Wat zegt de jaarrekening 2020 over de financiële situatie?

‘Donkere wolken maken plaats voor regenboog’ zo kopte BorneBoeit op 9 juni naar aanleiding van de persconferentie van het college over de kadernota. Het financiële beeld voor Borne ziet er voor de komende jaren rooskleurig uit, zo blijkt uit de kadernota 2022-2025. Vooral omdat men meer inkomsten verwacht vanuit het Rijk, op het sociaal domein en door herverdeling van het gemeentefonds. Veel wijst erop dat dit extra geld er zal komen, maar zolang er geen nieuwe regering is blijft dit enigszins onzeker. Om die reden zijn de Algemene Beschouwingen in Borne uitgesteld tot na de zomer. Er kan immers nog van alles veranderen met consequenties voor de meerjarenbegroting. In positieve en negatieve zin.

De jaarrekening

Hoe past dit rooskleurige beeld voor de toekomst bij de jaarrekening 2020 en die van de voorgaande jaren? Wat zeggen de cijfers over het actuele financiële beeld? Op 19 mei maakt BorneBoeit gewag van een stekelige discussie in de raad over het financieel beleid. Daar lag de oranje kaart van de provincie voor onder andere het financieel beleid aan ten grondslag en het minderheidsstandpunt van wethouder Spekschoor over het project Het Wooldrik. Volgens burgemeester Pierik moet de oranjekaart niet verbonden worden aan de actuele financiële situatie, maar aan de situatie van half november 2020, toen er een niet sluitende begroting voorlag.

Als we nu kijken naar de jaarrekening 2020 van de gemeente dan zegt dat iets over hoe de gemeente in 2020 heeft gepresteerd. Bij het beeld dat oprijst uit die jaarrekening zijn wel enkele opmerkingen te maken en vragen te stellen.

Tekort, maar minder dan geprognotiseerd

Laten we beginnen met het goede nieuws. De jaarrekening 2020 is tijdig opgeleverd en geeft een veel minder negatief beeld dan in de bestuursrapportage 2020 is voorspeld. Aanvankelijk was een tekort van 7,5 miljoen geprognosticeerd, maar in de jaarrekening komt dit uit op een tekort van 2,8 miljoen. Zonder een beroep te doen op de reserves zouden deze tekorten -9,6 miljoen en -4,7 miljoen bedragen. Als je de feitelijke tekorten van de afgelopen jaren naast elkaar zet kom je op de volgende reeks: 2017 (-1.950), 2018 ( -2,385), 2019 (-5,176), 2020 ( -4,790). Verder valt op dat er zowel in de ramingen als in de realisatie op 11 posten enorme (meer dan 10%) afwijkingen zijn te constateren zonder dat daar duidelijke verklaringen voor zijn te vinden. Bestaat er wel echte grip op de financiën?

Uitgestelde uitgaven

Een deel van het lagere tekort in 2020 is te vinden in uitgestelde uitgaven. Ongeveer -3,3 miljoen. Dat is vooral bij Het Wooldrik, het gemeentelijke project ‘De basis op orde’ en kosten Maria Mediatrix (AZC). Omdat hier geen baten tegenover staan, legt dit een extra beslag op het verwachte tekort voor 2021. Zonder een beroep te doen op de reserves is dit tekort voor 2021 geraamd op -1,5 miljoen. Zonder extra inkomsten of dekking zal dit tekort in 2021 uitkomen op -1,5 miljoen plus -3,3 miljoen is -4,8 miljoen. In de bestuursrapportage 2021 zien wij geen toelichting op dit punt.

Ratio’s op rood

Tenslotte nog een opmerking over de balanspositie van de gemeente Borne. Deze is het beste te duiden door te kijken naar de financiële ratio’s die het Ministerie van Binnenlandse zaken gebruikt. Kijk daarvoor op de speciale site www.findo.nl. Op deze site worden gemeenten van vergelijkbare grootte met elkaar vergeleken. Borne behoort tot de categorie gemeenten tussen 20-50 duizend inwoners. Binnenlandse Zaken gebruikt 5 ratio’s. Bij alle ratio’s kun je GROEN, ORANJE of ROOD kleuren.

1. De schuldquote. Dit is de verhouding schulden en bezittingen. Als je lager zit dan 90% zit je in het groen, boven de 130% kleur je rood. Vanaf 2018 zit Borne op 140% of meer.
2. Solvabiliteit. Verhouding tussen het eigen vermogen en het totale vermogen. Boven de 50% kleur je groen, beneden de 20% kleur je rood. Borne zat in 2018 op 26%, in 2019 op 22% en in 2020 op 19%.
3. Grondexploitatie. De verhouding tussen de balanswaarde van de gronden ten opzicht van de totale baten van de gemeente. Lager dan 20% zit je in het groen, boven de 35% kleur je rood. In 2028 was het 132%, in 2019 131% en in 2020 104%.
4. Structurele exploitatieruimte. Ruimte om nieuwe investeringen te doen. Deze staat bij Borne op -11%. Geen ruimte meer.
5. Belastingcapaciteit. Ruimte om belastingen te verhogen. Deze staat bij de gemeente Borne al op 106%. Geen ruimte meer voor verhoging.

Voor zover wij kunnen constateren staan alle seinen op ROOD. Is het dan wel zo verstandig om grootschalige investeringen te doen? Het lijkt ons zaak om eerst de jaarrekening 2020 vast te stellen zodat een beeld wordt verkregen hoe de gemeente de uitgestelde uitgaven (2020) wenst te financieren. Op dat moment weet de raad met welke feitelijke algemene reserve de toekomst tegemoet kan worden getreden en welke projecten eventueel nog verantwoord zijn om door te laten gaan. (BOP)