog steeds in je bezit hebt. Kleine en grote zaken die je graag zou willen rechtzetten voor je aan die laatste reis begint.

De datum van een vakantiereis is vooraf bekend. Maar dag en uur van onze laatste reis zijn niet gepland, het moment kan ons zomaar overvallen. Er is dan geen tijd meer om je goede voornemens om te zetten in acties, om je koffer te vullen. De levensles die ik die zondag heb meegenomen uit deze inspirerende viering is dan ook: Wacht niet tot het laatst met het inpakken van belangrijke zaken in je levenskoffer, stel niet uit tot morgen wat je vandaag kunt doen.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Een mijmering tijdens de zomerperiode

10 augustus 2022 - Waarom gaan mensen zo graag op reis?
Wat is nou het mooie aan reizen?

Ik kan een heleboel verzinnen,
over de voorbereiding van de reis en over de reis zelf:
het plannen maken
fantaseren over de mooiste bestemming
je verheugen op prachtige bezienswaardigheden
dromen over een totaal ander landschap
blij zijn met je reisgezelschap
kennismaken met andere culturen
het oefenen in het lezen, spreken en luisteren in een vreemde taal
foto’s ter herinnering
berichtjes sturen naar de thuisblijvers
de zekerheid van zonnige warme dagen
vrij zijn van sleur en verantwoordelijkheden

Dat zal allemaal wel kloppen,
maar uiteindelijk vind ik het mooiste van reizen:

THUISKOMEN….
Je eigen vertrouwde woonstek voelen
slapen in het bed, dat altijd het lekkerste ligt.
Ik besef dit nog duidelijker, nu we 88 buren hebben,
die gevlucht zijn voor de oorlog in hun thuisland,
waarvoor ons diepste gebed is:
de reis naar huis te kunnen maken in vrede en veiligheid.
En tot het zover is:
dat ze even thuis mogen zijn bij ons...

Na de eerste heiligendag van Titus Brandsma op 27 juli
word ik ook door deze nieuwe heilige geïnspireerd,
die, hoe wonderlijk, pas tot rust kwam en “thuis”,
een cel van de gevangenis in Scheveningen.
Hij mocht ervaren: waar je ook bent,
thuis, onderweg, gevlucht, gevangen gezet:
met het geheimvolle gezelschap van God
is het altijd goed.

Susan van Os-Yedema
emeritus pastoraal werker

Wees er…

3 augustus 2022 - Als mens hebben we heel wat aandacht voor onszelf nodig. Jezelf verzorgen door verstandig te eten, genoeg te bewegen, er een beetje leuk uitzien. Je huis netjes houden. Jezelf ontwikkelen door cursussen of opleidingen te doen. Geld verdienen, gezellige dingen doen. Maar ook een weg vinden in je emoties. Zoeken naar wat zinvol is in jouw leven, waar je het allemaal voor doet.

Op zoveel manieren ben je in je leven bezig om jezelf te worden. Maar wanneer ben je nou jezelf? Veel mensen vinden zichzelf niet goed genoeg en lijden daaronder. Of ze werken eraan om beter te worden. Wat misschien wel hetzelfde is. Het lijkt wel alsof we allemaal gehoor willen geven aan het verlangen ‘wees er’. Wees de mens die jij ten diepste bent. Wees er gewoon maar… Het klinkt als een ultieme wens. Maar in het dagelijks leven lijkt het soms onhaalbaar. Er is zoveel wat onze aandacht vraagt. Zoveel dat we willen, moeten… Hoe kun je nou helemaal jezelf zijn? Er zijn zoals je bent?

Het kan helpen om tegen jezelf te zeggen: je mag er zijn. Gewoon zoals je bent. Met wat je kunt en met wat je niet kunt. Zoals jij bent mag je er zijn. Het helpt soms nog meer als anderen dat tegen jou zeggen. “Wat ben jij kalm/enthousiast/vriendelijk. Wat fijn dat jij zo bent”. Maar ook: “ik zie dat je boos bent. En dat is oké. Ook dat mag er zijn”.

Wees er… kijk met mildheid naar wie je bent, hoe je bent, wat je bent. En doe hetzelfde met anderen. Met jezelf ontwikkelen is niks mis. Maar doe het niet omdat je nog niet goed genoeg bent in de ogen van anderen of van jezelf. Jij mag er zijn. Zoals je bent. Wees er maar gewoon en laat zien wat er in jóu zit.

Kirsten Slettenaar.
Predikant Remonstrantse Gemeente Hengelo.

Tevredenheid door de belofte

27 juli 2022 - Vakanties zijn in volle gang en het weer laat zich al tijden van de zonnige en warme kant zien. Laten we ons gelukkig prijzen dat we mogen genieten van al dat mooie weer. Veel wordt namelijk overschaduwd door de gebeurtenissen van de huidige tijd. Veel bedreigende zaken die ons parten kunnen spelen in de nabije en verre toekomst. We zullen er mee moeten omgaan en proberen tevreden te zijn met alles wat we wel hebben, wat we nog kunnen en tevreden zijn met ons leven!

We zullen wel wat vaker beschouwender in onze waarnemingen en minder stellig in onze mening moeten worden, zodat we de kunst van het relativeren beter gaan beheersen. Dat geeft ons dikwijls een andere kijk op de vele ontwikkelingen in ons leven. We weten dat het leven ons in toenemende mate meer en meer beperkingen oplegt en dat we in alles meer met elkaar moeten samenwerken. Alle problemen die op ons af komen kunnen we alleen oplossen als de basis van ons leven is dat we elkaar accepteren en anderen geen regels opleggen omdat we vinden dat die anderen in onze ogen onverantwoord leven.

We zullen in eerste instantie bij onszelf moeten beginnen en trachten tevreden te zijn met ons leven. Is dat teveel gevraagd? Nee, want we kunnen daardoor anderen ondersteunen, hetzij geestelijk en indien mogelijk lichamelijk. Klaar staan voor anderen geeft voldoening en tevredenheid. Natuurlijk streven velen er altijd naar om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven om niemand tot last te willen zijn en alles zelf op te lossen en te regelen.

Als het echter niet meer kan moeten we leren om hulp van elkaar te accepteren en de mogelijke hulpmiddelen in te schakelen die onze moderne maatschappij ons aanbiedt. We mogen ook kijken wat onze Schepper ons heeft beloofd: Een nieuwe aarde en een nieuwe hemel. Een grootse belofte!! Onze levensweg gaat niet altijd over rozen, maar op het eind, na ons levenspad, is geen onvolmaaktheid meer, maar de belofte van het paradijs. Ook die hulp en afhankelijkheid van Hem zullen we moeten en mogen aanvaarden. We zullen meer en meer ons moeten overgeven aan Hem in de wetenschap dat God, de Schepper zelf op ons wacht aan die andere kant en dat die belofte onwankelbaar vast staat. Dat mag ons troost en tevredenheid geven op de momenten dat we het even niet zien zitten of dat we moe zijn van alle bedreigingen om ons heen.

God houdt onvoorwaardelijk van ons en in ons beloofde nieuwe leven zijn alle tranen gewist en zullen geen ziekten en dood meer zijn, noch enige onvolmaaktheid, maar een eeuwig volmaakt leven! Wat een heerlijk en veelbelovend uitzicht dat ons in ons leven hier op deze aarde mag sterken en troosten, wie we ook zijn en waar we ook zijn en of we nu jong of oud zijn, deze belofte is voor allen mensen

Rob Hoogerhuis

Voorganger Baptistengemeente Borne

Leny.

Terminale zorg in de wijk heeft altijd dicht bij mijn hart gelegen. Het is niet de makkelijkste zorg.

Een tijd geleden kreeg ik via een huisarts het verzoek of ik een intake wilde doen bij Leny. Leny heeft kanker. Het is lang goed gegaan maar nu heeft ze uitzaaiingen in haar longen. Leny is 43, heeft één zoon en is gescheiden. Ze heeft de thuiszorg lang buiten de deur gehouden. Is er eigenlijk nóg niet aan toe. Ze vertelde mij al snel dat ze alles geregeld had voor euthanasie. Alle papieren ingevuld, er hoefde alleen nog een scenarts te komen en dan kon ze een datum plannen.

Leny worstelt. Houdt mij en collega’s op afstand. Leny ligt boven, kan bijna niet meer naar de badkamer en de trap aflopen. Op een ochtend ga ik op de rand van haar bed zitten en zeg dat het verstandig is een bed beneden in de kamer te zetten. Dan komen de tranen. Diep verdriet. “Ik wil het niet, ik kan m’n zoon niet achterlaten? Hij is nog zo jong, hij is mijn alles.” Pijn, angst, zorgen, een bed beneden betekent het einde voor haar. “M’n schoonmoeder”, zegt ze, “zij geloofde nog dat ze naar de hemel ging. Maar ik kán dat niet meer geloven.”

Haar schoonmoeder (die ik ook verpleegde) had een vast vertrouwen dat alles goed kwam. Ik liet haar huilen en praten. Ze pakte m’n hand vast. Ze zei: “Ik kan geen datum prikken en afscheid nemen.” Uiteindelijk vond ze het goed dat ik de huisarts belde. Deze kwam en zij ging bij ons op het bed zitten. We luisterden samen. Na een tijd droegen we haar naar beneden en legden haar op de bank. ’s Middags werd er een hoog/laag bed bezorgd. Toen ik uiteindelijk naar de volgende cliënt reed, bad ik rijdend: “Heere God zie naar haar om. Help haar in dit zware traject.” Soms weet ik het ook niet meer, twijfel ik en weet dat ik de ‘waarom’ vraag niet hoef te stellen.

Nog twee weken heeft Leny in de kamer gelegen. Haar zoon zat aan de keukentafel te studeren. Er kwam familie langs en iedere avond kwam haar broer die ook voor haar zoon ging zorgen. Ze vond wat meer rust. Ons contact was hecht geworden. In overleg met Leny werd een morfinepompje aangesloten. Twee dagen daarna overleed ze. Lieve Leny, ik zal je niet vergeten.

Stien Weken

Rituelen en klimaat

13 juli 2022 - Het was maar een klein berichtje dat eind juni in Dagblad Trouw stond. Het ging over kerken en klimaat en was geschreven door Maaike van Houten. Ze richtte haar blik vooral op kerken aan de overkant van het Kanaal en met name op het bisdom Oxford van de Anglicaanse kerk. Net als in Nederland doen ook christenen in het Verenigd Koninkrijk volop mee aan klimaatmarsen en spreken religieuze leiders hun regeringen aan op hun verantwoordelijkheid voor het sneller stoppen met het winnen van fossiele brandstoffen.

Het bisdom Oxford van de Anglicaanse kerk doet meer. Het spreekt ook jonge ouders van dopelingen en mensen die belijdenis willen doen rechtstreeks aan. Voortaan vragen de priesters hen te beloven de schepping te beschermen en het leven op aarde te vernieuwen en als uitvloeisel van die belofte ook de jonge dopelingen hierin op te voeden. Bisschop Steven Croft van Oxford wil dat de hele Anglicaanse kerk dit gebruik gaat overnemen omdat hij vindt dat de kerk “een morele en spirituele sleutelrol” heeft bij het voorkomen van verdere opwarming van de aarde. Greenpeace gaf deze bisschop dan ook een heel groot compliment.

Het is mooi dat zo’n persoonlijk en binnenkerkelijk ritueel als een (kinder)doop of belijdenis op deze manier wordt verbreed en betrokkenen niet alleen de kerkelijke leer worden geacht te omarmen, maar ook de aarde en wat daarop leeft. Wat mij betreft nemen veel meer kerken hier een voorbeeld aan. Het is mooi dat kerken eindelijk wat in beweging lijken te komen en het niet meer alleen bij praten houden, maar echt actie gaan ondernemen. Mooi is het ook dat in de Protestantse gemeente in Borne in de zomermaanden een aantal diensten zullen worden gehouden rond het thema klimaat.

Maar Nederland bestaat niet alleen uit christenen. Sterker nog, die zijn zo langzamerhand een minderheid geworden. Zou iets als een klimaat-ritueel of aarde-ritueel ook andersgelovigen of niet gelovigen kunnen aanspreken? Tenslotte zijn er in elk mensenleven verschillende fasen en bijzondere gebeurtenissen te onderscheiden, waarbij samen gaan wonen of trouwen en de geboorte van een kind zich bij uitstek lenen voor een dergelijk ritueel.

Ieder mens heeft een persoonlijke verantwoordelijkheid ten opzichte van de aarde waarop hij of zij leeft. En waar twee mensen voor elkaar kiezen en samen verder gaan, wordt het een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de aarde te beschermen en helpen zich te vernieuwen en die verantwoordelijkheid ook weer door te geven aan wie na je komen. Immers, het lot van onze aarde hangt vooral af van mensen die zich bewust zijn van de (klimaat)keuzes die ze maken en die dat bewuste kiezen doorgeven aan hun kinderen. Een goed gekozen ritueel zou daar volgens mij bij kunnen helpen.

Het zou mooi zijn als jullie als lezers ideeën en suggesties voor zo’n ritueel (of hoe je het ook maar noemen wilt) met anderen willen delen.

Carla J.M. Borgers

Ik blijf erin geloven

6 juli 2022 - Het is op een warme zomermiddag wanneer ik eindelijk aan deze column begin te schrijven. De ‘deadline’ is over twee dagen dus de tijd begint te dringen. Natuurlijk weet ik het ruim van tevoren en kan ik mij ook niet verschuilen achter ‘druk, druk, druk, zoveel te doen en te weinig tijd.’ Ik was niet druk en had tijd genoeg om te schrijven. Het probleem is alleen, en tijdens het schrijven worstel ik daar nog steeds mee, waarover ik in vredesnaam zou moeten schrijven. Hoe heerlijk en eenvoudig zou het zijn om in deze periode alleen over de zomer te schrijven. Iedereen een heerlijke onbezorgde vakantie met prachtig weer toe te wensen, hoe je die ook in wilt/kunt invullen. En dat de toekomst ons ‘stralend toelacht’.

Hoe anders ziet de werkelijkheid er op dit moment uit. Naast die stralende zon en heerlijke temperaturen, waar ik ook echt onbeschaamd van geniet, zie ik ook die donkere dreigende wolken. Het milieuprobleem dat bijna onoplosbaar dreigt te worden, de onrust in ons land, het onrecht, de kloof tussen arm en rijk die steeds groter wordt, de rechten van vrouwen die steeds meer in het gedrang komen en het steeds groter wordende wantrouwen tussen de bevolking en overheden. Oorlog in Europa en de VS, dat zichzelf als het voorbeeld van het vrije Westen ziet, is vijftig jaar in de tijd teruggeworpen.

De tijd van afwachten, wegduiken en denken dat het allemaal wel ‘los zal lopen’ zijn we voorbij. De verantwoordelijkheid voor de toekomst voor de generaties na ons rust op onze schouders. En hoe zwaar bovenstaande ook mag klinken, ik blijf erin geloven dat we een verschil kunnen maken. Dat we het in ons hebben om die donkere wolken te verdrijven en de toekomst voor de generaties na ons en alles wat leeft op aarde veilig te stellen. Als we er samen de schouders onder zetten, elkaar respecteren, ongeacht geloofsovertuiging, afkomst, kleur geaardheid of waar we verder ook maar in kunnen en mogen verschillen, dan blijf ik daarin geloven. Waarbij ik erop vertrouw dat de Eeuwige met ons mee zal gaan.

Ik wil eindigen met de prachtige woorden van de franciscaanse priester Richard Rohr: Christendom is een levensstijl - een manier om in de wereld te zijn die eenvoudig, geweldloos, delend en liefdevol is. We hebben er echter een gevestigde ‘religie’ van gemaakt (en alles wat daarbij hoort) en hebben de verandering van levensstijl zelf vermeden. Men zou oorlogszuchtig, hebzuchtig, racistisch, egoïstisch en ijdel kunnen zijn in het grootste deel van de christelijke geschiedenis en toch geloven dat Jezus iemands ‘persoonlijke Heer en Verlosser’ is... De wereld heeft geen tijd meer voor zulke dwaasheden. Het lijden op aarde is te groot.

Mia Ring

Protestantse Gemeente Borne

Dulce et decorum est, pro patria mori

Hoe zoet en eervol is het te sterven voor het vaderland
 

29 juni 2022 - De hedendaagse musicus Arjan Lienaerts werd, net zoals velen van ons, in de eerste dagen van de Russische inval in Oekraïne, overvallen door grote vragen. Oorlog in Europa? Die tijd was toch allang voorbij? Maar de harde realiteit laat zien: ook in het ‘beschaafde’ westen is het mogelijk dat jonge mannen naar het wrede slagveld worden gestuurd, met de ‘belofte’ dat zij een zoete en eervolle dood zullen sterven voor hun vaderland.

Wilfred Owen (1918) beschrijft in een gedicht ‘Dulce en decorum est’ hoe een jonge man in de Grote Oorlog sterft in een gasaanval. Zo afschuwelijk, zo mensonterend, zo zinloos… Hoezo zoet en eervol? Nu, in onze tijd, herneemt Arjan Lienaerts dit protest en klaagt het nationalistische streven om geweld te romantiseren aan. Het is een leugen!

“Daar staan ze weer in rijen opgesteld,
want mensen blijken toch kort van memorie.
De oude leugen wordt opnieuw verteld:
hoe zoet en eervol is het te sterven voor het vaderland!
Een land niet eens zo gek ver hier vandaan
wiens kinderen nog hunkeren naar glorie.
Nu kijken ze hun vijand glazig aan…

Wanneer de vrede ons abrupt verlaat
zoals al menigmaal in de historie
dan maakt dat van een kind nog geen soldaat…
De oude leugen is opnieuw verteld
aan kinderen die hunkeren naar glorie
Maar keren zij ooit terug van het geweld?
hoe zoet en eervol is het te sterven voor het vaderland!”

Ik woon tegenwoordig naast ruim 80 Oekraïners, vrouwen, kinderen, een enkele man. Hun dierbare zonen, mannen, kleinzonen, vrienden zijn achtergebleven om weerstand te bieden aan de brute aanval op hun vaderland. Als zij hun volkslied zingen, met een hand op hun hart, dan krijgt dat wel meer betekenis dan ons Wilhelmus bij een voetbalinterland.

Het is een groot spanningsveld:
uit liefde voor je vrije vaderland weerstand bieden aan een buurland, dat jouw bestaan als onafhankelijk land ontkent. Hier kunnen wij ons het Nederlandse verzet tegen de Duitse bezetter indenken.

Maar de hele gedachte achter de Europese samenwerking is uiteindelijk het inzicht dat die twee grote oorlogen alleen maar, aan weerskanten, ellende hebben opgeleverd. Dat dit nooit meer mag gebeuren! Onze Duitse buren, in de eerste jaren ‘de vijand’, leerden we kennen als weerloze, onschuldige slachtoffers van een machtswellustig systeem. Ontelbare jonge mannen vonden een laatste rustplaats, ver weg van huis. En zeker twee generaties ‘overlevenden’ hebben een groot trauma te verwerken. Nu, met het uitbreken van nieuw geweld, vertellen zij opnieuw hun verhalen.

Russische en Oekraïense jonge mannen: daar staan ze weer in rijen opgesteld... En hun vrouwen en moeders thuis of in diaspora vragen in angst: keren zij ooit terug van het geweld? Keren wij ooit terug naar huis? En zo ja, hoe beschadigd en gebroken? Hoezo zoet en eervol?

Afgelopen zaterdagmiddag, in de Grote Kerk op de Oude Markt in Enschede, zong Opus ’94 de première van dit nieuwe lied, op oude woorden gebaseerd. Het was goed om aan deze aanklacht mee te mogen zingen, om die grote leugen dat oorlog ergens goed voor is, te ontmaskeren!

Susan van Os-Yedema
emeritus r.k.-pastoraal werker

Titus Brandsma, heilige en held

22 juni 2022 - Het is al weer meer dan een maand geleden dat Titus Brandsma heilig is verklaard. Een bijzondere gebeurtenis want zo vaak komt het niet voor dat een Nederlander heilig wordt verklaard. De katholieke kerk kent veel bekende en onbekende heiligen; bij de Reformatie in de 16de eeuw was daar de nodige kritiek op: het zou in tegenstrijd zijn met het eerste gebod van de Tien Geboden (Gij zult alleen God aanbidden). Heilig wordt ook niet altijd als positief gezien; begrippen als schijnheilig, heilig boontje, als niet stoer liggen bij sommigen voor in de mond.

Heiligen zijn geen goden maar hebben een voorbeeldfunctie en kunnen een bron van inspiratie zijn. Dat geldt zeker voor Titus Brandsma, die ons de menselijke kant van een oorlog laat zien, nu weer heel actueel. Bijzonder daarbij is zijn onvoorwaardelijke liefde voor de medemens, waarbij hij geen onderscheid maakte tussen vriend en vijand. Bijzonder is ook om te lezen dat onderlinge kerkelijke verschillen vervaagden. Innige vriendschap en verbondenheid kwamen er voor in de plaats. Zoals Jezus het heeft bedoeld. De pater karmeliet en gereformeerde dominee Jo Kapteyn, met elkaar bevriend geraakt toen beiden gevangen zaten in kamp Amersfoort.. Samen naar Dachau, daar letterlijk aan elkaar vastgeketend en beiden kort na elkaar aldaar in 1942 overleden.

Titus Brandsma zal zeker zijn zwaktes en angsten hebben gehad: toen hij gevangen zat en deportatie naar Dachau naderbij kwam schreef hij een brief om te mogen terugkeren naar het klooster met de toezegging dat hij zich niet meer publiekelijk negatief zou uitlaten over de nazi’s. Opvallend de gelijkenis met Jezus, die in de tuin van Getsemanie ook zijn hemelse Vader vroeg om de kelk van het komende lijden aan hem voorbij te laten gaan.

Titus Brandsma zal ook wel eens steken hebben laten vallen: zo verwoordde dichter en schrijver Godfried Bomans, die colleges bij hem liep, dat zijn colleges ‘soms de splinters waren van de plank die elders was gezaagd’. Een heilige is ook maar een mens en ook zijn dagen hadden slechts 24 uur.

Titus Brandsma zijn heiligheid zit hem onder andere in zijn onverzettelijkheid tegen het onrecht wat zijn medemensen werd aangedaan door een agressor. Zijn strijd tegen dit onrecht moest hij met de dood bekopen. Deze onverzettelijkheid zien we in deze tijd bij velen in Oekraïne. Het verschil is dat zij het met wapens moeten doen omdat woorden in hun strijd helaas tekortschieten.

Het zet je aan het denken: hoe zou ik handelen in zo’n situatie, zou ik het voorbeeld van Titus Brandsma en vele andere moedige mensen durven volgen?

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Eerbied

15 juni 2022 - Eerbied voor al wat leeft; leidraad of basis van het boeddhisme. Een tegenstand kan beschouwd worden als een leermoment, die in staat stelt hartstochten te leren beheersen en meer over jezelf te weten te komen. Hoe toepasselijk voor de tijd waarin we nu leven. Eerbied voor al wat leeft! Gut laat ik nu net een artikel in de krant zien waar duizenden beesten volgespoten met antibioticum rondstrompelen om goedkoop op ons bord te eindigen. Of wat te zeggen over onze oceanen waar albatrossen dood in neerstorten omdat hun magen vol zitten met onverteerbaar plastic?

Hoezo eerbied?

De covid tijd die we hopelijk zo goed als achter ons hebben gelaten; was dat een tegenstand? Hebben we daar wat van geleerd? Hebben we onze hartstochten leren beheersen? De corona pandemie heeft ons laten inzien dat we onderdeel zijn van de natuur en de noodzaak voor een betere investering in de publieke gezondheidszorg wereldwijd. Helaas hoeven we op de politiek niet te rekenen; die zijn samen met de grote bedrijven alleen nog maar bezig met economische groei.

Het neoliberalisme helpt ons niet verder dan zakken vullen van sommigen terwijl een alleenstaande moeder in de zorg werkzaam nog geen eigen eigen huis kan kopen. Het wordt tijd voor een nieuwe droom zoals Kiza Magendane schrijft. Want ik vrees dat er van beheersen van onze hartstochten niets terecht komt. En dan bedoel ik de hebberigheid; geldzucht, macht. Er lijken mensen te zijn die onverzadigbaar zijn in hun hebzucht naar meer en meer en meer en meer.

En toch….misschien kunnen we wel de droom volgen. Blijf ik tegen beter weten in geloven dat het niet uitmaakt wat iemand gelooft of niet gelooft maar dat het uitmaakt wat iemand doet. Dan kunnen we wél een verschil gaan maken; er wordt gezegd dat we kúnnen veranderen, ook al kan niemand ons daardoor verplichten. We worden immers geconfronteerd met een onloochenbare waarheid, als we zo doorgaan gaat de wereld kapot; gaan wij mensen ten onder.

Zou het hanteren van waarden zoals in het boeddhisme ons daarbij kunnen helpen? Zoals het uitbannen van materiële verlangens, zich ethisch gedragen en het ontwikkelen van de geest? Een van de vier edele waarheden volgens Boeddha is dat de oorzaak van het lijden ligt in het verlangen of de begeerte. Boeddha heeft leidraden gegeven hoe er naar verlichting kan worden gewerkt, stappen als een leidraad voor het leven; het juiste pad, de juiste doelstelling, het juiste woord, het juiste gedrag, het juiste middel voor levensonderhoud, de juiste inspanning, het juiste bewustzijn en de juiste meditatie.

Het treft mij wéér hoe de overeenkomst is met de woorden van Jezus; volg de leefregels zoals opgesteld in Bergrede! De tekst mag dan misschien anders zijn, de intentie van de regels lijken me eenvoudig te volgen. Hoe simpel kan het zijn! En toch zo vreselijk moeilijk!

Miek Remmers

Doopsgezinde Gemeente

Laat de Liefde zegevieren

8 juni 2022 - De uitspraak 'Laat de Liefde zegevieren' is een wens als wel een opdracht van Jezus Christus aan de mensen. Het is zo vlak na Pinksteren een mooie gelegenheid om eens na te denken over hoe Pinksteren invloed heeft hoe we in ons dagelijks leven met elkaar om gaan of soms niet omgaan. Met Pinksteren is de Heilige Geest uitgestort in ons mensen. Een groot geschenk van God omdat Zijn Geest ons overtuigt van de waarheid, maar ons ook vervult van de Liefde voor Hem en voor elkaar. Door Pinksteren mogen we ervaren wat God ons heeft beloofd en dat wij door de wijsheid van Zijn Geest de Bijbel kunnen begrijpen.

Die Geest kent vele gaven, waarvan de Liefde de belangrijkste is. In ons dagelijkse leven, met mensen van verschillende gezindheid, geaardheid of ras, komen we zaken tegen waar we verschillend over denken. Het is goed om vooral de moeite en de tijd te nemen om over die verschillen samen te spreken en na te denken. Het zou wel eens zo kunnen zijn, dat we daarna anders kijken naar die verschillen. Ook is het zo dat we buiten de verschillen de overeenkomsten op moeten zoeken; we zullen daar soms erg veel moeite voor moeten doen.

Waarom, zult u zich kunnen afvragen; je kunt toch ook gewoon je eigen gang gaan en je concentreren op datgene wat jou beweegt en laat die ander zijn 'ding' doen. Ja, dat kan, maar komen we dan niet terecht in een wereld waarin ieder voor zich gaat en op den duur helemaal niet meer geïnteresseerd is in een ander mens? Al te veel worden in deze tijd hele groepen mensen onderdrukt of in een kwaad daglicht gesteld. Veelal is de oorzaak dat men zich niet verdiept in die ander en dan gaat inderdaad iedereen zijn eigen weg.

Als mensen onderling, als individuen, zijn we afhankelijk van elkaar en daar is niets mis mee; het gaat pas fout als we uitsluitend voor onszelf opkomen en denken dat wij altijd gelijk hebben en daardoor een grote onverdraagzaamheid aan de dag leggen. Veel gestelde doelen zullen dan nooit bereikt worden omdat we alleen de verschillen zien en vasthouden aan onze, veelal starre, houding. Hier komt de uitspraak van Jezus Christus van pas: 'Blijf in mijn Liefde', want als we dat doen dan werken we onder de liefde en die doet een ander geen kwaad; nee die bouwt de ander juist op en een samenwerking gebouwd op deze wijze levensweg leidt tot een hechte en vredelievende band met elkaar.

Tot slot wens ik eenieder van ons de kracht van de Liefde toe om samen onder die overgankelijke Liefde van Christus de toekomst in te gaan. Als we de Liefde naar elkaar vooropstellen dan zijn we in staat om elkaar te accepteren en de verschillen te overbruggen. We gaan samen met de Geest van God opdat die Geest mag zegevieren.

Rob Hoogerhuis

Voorganger Baptistengemeente Borne

Mater dolorosa

1 juni 2022 - Letterlijk betekent dat: moeder van Smarten. Smart-en. In meervoud. In zevenvoud. Die worden volgens de traditie als volgt opgesomd:

1. De profetie van Simeon als Maria en Jozef hun kind Jezus op zijn veertigste levensdag opdragen in de tempel. Simeon zegt dan dat Jezus een zware weg te wachten staat. Moeder Maria verstaat die woorden en bewaart ze in haar hart.
2. Maria en Jozef moeten vluchten naar Egypte, om Jezus’ leven veilig te stellen voor de afschuwelijke jaloezie van Koning Herodes die alle jongetjes van Bethlehem laat ombrengen, omdat hem gezegd is door de Wijzen uit het Oosten dat er in Judea een nieuw Koningskind geboren is.
3. Maria en Jozef maken zich doodongerust als de twaalfjarige Jezus zoekraakt in de tempel. Jezus laat zich leergierig onderwijzen door de Rabbi’s in de tempel. Gelukkig vinden de ongeruste ouders hun kind daar terug.
4. Maria ontmoet Jezus, als Hij met het loodzware kruis de weg maakt naar Golgotha, waar Hij zal sterven. Deze ontmoeting is één van de 14 kruiswegstaties.
5. Maria staat onder het kruis, waaraan haar zoon is gestorven. Hier is het beroemde lied ‘Stabat Mater Dolorosa’ uit voortgekomen, dat in vele varianten is gecomponeerd.
6. Maria omhelst het gestorven lichaam van haar zoon, nadat het van het kruis is afgenomen. Het beroemde beeld hierbij is de ‘pièta’, waarbij Maria de dode Jezus in haar armen draagt.
7. Maria is aanwezig bij de begrafenis van haar zoon.

‘Onze Lieve Vrouwe van Smarten’ wordt Maria ook genoemd, zij die zoveel verdriet en leed had om haar kind en alles wat hem werd aangedaan.

Ik ken ze, vrouwen en mannen van smarten, generatiegenoten van me. Ouders die zich heel veel zorgen maken om hun kinderen en hun toekomst. Ouders die hun kind niet kunnen vinden, omdat het spoorloos is, of omdat het geen contact meer wil met thuis. Radeloosheid en intens verdriet dat ouders vervult. Soms met de handen in het haar om het ‘hoe nu verder?’

En ik ken ook vrouwen en mannen die hun kind verloren aan de dood. Door een ongeneeslijke ziekte, of door een ongeluk, of door suïcide. Ik ken een moeder van smarten, wier zoon vorige week om het leven kwam bij een verkeersongeluk. Ik zie haar tranen, haar geschokte blik. Het kind dat zij gedragen heeft in haar eigen schoot, het is er plotseling niet meer. Wat een ontreddering! En ik zie een moeder van smarten, die precies een jaar na het overlijden van haar dochter aanwezig is bij de urnbijzetting op het Gedenkpark. Hoe zielsbedroefd is ze. Dat je dát nog mee moet maken op je hoge leeftijd.

In mijn eigen Protestantse traditie is Maria een beetje ‘achter de schermen’ geraakt, want we hebben niet zoveel met heiligen. Maar Maria als moeder, daar zit zeker een aanknopingspunt met zovele ervaringen die moeders en vaders meemaken. In allerlei soorten van smart die ouders om hun kinderen hebben, kunnen zij zich identificeren met Maria’s zielswonden. Niet zozeer als heilige, wat mij betreft, maar als mede-moeder, mede-ouder met een gebroken hart.

ds. Johan Meijer

Wisten we het echt niet?

25 mei 2022 - Op 15 mei hebben Palestijnen wereldwijd de Nakba (Arabisch voor ‘catastrofe’) herdacht, de etnische zuivering van ca. 750.000 Palestijnen door joodse milities en Israëlische troepen tussen eind 1947 en begin 1949. In die korte periode werd de Palestijnse samenleving volledig ontwricht en bijna tweederde van de Palestijnse bevolking werd vluchteling. Honderden Arabische dorpen werden met de grond gelijk gemaakt en hun inwoners belandden in de vele vluchtelingenkampen binnen Israël-Palestina of in de buurlanden.

Voor veel Palestijnen is de Nakba niet alleen een historische gebeurtenis, maar de voortdurende realiteit van apartheid, bezetting, onderdrukking en etnische zuivering. Dit jaar stonden de Nakba-herdenkingen grotendeels in het teken van de moord op de prominente Palestijns-Amerikaanse journaliste Shireen Abu Akleh. Zij werd op 11 mei doodgeschoten tijdens een Israëlische inval in het vluchtelingenkamp bij de Palestijnse stad Jenin op de bezette Westelijke Jordaanoever. In haar werk benadrukte Abu Akleh steevast dat de Nakba nog altijd niet ten einde is. Voor haar laatste afgeronde reportage bezocht zij Al Ruwayyis, één van de circa vijfhonderd dorpen van waaruit Palestijnen in 1948 werden verdreven. Palestijnen ‘verlangen er nog steeds naar om terug te keren naar hun huizen’, stelde Abu Akleh in het verslag. (Bron: The Rights Forum)

Nog altijd zijn er maar heel weinig Nederlanders die ervan weten. En óók zijn er nog altijd maar weinig kerken die aandacht besteden aan het onrecht dat sinds 1948 gaande is in de bezette Palestijnse gebieden. Veel kerken en kerkelijke organisaties kijken liever weg of verschuilen zich achter de zogenoemde ‘onopgeefbare verbondenheid’ met Israël. Ze realiseren zich kennelijk niet dat je juist je beste vriend terecht mag of zelfs móet wijzen als die kwaad doet. Als je zelfs je beste vriend niet mag aanspreken op zijn daden, wie dan wel?

Ja ik weet het, Israël framet alle kritiek op haar beleid met betrekking tot de Palestijnen als ‘antisemitisme’ en dat vinden veel mensen en organisaties lastig. Je wilt niet weggezet worden als antisemiet als je jouw zorgen uit over hoe de staat Israël omgaat met de Palestijnse bevolking. Ook organisaties als Human Rights Watch en Amnesty International hebben geen antisemitische agenda. Toch worden ook deze organisaties als zodanig geframed door Israël en zijn Nederlandse vrienden vanwege hun recente stevige rapporten waarin Israël onomwonden een apartheidsstaat wordt genoemd.

Wisten we het echt niet? Nee, misschien niet. Hoe hadden we het kunnen weten als zelfs onze eigen pers zich maar al te vaak in de luren laat leggen door het uiterst geavanceerde Israëlische mediabeleid. En toch zijn er bronnen die wél durven vertellen wat er werkelijk aan de hand is in Oost-Jeruzalem, op de Westoever, in Gaza. We kúnnen ervan weten als we ook eens andere bronnen raadplegen dan de media die zich zorgen maken over Israëlische ‘zwartboeken’ of beschuldigingen van antisemitisme. Wilt u het wél echt weten? Ik heb nog wel wat materiaal voor u en een flink aantal boektitels.

Carla J.M. Borgers, em. predikant

Raad van Kerken Borne, Hertme, Zenderen

Meimaand vol tegenstellingen

18 mei 2022 - Zittend in mijn werkkamer kijk ik uit over achtertuinen waarin de bomen en struiken zich tooien met jonge frisgroene bladeren. De zon schijnt en de temperatuur is aangenaam. De zomerkleren kunnen aan. Het is volop voorjaar. Na twee jaar hebben we weer Koningsdag kunnen vieren als vanouds en was het mogelijk om samen te komen voor de dodenherdenking op 4 mei, die een extra dimensie kreeg door de oorlog in Oekraïne. Velen bezochten een bevrijdingsfestival en ook de zomerfeesten en festivals kunnen weer gehouden worden zonder mondkapjes en anderhalve meter afstand.

Persoonlijk contact is weer mogelijk, een verjaardag, een familiefeest, een omhelzing. Daar mogen we dankbaar voor zijn. Schiphol kon de drukte niet aan van alle mensen die op vakantie wilden. Er is opluchting en een gevoel van vrijheid na twee jaar van coronamaatregelen.

Tegelijk is er nog steeds oorlog in Oekraïne, waar de strijd om de Donbas hevig woedt en de verwoestingen door raketaanvallen doorgaan, waar verhalen naar buiten komen van deportaties, executies en verkrachtingen door Russische troepen. Vluchtelingen vertellen hun verhaal. Vrijheid, democratie, mensenrechten, solidariteit, vrede en gerechtigheid zijn allerminst vanzelfsprekend, daar mogen we ons van bewust zijn. Ze vragen onze inzet en volgehouden toewijding. In gesprekken komen ook de zorgen van mensen met een smalle beurs naar voren die moeite hebben met de prijsstijgingen van energie en brandstof, van de dagelijkse boodschappen en daardoor in de schulden komen.

In deze tijd tussen Pasen en Pinksteren brandt de Paaskaars tijdens de kerkdiensten in het weekend, het Licht van Christus om ons er aan te herinneren hoe Jezus Christus is opgestaan uit de dood en hoe hij in de tijd tot zijn Hemelvaart is verschenen aan zijn leerlingen, zijn wonden zichtbaar en voelbaar, zijn lijden niet uitgewist, maar deel uitmakend van zijn verrezen lichaam en identiteit. Hij troost en bemoedigt, hij opent hun ogen en harten en herinnert hen aan hun taak om zijn werk voort te zetten. En hij laat hen weten, dat hij en God zijn Vader altijd bij hen zullen zijn door de Geest die ons zal helpen.

De Paaskaars brandt ook als teken van opstanding voor ons, als aanklacht en teken van hoop en moed daar waar oorlog en nood zijn en als aansporing voor ons om zelf lichtdragers van Christus te worden en te zijn en licht te brengen.

Pastoraal werker Annet Zoet

Parochies Jacobus en Johannes

Heilige Geest en De Goede Herder

Wij zijn de tijden

11 mei 2022 - Door de oorlog tussen Oekraïne en Rusland staat de hele wereld op scherp. We zien en horen dagelijks de berichtgevingen en voelen ons vaak machteloos bij zoveel leed. Welk appèl doet deze tijd op ons moreel of misschien spiritueel kompas? Waar is de wereld mee gebaat?

Drie mensen die ons kunnen helpen:

De kerkvader Augustinus (354-430). Hij schreef: 'Het zijn slechte tijden! Het zijn moeilijke tijden'. Dat zeggen de mensen tenminste. 'Zoals we zijn, zo zijn de tijden' [1] Als antwoord op deze constatering schrijft hij: ’Laten we liever goed leven, dan worden de tijden vanzelf goed. Wij zijn de tijden. Zoals we zijn, zo zijn de tijden'.

Etty Hillesum, een jonge joodse vrouw, gestorven in Auschwitz (1914-1943) zet haar machteloosheid om in zelfreflectie. In kamp Westerbork schreef ze: ‘Aan deze wereld, die zo vol dissonanten is, zou men niet de kleinste dissonant mogen toevoegen'. [2]

Wat later schrijft ze: ‘Het zijn bange tijden, mijn God. Vannacht was het voor het eerst dat ik met brandende ogen slapeloos in het donker lag en er vele beelden van menselijk lijden langs me trokken.--- Ik zal je helpen, God, dat je het niet in mij begeeft, maar ik kan van te voren nergens voor instaan. Maar dit ene wordt me steeds duidelijker: dat jij ons niet kunt helpen, maar dat wij jou moeten helpen en door dat laatste helpen wij onszelf. En dit is het enige wat we in deze tijd kunnen redden en ook het enige waar het op aan komt: een stukje van jou in onszelf, God. En misschien kunnen we ook eraan meewerken jou op te graven in de geteisterde harten van anderen. Ja, mijn God, aan de omstandigheden schijn jij niet al te veel te kunnen doen, ze horen nu eenmaal bij dit leven. Ik roep je er ook niet voor ter verantwoording, jij mag ons daar later voor ter verantwoording roepen'. [3]

En natuurlijk kunnen we inspiratie vinden bij onze medebroeder karmeliet Titus Brandsma, gestorven in Dachau (1881-1942) en wiens heiligverklaring 15 mei a.s. in Rome is. Titus had eerbied voor het leven. Hij leefde vanuit de overtuiging dat ieder mens kind van de Ene is, niemand uitgesloten, ook de beul en de vijand niet. Toen hij na zijn aanhouding in de gevangenis van Scheveningen zijn verweerschrift schreef, eindigde hij met de woorden: ‘God zegene Nederland. God zegene Duitsland. God geve, dat beide volkeren weldra weer in volle vrede en vrijheid naast elkaar staan in zijn erkenning en tot eer, tot heil en bloei van beide zo na verwante volkeren'.

Eerbied hebben voor alle leven.

Geen dissonant toevoegen. God opgraven in de geteisterde harten van anderen.

Goed leven.

Goddank, hoeven we niet machteloos toe te kijken, want u en ik, vandaag en iedere dag,

in Hertme, Borne, Zenderen, of waar dan ook: ‘wij zijn de tijden'.

Paula Tielemans

Karmelklooster Zenderen

[1] Augustinus / sermo 80,8

[2] Etty Hillesum, Het verstoorde leven, 29 mei 1942

[3] Idem, 12 juli 1942

Rondom Pasen op weg…

4 mei 2022 - Schrijvend in de Paasperiode kijk ik terug op een op week die ongeëvenaard is. Terwijl Europa, en vooral het oosten, op zijn grondvesten schudt zingt een Oekraïens kinderkoor in de kapel van De Zwanenhof op Palmzondag het volkslied om vervolgens met allen in de kapel het Dona nobis Pacem te zingen. Nog nooit heeft dit lied zoveel betekenis gehad voor mij als op dat moment. We zingen hartstochtelijk om vrede in de wetenschap dat een president de macht van de sterkste middels bombardementen wil bevestigen. Deze Palmzondagviering eindigen we met het lied 'God weet komt het goed'.

Om me heen kijkend zie ik veel mensen die zich inzetten om het goede te doen. Het is hartverwarmend te ervaren dat er zorg is om en voor de vluchtelingen, dat in de westerse christelijke traditie Pasen zo beleefd wordt. Met een Paastakje, met elkaar gedeeld gaan we weer naar ons huis. Weer een gewone week, of toch een Goede Week. Dan volgt Witte Donderdag. In de oude Synagoge in Borne ben ik aanwezig met een kleine groep om in een Agapè-viering om de vruchten van het graan en van de wijnstok met elkaar te delen. Op Goede Vrijdag neemt een kleine groep mensen deel aan het herdenken van het lijden en sterven van Jezus. De foto’s van de kruiswegstaties van het voormalige Karmelietessen-klooster in Zenderen geven in al zijn eenvoud een gezicht aan het lijden en sterven van Jezus van Nazareth.

Medemensen lijden en sterven op dit moment op vele plekken in de wereld, ver weg op andere continenten, maar ook dichtbij, nog geen 1.500 kilometer van ons vandaan. Het lijkt alsof op vele plekken het steeds donkerder wordt, steeds meer levenskaarsen worden gedoofd, terwijl we blijven zeggen 'God weet komt het goed'.

Tussendoor gaat het leven van alledag gewoon verder. We kijken rondom ons, verbaasd, vertederd, verdwaasd. We hopen op... Ja waar hopen we op? Vrede, tegen beter weten in. Op Paaszaterdag wordt ’s avonds in de vallende duisternis de Paaskaars ontstoken en de vijf wierooknagels van het lijden in de Paaskaars gestoken. In de donkerte toch een klein lichtje.

Dat lichtje dat op de Paasochtend ’s morgens vroeg in de grijze schemering van de zich langzaam rood-oranje kleurende morgenlucht op de kleine dodenakker van De Zwanenhof ontstoken wordt, 'Als alles duister is, ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft' wordt er gezongen. Het lichtend vuur geven we aan elkaar door en langzaamaan vult de gloed van het kaarslicht de kapel, zoals ook het scheppingsverhaal over ons heen komt.
'Dan zal ik leven' klinkt als een wens, een smeekbede voor allen en zeker voor de huidige bewoners van De Zwanenhof.

Terwijl we in de Tuinzaal samen eten en drinken voelen we ons de gasten van de Oekraïense bewoners van dit huis. Midden tussen oorlog en geweld vieren we Pasen, langer dan een week, want in de orthodox-christelijke kerk is Pasen een week later dan 'bij ons', en herhaalt zich het Paasverhaal volgens de Orthodoxe traditie. Midden tussen bombardement en geweld, tussen vrede en oorlog hebben miljoenen mensen samen een wens; dat de vrede, dat het leven mag winnen en overwinnen. Dat volkeren in vrede verbonden worden en blijven wensen we elkaar. Na de koude donkere natte winter breekt onstuitbaar het voorjaar aan, zoals de ochtendzon op Paasmorgen. 'God weet komt het goed' wordt onstuitbaar, 'God weet het komt goed'.
 

Zondag 24 april, orthodox Pasen

Jan Morsink

Koffiedrinken

27 april 2022 - Een tijdje geleden hadden we in het verpleeghuis een gespreksgroep met als thema koffiedrinken. We houden regelmatig gespreksgroepen in de huiskamers van de verpleegafdelingen. Bewoners geven aan dat ze het fijn vinden om eens met elkaar van gedachten te wisselen over thema’s die hen bezighouden. Dit geeft betekenis aan het leven; een zinvolle bezigheid samen. Een gespreksgroep vindt plaats onder leiding van een gespreksleider (in dit geval de geestelijk verzorger, die zorgt voor uitdaging én voor veiligheid en grenzen in het gesprek) en kent verschillende werkvormen.

Ook naar aanleiding van een verhaal of gedicht passend bij het thema gaan we met elkaar in gesprek. Vooral op afdelingen voor bewoners met cognitieve achteruitgang is het fijn dat mensen telkens weer bij het gesprek betrokken worden zodat ze alert kunnen blijven en kunnen meedoen; mensen ervaren dan echt contact en verbinding met elkaar. Want bij gesprekken tussen bewoners kan er sprake zijn van miscommunicatie of stopt men met spreken omdat de ander niet in staat is iets begrijpelijks terug te zeggen.

We zaten nu dus samen bij een gespreksgroep over koffiedrinken. In eerste instantie werd er een beetje vreemd tegen dit thema aan gekeken. Maar al gauw zat de sfeer er goed in. Er werd een koffiepot van vroeger getoond en er kwamen veel verhalen los: de één dronk altijd koffie met de buurvrouw, de ander altijd met zijn broer en schoonzus. Soms werd er nog een kaartje bij de koffie gelegd of dronk men er een borreltje bij. Ook kwam die ochtend het onvermijdelijke liedje van Rita Corita over koffie voorbij. U kent het vast… We spraken over koffie als ‘bakkie troost’. Kortom koffiedrinken zorgt voor verbinding met elkaar. Even een momentje samen.

Gelukkig drinken we in het verpleeghuis ook zoveel mogelijk de koffie samen. Samen met medebewoners, samen met personeel in de huiskamer of samen met familie gezellig in het restaurant. Tijdens het koffiedrinken wordt er gepraat met elkaar. Dat praten gaat alleen goed wanneer we elkaar ook kunnen horen. Dat we elkaar verstaan is een wonder, het goed kunnen horen is van het grootste belang, vraag dat maar aan iemand die slechthorend is. Niets is zo vervelend als telkens maar te moeten vragen of de ander zijn uitspraken herhaalt. Daarbij komt dat bij de herhaling de toon van het gesprek verandert, of je nu wilt of niet…

En dan is er ook nog het verschil tussen horen en luisteren. Echt luisteren is een kunst op zich. Horen doe je met je oren, luisteren met je hart. En het mooie van luisteren is het horen wat er níet gezegd wordt. Luisteren naar iemand dit het moeilijk heeft vinden we soms lastig. We willen advies geven of opvrolijken maar dit kan vaak helemaal niet. Wanneer je de tijd neemt naar iemand te luisteren en kunt aanvaarden hoe iets voor iemand voelt, ben je al tot steun. Luisteren is de ander zijn eigen antwoord laten vinden. Dit kan juist heel goed met een kopje koffie erbij. Ik gun iedereen koffie met een ‘luisterend oortje’.

'Wanneer je praat herhaal je alleen wat je al weet,

Maar als je luistert zou je iets nieuws kunnen leren'

(toegeschreven aan de Dalai Lama)

Sabine Pikkemaat

Geestelijk verzorger TMZ Het Dijkhuis in Borne

Laat je stem horen voor de toekomst van de kerk

20 april 2022 - Het geloof staat niet meer centraal in onze maatschappij. Twee jaar geleden noemde 20 procent van de Nederlanders zich katholiek en 15 procent noemde zich protestant. En ook over het bestaan van een God heerst bij velen steeds meer twijfel. Mensen vinden het moeilijk over hun geloof te praten. Toch roept de Paus gelovigen over de gehele wereld op hun stem te laten horen. Hij heeft afgelopen najaar een bijzondere stap gezet. “Verlos ons ervan een museumkerk te worden, mooi maar zwijgzaam, met veel verleden en weinig toekomst." Deze woorden sprak de paus aan het begin van de synode, waarin alle gelovigen om raad worden gevraagd voor de toekomst van de kerk en de wereld. En Paus Franciscus nodigt daarbij nadrukkelijk ook vrouwen uit.

Hoe is het in deze tijd vrouw te zijn in de kerk in Nederland?
De kracht van vrouwen is niet anders dan mannenkracht en Nederland is een fantastisch land. Mannen en vrouwen zijn gelijkwaardig... maar toch… Welke plek hebben de vrouwen in onze kerk? Hoe worden vrouwen zichtbaar gemaakt in de kerk?

Als parochiebestuurder en voorganger in woord- en communievieringen en bij avondwaken heb ik het gevoel dat ik mijn steentje kan bijdragen. Dit geeft mij veel voldoening. Maar welke rol mogen vrouwen in de kerk van de toekomst blijven houden? En hoe ziet de toekomst van ons geloof eruit? Het geloof, dat niet meer centraal staat.

In onze parochies zijn bijeenkomsten geweest waarin een ieder op zijn of haar eigen wijze over het geloof kon vertellen. Het waren zeer waardevolle bijeenkomsten. De uitkomsten hiervan zijn naar het bisdom gestuurd. Mocht u uw verhaal nog kwijt willen, dan kan dat online.

Aan de orde komen vragen als:

• hoe sta je in je geloof, waar hecht je waarde aan, wat vind je moeilijk?
• naar wie is de kerk verschuldigd te luisteren?
• wie zijn de reisgenoten, ook buiten de kerkelijke omgeving?
• wanneer en hoe slagen wij erin te zeggen wat ons ter harte gaat?
• hoe bevorderen wij de actieve deelname van alle gelovigen in de liturgie?
• wat is de wijze van dialoog binnen onze kerken?

Een ieder die zich geroepen voelt, gelovigen of niet-meer-gelovigen, kan tot 1 mei meedoen via www.bisdomdenbosch.nl/synode/doemee/. Ik ben heel benieuwd wat de paus met alle opmerkingen zal gaan doen. Kan hij het geloof vanaf de basis weer nieuw leven in blazen?

Maria Verheijen - van Alst
vice voorzitter
Parochie O.L.V. Onbevlekt Ontvangen

Over Pasen...

13 april 2022 - Komende zondag is het Pasen. Voor veel mensen aanleiding voor een weekendje weg, voor een gezellig ontbijt of om kinderen verstopte eieren te laten zoeken. De chocolade paaseitjes en paashazen horen ook bij de Nederlandse paastraditie. In vele soorten en maten zijn ze al lang van tevoren overal te koop.

Oorspronkelijk is Pasen ontstaan om te vieren dat al wat donker en moeilijk is ons leven, niet het laatste woord heeft. Dat het licht sterker is dan het duister, en dat er bij moeilijkheden vaak toch weer een weg ontstaat waar je ‘m niet had verwacht. Pasen wil zeggen dat er nieuwe mogelijkheden kunnen ontstaan, daar waar de situatie helemaal vast lijkt te zitten. Alsof je opnieuw tot leven komt. Soms heel anders dan eerst, vaak ook niet zoals je had gehoopt, maar toch. Dwars door alle moeilijkheden heen kan onverwacht een begaanbare weg ontstaan.

In kerken wordt Pasen gevierd aan de hand van het verhaal van Jezus. Maar ook de paaseitjes en de paashazen hebben oorspronkelijk met dit thema te maken. Een ei werd vroeger namelijk gezien als een teken van vruchtbaarheid. Er kwam immers nieuw leven uit tevoorschijn? Het kuiken kruipt vanuit het donker het licht in.

En ook de haas is geen toevallig symbool voor Pasen: als een haas al slaapt, is dat nooit meer dan enkele minuten achter elkaar. Hij is bij het minste of geringste klaarwakker. De haas is dus ook de eerste die merkt dat het ’s ochtends licht wordt. Het is de eerste die ziet dat een nieuwe dag begint, dat het licht sterker is dan het duister.

Ook is het niet toevallig dat we elkaar opzoeken met Pasen. Natuurlijk, met Tweede paasdag hebben we allemaal een extra dagje vrij, maar dat is niet het enige. Er is ook ruimte om met anderen iets te ondernemen, het gezellig te maken. Pasen nodigt uit onze verbondenheid met anderen te voelen en te voeden. En precies de verbinding met anderen maakt het leven lichter. Door met iemand over een lastige situatie te praten, krijg je vaak een andere kijk op het geheel. Door een knuffel te krijgen of te geven, door uit te kunnen huilen bij iemand, door samen iets te beleven, door met iemand anders te eten, te kletsen, te lachen wordt het leven aangenamer. Kun je er weer beter tegen.

We zoeken zo vaak de antwoorden bij onszelf, proberen alles in ons eentje op te lossen. Maar juist in de verbinding met anderen, in aandacht, in gesprek kunnen nieuwe antwoorden ontstaan. Schijnt er nieuw licht in de duisternis van onze eenzaamheid. Dit jaar wens ik iedereen met Pasen toe dat je met tenminste één iemand contact kunt maken. Al is het met een gesprekje over het weer. Ook dat kan werken als het vinden van een paaseitje waar je die niet had verwacht...

Kirsten Slettenaar

Dominee Remonstrantse gemeente Twente

Jesus Christ Superstar in de vastentijd

6 april 2022 - Op het moment dat ik deze column schrijf is de Islamitische Ramadan net begonnen; volgens de landelijke media doen hier zo’n 900.000 moslims aan mee. In de Ramadan, die maximaal 30 dagen duurt, vasten de moslims tussen zonsopgang en zonsondergang; zowel eten als drinken wordt dan niet aangeraakt. De Ramadan eindigt met het Suikerfeest, zo genoemd naar de vele zoete gerechten die dan worden gegeten.

Hoewel de media er nauwelijks aandacht aan lijken te besteden, zitten christenen ook midden in hun vastentijd, ook wel Veertigdagentijd of lijdenstijd genoemd. De christelijke vastentijd begint na carnaval op Aswoensdag, zo genoemd naar een met name katholiek ritueel waarbij de priester met as een kruisje op het voorhoofd van de gelovige maakt. Hoewel vroeger het vasten net als bij de moslims meer gericht was op minder eten, snoepen en drinken, vasten christenen tegenwoordig veelal op andere wijze: door te minderen of stoppen met een bepaalde luxe, zoals films kijken, alcohol of minder gebruik maken van social media. Feit is wel dat steeds minder christenen vasten.

De laatste week van de Veertigdagentijd heet de Goede of Stille Week. De laatste dagen van deze week zijn het belangrijkste. De donderdag is Witte Donderdag, waarop Jezus’ laatste maaltijd wordt herdacht. De vrijdag heet Goede Vrijdag, waarin Jezus’ kruisiging centraal staat. De zaterdag wordt Stille Zaterdag genoemd, omdat die dag Jezus gestorven was. De zondag, de laatste en de veertigste dag, is de allerbelangrijkste: namelijk Pasen, de dag waarop Jezus is verrezen uit de dood.

In de Veertigdagentijd wordt veel aandacht besteed aan het lijdensverhaal van Jezus. Veel Nederlanders bezoeken een uitvoering van de Matthäus of Johannes Passion van Bach; minder bekend zijn de Lucas en Markus Passion van hem. De jaarlijkse The Passion op televisie, waar bekende Nederlanders aan mee doen, wordt door bijna 3 miljoen mensen bekeken.

En in 1971 was de wereldpremière van de rockmusical Jesus Christ Superstar van Andrew Lloyd Webber, een jarenlange hit. Nog steeds, ook in Twente waar Studio65 in de vastentijd hoogtepunten van deze musical brengt in diverse kerken. Zo komen ze ook dit jaar weer naar Borne op zaterdag 9 april om 19.00 uur in de Stephanuskerk. Iedereen is welkom, de toegang is gratis maar een vrije gift wordt op prijs gesteld. De kerk is open vanaf 18.15 uur.

Gustaaf Boerjan

Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen

Kruisweg

30 maart 2022 - Er was een jaarlijkse traditie om op de dinsdag in de Stille of Goede week een rondgang te maken langs de 14 kruiswegstaties aan de buitenmuur rond de tuin van het Carmelitessenklooster in Zenderen. En daarna was er dan een kort afsluitend samenzijn met gebed en zang in de kapel van het klooster.

Een aantal keren mocht ik er aan meewerken, en die ervaringen bewaar ik in mijn hart. Het samenwerken met pater Edgar Koning, prior van de Karmelieten, was heel fijn. We zouden in 2020 ook weer samenwerken. Maar de eerste lockdown kwam, dus de bijeenkomst kon niet doorgaan. En Edgar ontviel ons, gestorven aan corona. Dat was een zware slag voor velen.

Het samenwerken met de zusters Carmelitessen, in het bijzonder zr. Josephine de Jong, was me ook heel dierbaar. Maar de zusters verlieten begin 2020 het klooster en de kapel werd gesloten, een nog steeds voelbaar gemis. We maakten een ‘digitale kruisweg’: de beelden van de staties, de teksten in beeld en muziek van Arvo Pärt daaronder: ‘Fratres’, broeders, een eerbetoon aan Edgar Koning.

Vorig jaar hebben we een rondgang gemaakt zonder publiek. Het werd een opname waarin ik samen met Jan Cuppen de gebedsteksten mocht uitspreken. In de opname werd muziek gemonteerd.

En toen kwam een tijdje geleden de vraag: wat gaan we dit jaar doen? En daar kwam een aanbod binnen, via de voorzitter van ons pastoresconvent, collega Carla Borgers. Kerkmusicus Jan Marten de Vries meldde dat hij een programma in de aanbieding heeft, waarbij je een rondgang kunt maken langs 14 hedendaagse verbeeldingen van de kruisweg. Daarbij klinkt livemuziek van piano en cello. Wij (pastores en Raad van Kerken) werden enthousiast en gingen op het aanbod in.

'Veertien nieuwe schilderijen door Nederlandse kunstenaars.

Veertien nieuwe muziekstukken bij de kruiswegstaties.

Loop het verhaal van het lijden mee, van beeld naar beeld.

Luister, kijk, beleef.

Weer is het oorlog in Europa.
Weer worden mensen gedood of verwond.
Het lijdensverhaal van Jezus van Nazareth
is ook een verhaal van nu, van ons allemaal'.

Wij nodigen u en jou van harte uit om deze bijzondere ‘Kreuzweg’ te beleven in de Oude Kerk in Borne op dinsdag 12 april 2022. ‘Kreuzweg’ begint met een inleiding in de Potkaamp (naast de Oude Kerk), daarna gaan we naar de kerk voor de rondgang. Er zijn twee rondgangen gepland: ’s middags van 15.00 tot 16.45 uur (Potkaamp open vanaf 14.30 uur) en ’s avonds van 20.00 tot 21.45 uur (Potkaamp open vanaf 19.30 uur). We vragen geen toegangsprijs, maar bevelen wel van harte een vrije gift aan. Graag wel vooraf aanmelden via kreuzweg2022@gmail.com.

De solidariteit van de lijdende Jezus met hen die zwaar te lijden hebben, raakt me altijd weer. Die diepe bewogenheid met hen die in oorlogsgeweld leven, honger lijden, op de vlucht zijn. Die intense liefde voor hen die pijn hebben, ernstig ziek zijn, angsten doorstaan. Die liefde van God die zichtbaar en tastbaar geworden is in Hem die Zelf die weg van het lijden is gegaan.

ds. Johan Meijer

De Russen en ik...

23 maart 2022 - Het is eind jaren 50, begin jaren zestig dat ik voor het eerst hoor van 'de Russen'. In het verre Amerika is een land dat niet echt wil samenwerken met de grote Verenigde Staten Amerika en dan gaan de Russen zich met Cuba bemoeien. Op de lagere school, ik denk dat ik in de vijfde klas zit, wordt gesproken over hoe we ons kunnen verdedigen bij een aanval door de Russen. Je kan ze niet zien, maar met een atoombom kunnen ze ons wel raken. Niet kijken naar de plek waar de bom valt en je afschermen met krantenpapier. Liggend onder je schoolbank!

Weer een aantal jaren later is er de inval in Tsjechoslowakije, Praag 1968. Het is voor mij, 16-jarige, iets van toch wel ver weg, achter het IJzeren Gordijn. Weer zijn het 'de Russen'. In 1972 ga ik als Pabo-student, samen met een groep jongeren uit toen nog West-Duitsland naar West-Berlijn. We passeren het IJzeren Gordijn en bezoeken ook Oost-Berlijn. Ik ben onder de indruk van de jonge Oost-Duitse Vopo’s, jonger dan ikzelf, met die grote geweren, de staalharde blik en de verbeten stem. De enige Rus die ik zie staat bij checkpoint Charlie. Ook dan valt me op dat deze soldaat zoveel macht en arrogantie uitstraalt. Ik krijg er koude rillingen van.

Eind jaren 70 maken we een rondreis door Polen, we passeren het Oost-Duitse Gordijn en het Poolse Gordijn. Beide zijn van ijzer, al zijn ze voor mijn gevoel anders. Ook nu weer staan er soldaten, met of zonder strepen of sterren de mensen te controleren. De macht van het geweer, de autoriteit, aangestuurd door iemand die nog machtiger is. In 1989 ben ik getuige, via de televisie, van de val van de Berlijnse Muur. De muur valt, de vrijheid voor heel veel mensen lonkt en ik verbaas me over al die soldaten, die nu ineens veranderd zijn in medemensen. Het lijkt alsof, althans in Europa, de vrede zich langzaamaan over vele landen verspreid heeft. Maar niet over alle landen!

Zie ik, zien wij wat de grote bazen, en dan vooral wat militairen wel of niet doen? Begin van deze eeuw zijn er veel mensen die liever een Rus in de tuin hebben dan een kruisraket. De Russen doen wel mee, doen niet mee, zijn er gedeeltelijk bij betrokken om de Europese vrede steeds verder te verspreiden. Er gaan jaren voorbij en op 24 februari, nu drie weken geleden, beginnen de Russen met de inval in Oekraïne. Het is oorlog! De strijdkrachten trekken op. De inwoners van Oekraïne zijn overrompeld, maar hopelijk niet verloren. Ik ben verbijsterd en toch ook niet weer verbaasd. Hoe kan het dat 'de Russen' zo te werk, nee te keer gaan? Ik kan niet anders concluderen dat wanneer ‘de machthebbers’ (inclusief een Patriarch in geheime dienst) bepalen wat de waarheid is, dat ‘de mensen’ kanonnenvoer worden.

De Russen? Ik heb ze nooit echt ontmoet, maar ik denk dat het overgrote merendeel 'gewoon wil leven'. Zoals ook de Oekraïners dat willen! En dat terwijl hun leven, hun have en goed nu, in opdracht van nog geen handvol machthebbers, door strijdkrachten voorgoed vernietigd wordt. De Russen, de Oekraïners, de mensen willen geen oorlogsstrijd maar vrede, en niet alleen in hun eigen achtertuin. Einstein zei: 'Vrede kan niet bewaard worden door middel van strijdkracht. Het kan alleen bereikt worden door middel van ons verstand'.

Heer, geef wijsheid.

Jan Morsink

verbonden met De Zwanenhofviering en de Theresiagemeenschap Borne