Vrouw in de (Bornse) politiek

Het thema van de Internationale Vrouwendag op 8 maart is vrouw/man Solidariteit, de kracht voor verandering. Borne besteedt aandacht aan de vrouw in de politiek. Op initiatief van burgemeester Jan Pierik zijn de vrouwelijke (ex) gemeenteraadsleden uitgenodigd voor een ontmoeting op deze dag. Hij vindt het belangrijk dat we groeien naar een inclusieve samenleving.

Hoe zit het met de vertegenwoordiging van vrouwen in de Bornse politiek? Hoe hebben zij het in de afgelopen raadsperiodes ervaren en wat belooft het voor de toekomst? De afgelopen periode zaten vijf vrouwen in de Raad: Bo ter Braak (CDA), Karin Scholten (GB90), Anka Jacobs (VVD), Marja Zandjans (GroenLinks/PvdA) en Mieke Visser (SP). Vier van deze politici zijn ook lijstrekker voor de komende verkiezingen. Uniek, deze keer zijn er meer vrouwelijke lijsttrekkers (4) dan mannen (3).

Burgemeester: ‘Afspiegeling van inwoners in lokaal bestuur’

De eerste viering van de Internationale Vrouwendag was in 1911. Aanleiding was een demonstratie voor beter loon, stemrecht en kortere werktijden door vrouwen. Het doel blijft ook nu nog: gelijkwaardigheid in onze samenleving. Dit grijpt Pierik, sinds twee jaar burgemeester, aan om vrouwen uit verschillende geledingen bij elkaar te brengen. Hij wil het breder trekken. Het gaat om een inclusieve samenleving. “Denk ook aan gendergelijkheid, jong-oud, mensen met beperkingen. Hoe mooi zou het zijn als het lokaal bestuur meer een afspiegeling van de Bornse samenleving is.”

Borne telt in 44 jaar twee vrouwelijke wethouders

Na de laatste gemeenteraadsverkiezingen is in november 2018 het aantal vrouwelijke gemeenteraadsleden, wethouders en burgemeesters berekend. Op dat moment bestond Nederland uit 363 gemeenten. Hier wordt de functie van wethouder voor 26,91 procent door een vrouw ingevuld. In Borne en nog 107 gemeenten is dat 0 procent. De PvdA leverde in Borne van 1990 tot 1998 de laatste vrouwelijke wethouder Freke van de Woord. Van 1978 tot 1990 zat mevrouw A.Pieterse-de Geus voor het CDA in het college. Het college van B&W werd en wordt nog steeds door mannen ingevuld. Ook zijn vrouwen, 26,82 procent, in het ambt van burgemeester, ondervertegenwoordigd. Borne kent in haar historie alleen burgervaders.

Is het raadswerk mijn wereld?

Alhoewel er in de laatste jaren steeds meer vrouwen een zetel bemachtigen in de gemeenteraad is deze groep nog steeds in de minderheid. Landelijk gezien bezetten zij 31,26 procent van de zetels. In Borne is dit 26,32 procent. In 2010 trad Wendy Kits (CDA) op 29-jarige leeftijd toe tot de raad. Bevlogen pakte ze de dossiers financiën en strategische projecten op. “Het samenwerken in deze mannenwereld heeft nooit moeite gekost. Ik wilde iets voor Borne bereiken. Daarvoor zit je in de raad.” Kits vindt het jammer dat er een vrouwendag nodig is. Het gaat immers om de kwaliteit. Toch bemerkt ze dat bij gelijke geschiktheid vaak nog de voorkeur uit gaat naar een man. Tonen deze meer hun kwaliteiten? Er zitten duidelijk verschillen in benaderingen. Daarom is diversiteit in teams nodig. Na acht jaar bleek dat de tijdsinvestering voor het werk in de raad lastig te combineren is met een volledige baan en een gezin.

Leny Zomer startte in 2004 bij D66 in een schaduwfractie. Zes jaar later trad ze als fractievoorzitter op in de raad. “Een heftige periode, soms frustrerend. Politiek is niet mijn wereld.” Zomer, die actief was in het wijkwerk, rolde in een omgeving die ze kenschetst als een `spel`. Het was niet de hare. Luisteren naar elkaar, eerlijk en open zijn, het beste voor Borne willen kenmerkt haar. “Het is niet de makkelijkste baan”, verzucht Zomer. Na acht jaar raad stortte ze zich op andere functies waarin ze van betekenis kan zijn voor de Bornse inwoners.

Ambitieuze vrouwelijke lijstrekkers

Mieke Visser (SP) is inmiddels vier jaar raadslid. Vrouwendag heeft voor haar geen speciale betekenis. Ze voelt zich gelijkwaardig behandeld in de raad. “In onze raad is de bejegening tussen man en vrouw dezelfde.” Wel ervaart ze dat er tijdens de politieke interactie iets verandert. Dat is niet toe te schrijven aan de sekse. “In het begin dat ik in de politieke arena stond dacht ik: ‘Nu krijg ik een draai om de oren’.” Dat was gebaseerd op haar onervarenheid. Het is belangrijk dat er in een team, een raad, de fractie, een evenwichtige verdeling in diversiteit is. Ieder heeft een andere invalshoek en een ander perspectief. Het is belangrijk dat er een evenwichtige afspiegeling van de samenleving in de raad en het college komt. “Het moet nu toch gaan lukken dat er een vrouw wethouder wordt!”

Marja Zandjans (GroenLinks/PvdA) is halverwege de periode tot de gemeenteraad toegetreden. Ze ervaart 8 maart meer als een moment om stil te staan bij het bewust keuzes maken, bepalen wat je wilt. Haar drijfveer om in de Bornse politiek te stappen is dat ze ‘discussies` wil aangaan. “Ik wil meer een dialoog in het debat, ik ben een bruggenbouwer”, licht ze toe. Soms is er iets van `haantjesgedrag` te bespeuren. De samenstelling zou kleurrijker moeten zijn. Het geeft een andere energie en resulteert in creatievere oplossingen. “Met vier vrouwelijk lijsttrekkers zijn we op de goede weg.”

Karin Scholten (GB90) is vier jaar raadslid. Ze vergelijkt de verworven positie van vrouwen in Nederland met die van elders in de wereld. “We mogen hier blij zijn, elders moeten vrouwen nog vechten voor hun rechten.” In de raad ervaart ze gelijkwaardigheid. Wel ziet ze verschil dat vooral in het ‘politieke hoogspel` naar voren komt. Maar het heeft ook met persoonlijkheden te maken. In exploderende discussies haken vrouwen eerder af. Uiteindelijk gaat het om de `drive` om inhoudelijk iets te bereiken voor Borne. Vrouwen hebben over het algemeen meer affiniteit met het sociale domein. “Wat zou er gebeuren als meer diversiteit in de raad zou zijn?”

Bo ter Braak (CDA) neemt sinds vier jaar deel aan de raad. Ze vindt Vrouwendag een belangrijke dag om stil te staan bij de invulling van de politieke en bestuurscultuur. Ook diversiteit in leeftijd is belangrijk. De gemiddelde leeftijd van raadsleden in Nederland is 53,7 jaar. Ze ervaart geen hinder van ongelijke behandeling in de lokale en landelijke politiek. “Het draait om je competenties en je inbreng.” De combinatie van het raadswerk, gezin en baan is zwaar. Ik heb ervoor gekozen en krijg er enorm veel energie van.” Je doet mee en vormt de samenleving, je kunt iets betekenen. Ten aanzien van het vrouwelijk wethouderschap zegt Ter Braak dat het om de competenties, de expertise gaat. Wie past op de functie?

Motie opheffen ongelijke behandeling

De vrouwen in de gemeenteraad van Borne hebben op 29 juni 2021 geïllustreerd dat er in Nederland nog sprake is van ongelijke behandeling. Door een motie in te dienen: “De beperking bij de toegang tot digitale loketten van overheidsorganisaties voor beide partners uit één huishouden moet verdwijnen.” Het college werd opgeroepen om haar invloed aan te wenden tot verandering. We staan nu, meer dan ooit, stil bij onze vrijheid zoals in artikel 1 van de grondwet staat beschreven: Iedere Nederlander wordt in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras of geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan. (YD)

Cijfers zijn uit onderzoek van: Bouwmans, H. (e.a.) - Vrouwen in het lokaal bestuur, Den Haag, Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, 2018.